Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Dzięciołowska

Sędziowie:SA Lilla Mateuszczyk

SA Joanna Walentkiewicz – Witkowska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Julita Postolska

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2017 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa R. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

z udziałem interwenientki ubocznej po stronie pozwanej E. F.

o zapłatę

na skutek apelacji interwenientki ubocznej

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 25 maja 2016 r. sygn. akt II C 164/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od E. F. na rzecz R. P. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

Sygnatura akt I ACa 1665/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 maja 2016 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa R. P. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej E. F.

1. zasądził od strony pozwanej na rzecz R. P.:

A. 82.000 zł z tytułu zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 52.000 zł od dnia 31 stycznia 2014 roku, od kwoty 10.000 zł od dnia 4 marca 2015 roku i od kwoty 20.000 zł od dnia 18 maja 2016 roku do dnia zapłaty z tym, że od dnia 1 stycznia 2016 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie,

B. 6.840 zł z tytułu odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty z tym, że od dnia 1 stycznia 2016 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie,

C. 1.766 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu;

2. oddalił powództwo w pozostałej części;

3. nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 6.144 zł z tytułu nie uiszczonych kosztów sądowych;

4. odstąpił od obciążenia powoda kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa.

Rozstrzygnięcie to poprzedziły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 14 lutego 2013 r. ok. godz. 20:17 na skrzyżowaniu ulic (...) z L. w Ł. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego obrażeń ciała doznał powód R. P.. Kierująca samochodem marki D. (...) E. F., jadąca ulicą (...) od strony ul. (...) na skrzyżowaniu z ulicą (...), wykonując manewr skrętu w lewo w ulicę (...) w kierunku al. (...) prawym bokiem przedniej części pojazdu potrąciła pieszego R. P.. Powód przechodził po wyznaczonym przejściu dla pieszych, przy wyświetlanym sygnale zielonym dla kierunku ruchu pieszych. W następstwie wypadku powód doznał dwuskokowego złamania kości podudzia prawego, skutkującego całkowitym zniesieniem funkcji prawego stawu skokowo – goleniowego.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi VI Wydział Karny w sprawie o sygn. akt VI K 1019/14 E. F. została skazana za w/w przestępstwo na karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania w/w kary. W dacie zdarzenia sprawczyni była w stanie nietrzeźwości. Ponadto Sąd orzekł wobec sprawczyni wypadku środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz zasadził 1.500 zł z tytułu nawiązki na rzecz poszkodowanego.

Kierująca pojazdem D. legitymowała się obowiązującą w chwili zdarzenia umową ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów mechanicznych OC zawartą w (...) Spółka Akcyjna (nr Polisy (...)).

Pismem z dnia 28 grudnia 2013 roku pełnomocnik powoda wezwał w jego imieniu ubezpieczyciela kierującej pojazdem do zapłaty świadczeń związanych z wypadkiem, jednocześnie precyzując roszczenia powoda. R. P. w zgłoszeniu szkody domagał się następujących kwot: 63.000 zł odszkodowania, 60.000 zł zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, 13.680 zł skapitalizowanej renty z tytułu zwiększonych po wypadku potrzeb za okres od dnia 14 lutego 2013 roku do dnia 14 października 2013 roku oraz renty z tytułu zwiększonych potrzeb od dnia 14 listopada 2013 r. i na przyszłość w kwocie 855 zł miesięcznie.

Pismem z dnia 31 stycznia 2013 roku doręczonym w dniu 10 lutego 2014 roku pozwany poinformował o przyznaniu powodowi zadośćuczynienia w kwocie 8.000 zł.

Bezpośrednio z miejsca wypadku powód został przewieziony do Szpitala im. (...) w Ł.. Hospitalizowany był początkowo w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym, później przeniesiony został do Oddziału (...) Urazowego z rozpoznaniem: złamanie dwukostkowe podudzia prawego, nadciśnienie tętnicze, stan po udarze niedokrwiennym, niedosłuch obustronny. Powód nie wyraził zgody na proponowane leczenie operacyjne. Z tego względu po dokonaniu repozycji w znieczuleniu ogólnym kończynę dolną prawą powoda unieruchomiono w gipsie udowym. Na własną prośbę w tym samym dniu powód został wypisany do domu z zaleceniem kontroli w (...) za 5 - 7 dni.

W dniu 22 lutego 2013 r. powód ponownie został przyjęty do szpitala. W dniu 1 marca 2013 r wykonano u powoda zespolenie złamanych kostek łącznikami metalowymi. Zdjęcie rtg po zabiegu uwidoczniło ustawienie odłamów prawidłowe. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany, powód był pionizowany przyłóżkowo. W dniu 5 marca 2013 r. wypisano powoda do domu z zaleceniem chodzenia o kulach z markowanym obciążaniem operowanej kończyny, kontroli w poradni ortopedycznej za dwa tygodnie, zmian opatrunków.

W dniu 14 marca 2013 r. powód zgłosił się do kontroli w (...) przy Szpitalu im. (...) w Ł.. W badaniu z dnia 24 kwietnia 2013 r. odnotowano obecność obrzęku kostek, w badaniu rtg brak zrostu kostki przyśrodkowej. W czerwcu 2013 r. rozważano ewentualność leczenia operacyjnego.

Od 11 listopada 2013 r. powód zaczął leczyć się ortopedycznie w Poradni (...) M.. Skarżył się na bóle stawu skokowego, kręgosłupa szyjnego oraz barku lewego. Odnotowano fakt posługiwania się przez chorego kulami łokciowymi. W dniu 18 listopada 2013 r. wykonano u powoda badanie rtg stawu skokowego. Opisano cechy zrostu osiowo ustawionych odłamów, osteoporozę stawu skokowego.

W październiku 2013 r. powód badany był w Poradni (...) Wojewódzkiego Instytutu Medycyny Pracy - otrzymał skierowanie na zabiegi fizykalne w zakresie całego kręgosłupa. W lutym 2014 r. korzystał z zabiegów fizykalnych. W okresie od 6 marca do 10 lipca 2014 r. powód leczony był ortopedycznie w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy. W pierwszym badaniu odnotowano bolesność szczytu kostki bocznej z wyczuwalnym metalem pod skórą - ustalono termin zabiegu usunięcia zespolenia w lipcu 2014 r. W ocenie zdjęcia rtg z lutego 2014 r. - bardzo dobry zrost. Chory chodził o lasce, zgłaszał dolegliwości bólowe barku lewego. Po dłuższym chodzeniu 2-3 godzinach - bóle prawego stawu skokowego.

W okresie od 14 do 16 sierpnia 2014 r. powód był hospitalizowany w Klinice (...). Podczas pobytu usunięto powodowi śrubę z kostki przyśrodkowej i płytkę (...) ze strzałki. Złamanie określono jako wygojone. W badaniu klinicznym zakres ruchów stawu skokowego opisano jako pełen. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany i powoda wypisano do domu w stanie dobrym.

Od 24 października 2014 r. powód ponownie leczył się w Poradni (...) M..

Powód do chwili obecnej korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych w ramach limitu NFZ: 3 - 4 cykli zabiegów fizykalnych rocznie. Po wypadku nasiliły się bóle kręgosłupa lędźwiowego. Odczuwa też okresowe bóle żeber po stronie prawej klatki piersiowej.

W zakresie narządu ruchu w wyniku wypadku powód doznał złamania kostek prawej goleni. Wysokość trwałego uszczerbku na zdrowiu w związku z przebytym złamaniem w obrębie stawu skokowego wynosi 15% według punktu 162 a. Fakt wykonania zabiegu operacyjnego po dwóch tygodniach od urazu nie ma zasadniczego znaczenia dla obecnej funkcji stawu skokowego. Istotnym jest przebycie przez powoda śródstawowego złamania w obrębie stawu skokowego z uszkodzeniem chrząstek powierzchni stawowych. Na tym tle dochodzi w okresie powypadkowym do rozwoju pourazowej choroby zwyrodnieniowej stawu manifestującej się klinicznie dolegliwościami bólowymi, ograniczeniem ruchów stawu skokowego i upośledzeniem funkcji chodu. Zakres cierpień fizycznych powoda z punktu widzenia ortopedy był znaczny.

Pomoc osób trzecich w związku z przebytym złamaniem kostek wynosiła ok. czterech godzin dziennie w czasie dwóch miesięcy po wypadku i trzy godziny dziennie w okresie kolejnych czterech miesięcy. We wrześniu 2013 r. stwierdzono u powoda w badaniu rtg pełen zrost złamanych kostek. Tym samym od tego czasu powód nie wymagał pomocy innych osób w wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego. Zakres opieki innych osób w okresie rekonwalescencji powypadkowej w przypadku powoda dotyczy wyłącznie skutków wypadku. Opieka ta miała charakter okresowy i trwała przez pierwsze pół roku po złamaniu kostek. Do okresu wygojenia rany po usunięciu metalowych łączników pomoc osób trzecich wynosiła dwie godziny dziennie do czasu wygojenia rany po operacji.

Złamanie kostek poprzez upośledzenie funkcji chodu wpłynęło negatywnie na aktywność życiową powoda w zakresie możliwości poruszania się bez asekuracji, chodzenia na dłuższe dystanse, dźwigania cięższych przedmiotów. Zasadniczy proces leczenia ortopedycznego powoda uległ zakończeniu, a wtórna pourazowa choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego wymaga okresowych zabiegów fizjoterapeutycznych dostępnych w ramach NFZ.

Z dokumentacji lekarskiej zawartej w aktach sprawy nie wynika, by powód w przeszłości miał jakąkolwiek dysfunkcję w zakresie prawej kończyny dolnej. Tym samym występujące u powoda utrudnienia chodu wynikają wyłącznie ze skutków złamania w obrębie stawu skokowego. Uszczerbek dotyczy wyłącznie skutków wypadku.

Osteoporoza kręgosłupa nie ma żadnego wpływu na skutki urazu stawu skokowego. Osoby z osteoporozą kręgosłupa są podatne na urazy, ale w obrębie kręgosłupa. Osteoporoza kręgosłupa nie ma związku z prawdopodobieństwem złamania stawu skokowego. Samoistna zmiana zwyrodnieniowa stawu skokowego jest bardzo rzadkim schorzeniem. Osteoporoza kręgosłupa pozostaje bez związku ze skutkami urazów u powoda. Osteoporoza kręgosłupa daje dolegliwości bólowe, w zależności od nasilenia może przekładać się na ruch. Mogą występować okresy, w których powód porusza się bez pomocy kuli.

Dolegliwości podmiotowe zgłaszane przez powoda są typowe dla urazu, jaki przebył. Dolegliwości deklarowane przez powoda są uzasadnione medycznie i znajdują podstawę w jego obecnym stanie zdrowia. Podczas badania powoda nie stwierdzono jego skłonności do agrawacji.

Ograniczenia ruchowe powoda zostały uwzględnione w uszczerbku na zdrowiu. Ograniczenie jest kompensowane użyciem pomocy ortopedycznej – laski. Powód porusza się samodzielnie z pomocą laski. Każde zwyrodnienie stawów jest procesem postępującym i u powoda nie ma szansy na pełne wyleczenie. Zwyrodnienie stawu skokowego jest konsekwencją złamania i nie stanowi nowego uszczerbku.

Wypadek spowodował także określone skutki w sferze zdrowia psychicznego powoda.

W czerwcu 2011 r. powód przebył udar niedokrwienny z trwałym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, potwierdzonym zmianami w tomografii komputerowej mózgu. W następstwie udaru mózgu wytworzył się zespół psychoorganiczny. Występują zaburzenia pamięci, wzmożona męczliwość wysiłkiem umysłowym, zaburzenia uwagi, tendencja do krotochwilności i zalegania afektu, chwiejność afektywna, spowolniały tok myślenia. Organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego powoduje obniżenie progu wrażliwości na sytuacje stresowe. Sytuacją taką był doznany uraz ortopedyczny i jego następstwa. Dolegliwości somatyczne związane z wypadkiem spowodowały zaburzenia adaptacyjne w postaci lęku przed przechodzeniem przez jezdnie, reminiscencji związanych z wypadkiem, wzmożone poczucie doznanej krzywdy. Objawy te mają charakter trwały.

U R. P. stwierdzono zespół psychoorganiczny niezwiązany z wypadkiem w dniu 14 lutego 2013 r. oraz utrwalone objawy nerwicowe związane z tym wypadkiem. Uszczerbek na zdrowiu w zakresie psychiatrycznym z powodu wypadku wynosi 5%.

W zakresie szkód neurologicznych powód w wyniku wypadku doznał urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, skutkującego nerwicą pourazową. W wyniku niefizjologicznego chodu przy pomocy kul łokciowych, po przebytym złamaniu dwukostkowym kości podudzia prawego, u powoda nasilił się znacznie zespół bólowy korzonkowy z odcinka L/S kręgosłupa.

Trwały uszczerbek neurologiczny na zdrowiu powoda wynosi 12 %, w tym 5% wg punktu 10a i 7% wg punktu 94 c – 7%.

Ocena z pkt 94 c uwzględnia występujące wcześniej u powoda zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, powodujące dolegliwości o mniejszym nasileniu.

Aktywność życiowa powoda po wypadku zmniejszyła się - przestał pracować, robić zakupy, wychodzić sam z domu oraz pomagać żonie w czynnościach domowych.

Utratę przytomności w wyniku urazu głowy należy traktować jako typowy objaw wstrząśnienia mózgu.

Z punktu widzenia otolaryngologa doznany przez powoda w wyniku wypadku uraz głowy z utratą przytomności spowodował nagłe, dalsze pogłębienie już istniejącego uszkodzenia słuchu. Opierając się na przedstawionych audiogramach, wykonanych przed wypadkiem stan słuchu powoda można określić na 40%. Obecny stan słuchu na podstawie aktualnych audiogramów można określić na 50%. Różnicę między wartościami obecnymi, a wartościami przed wypadkiem /tj. 10%/ można przyjąć jako stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda, będący skutkiem wypadku.

Uraz powoda jest najbardziej prawdopodobną przyczyną pogorszenia słuchu.

W dacie wypadku powód miał 73 lata. Przed wypadkiem był osobą aktywną i w pełni sprawną, mimo przebytego wcześniej udaru. Był to udar zwrotny, po udarze powód wrócił do normalnego życia. Prowadził samochód. Był członkiem związku żeglarzy, tenisistów, jeździł na rowerze. Po wypadku nie potrafił utrzymać równowagi na rowerze. Przed wypadkiem powód był zaangażowany w pomoc osobom z domu starości, pomagał im chodzić na posiłki w ramach Caritas. Od siedmiu lat był działaczem Spółdzielni Mieszkaniowej. Zawodowo pracował do 65 roku życia, był agentem ubezpieczeniowym, później pracował społecznie. Wypadek odmienił jego życie. Na miesiąc przed wypadkiem miał propozycję wyjazdu do L., by pomóc w organizowaniu domu pomocy dla Polaków. Planował wyjazd, z którego zmuszony był zrezygnować. Stał się przygaszony, obecnie nie przejawia żadnej aktywności. Jest nerwowy, wręcz bywa agresywny wobec otoczenia.

Żona powoda choruje na cukrzycę insulinozależną, ona także wymaga opieki. Powód ma do najbliższego sklepu ok. 100 m, odległość tę pokonuje o lasce. Zakupy robią na zmianę z żoną. W domu porządki z reguły robi żona. Powód nie posiada obecnie samochodu, przeznaczył go na złom w pierwszym roku po wypadku. Powód i jego żona utrzymują się z emerytury w łącznej wysokości 2.800 zł. Nikt nie pomaga im finansowo.

Od kiedy powód przestał być sprawny, między powodem i jego żoną często dochodzi do scysji, dotyczących wykonywania obowiązków domowych. Przed wypadkiem powód bardzo dużo pomagał żonie. Chodził z nią do lekarzy. Obecnie to powód oczekuje pomocy od żony. Po wypadku powód nie utrzymuje kontaktów towarzyskich. Dotychczasowi znajomi zerwali z nim kontakt z uwagi na jego problemy z słuchem. Powód bywa agresywny, krzyczy. Często boli go głowa. Przed wypadkiem był mniej nerwowy i bardziej komunikatywny, dużo czasu spędzał poza domem.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na powołanych dowodach z dokumentów, z zeznań świadków oraz przesłuchania powoda, a także z opinii biegłych sądowych, które w pełni wyjaśniły konieczne do rozstrzygnięcia kwestie.

Sąd oddalił wnioski dowodowe interwenienta ubocznego, zawarte w piśmie procesowym z dnia 2 marca 2016 r., bo uznał, że okoliczności, które miałyby zostać wykazane za pomocą wnioskowanych dowodów zostały przesądzone prawomocnym wyrokiem skazującym zapadłym wobec sprawcy wypadku oraz ocenione przez biegłych sądowych. Fakt okresowego poruszania się powoda bez pomocy kuli potwierdził sam powód oraz biegły ortopeda. Jeśli zaś chodzi o skutki zdarzenia dla aktualnego stanu zdrowia powoda, to zostały one ustalone w oparciu o opinie biegłych lekarzy sądowych, którzy w sposób dość stanowczy oddzielili następstwa wypadku od samoistnych, wynikających także z wieku schorzeń powoda. Opinie te nie budziły wątpliwości i nie były także zakwestionowane przez strony.

Tak ustalone okoliczności skłoniły Sąd Okręgowy do uwzględnienia powództwa w części.

Sąd odwołał się do treści art. 822 k.c. oraz art. 34 ust. 1 i 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Wskazał, że strona pozwana nie kwestionowała zasady swojej odpowiedzialności za skutki wypadku, jakiemu uległ powód w dniu 14 lutego 2013r.

Przechodząc do analizy poszczególnych żądań pozwu, jeśli chodzi o żądanie zadośćuczynienia Sąd I Instancji wskazał, że wziął pod uwagę zakres cierpień fizycznych i psychicznych powoda, odczuwanych w związku z obrażeniami narządu ruchu, a także, będące ich konsekwencją, ograniczenia w zakresie życia codziennego. Sąd wziął też pod uwagę uszczerbek na zdrowiu powoda, który łącznie, przy uwzględnieniu następstw laryngologicznych, ortopedycznych, neurologicznych oraz psychiatrycznych wynosi 37 %. Cierpienia fizyczne i psychiczne powoda związane były nie tylko ze skutkami urazu, rehabilitacją, ale także doznawanym bólem i koniecznością hospitalizacji. Dolegliwości bólowe utrzymują się u powoda do chwili obecnej. Wypadek wywarł wpływ na stan zdrowia psychicznego powoda. Nadto, doznany przez powoda w wyniku wypadku uraz głowy z utratą przytomności spowodował nagłe, dalsze pogłębienie już istniejącego uszkodzenia słuchu. Przed wypadkiem powód byłą osobą w pełni sprawną, zasadniczo zdrową, aktywną życiowo. Po wypadku powód stał się zupełnie inną osobą, zarówno pod względem sprawności fizycznej, jak i kontaktów towarzyskich, które praktycznie zarzucił, stał się nerwowy, mało komunikatywny.

Biorąc to wszystko pod uwagę, Sąd stanął na stanowisku, że żądana przez powoda z tytułu zadośćuczynienia kwota 90.000 zł jest jak najbardziej adekwatna z punktu widzenia rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy, a z uwagi na to, że w toku postępowania likwidacyjnego wypłacono powodowi kwotę 8.000 zł, do zasądzenia pozostało 82.000 zł.

Zasądzając odsetki Sąd przyjął, że zgłoszenie szkody, obejmujące m.in. żądanie zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 60.000 zł miało miejsce w dniu 31 grudnia 2013 r. Pozwany pozostaje w opóźnieniu co do kwoty 52.000 zł od dnia 31 stycznia 2014 r. i od tej daty należało zasądzić na rzecz powoda odsetki od kwoty 52.000 zł. Odsetki od kwoty 10.000 zł należało zasądzić od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, tj. od 4 marca 2015r., zaś odsetki od pozostałej kwoty 20.000 zł, w braku dowodu doręczenia stronie pozwanej pisma obejmującego rozszerzenie żądania pozwu w zakresie zadośćuczynienia o tę kwotę Sąd zasądził od daty rozprawy w dniu 18 maja 2016 r.

Oceniając roszczenie powoda z tytułu odszkodowania Sąd meriti odwołał się do przepisu art. 444 § 2 k.c. i przyjął, że uzasadnione koszty opieki osób trzecich wyniosły 6.840 zł. Wymiar niezbędnej opieki został ustalony w oparciu o opinie biegłych sądowych i zeznania żony powoda - pomoc ta w związku z przebytym złamaniem kostek wynosiła ok. cztery godziny dziennie w czasie dwóch miesięcy po wypadku i trzy godziny dziennie w okresie kolejnych czterech miesięcy, a ponadto w sierpniu 2014 r. po wyjęciu śrub po 2 godziny dziennie, do czasu wygojenia rany. Z przyczyn innych niż ortopedyczne powód nie wymagał pomocy innych osób. Przy przyjęciu stawki godzinowej w wysokości wskazanej przez stronę powodową tj. 9,50 zł, łączny koszt pomocy osób trzecich zamknął się w kwocie 6.840 zł i kwota taka podlega zasądzeniu na rzecz powoda z tytułu odszkodowania wraz z odsetkami od 31 stycznia 2014r.

Żądanie zasądzenia renty za dalszy okres tj. od 1 stycznia 2015 r. z tytułu kosztów opieki nad powodem Sąd oddalił, jako nieudowodnione.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozdzielenia. Powód wygrał proces w 74,4 % i w takiej części obciążył kosztami pozwanego. Koszty procesu wyniosły łącznie 7.234 zł na co składa się wynagrodzenie pełnomocników stron. Pozwany powinien był ponieść 74,4 % w/w kwoty tj. 5.382 zł a poniósł 3.617 zł. Różnica tych kwot podlega zatem zasądzeniu na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 2014, poz. 1025 ze zm.) Sąd obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa, w stopniu w jakim pozwany przegrał proces. Ogółem koszty te wyniosły 8.257 zł (wynagrodzenia biegłych i opłata od pozwu), zatem 74,4 % tej kwoty to 6.144 zł.

Biorąc pod uwagę charakter dochodzonych roszczeń, wiek oraz stan zdrowia powoda, Sąd w oparciu o przepis art. 113 ust. 4 w/w ustawy odstąpił od obciążenia go kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa.

Wyrok Sądu Okręgowego w części zasądzającej od strony pozwanej na rzecz powoda zadośćuczynienie i odszkodowanie wraz z rozstrzygnięciem o kosztach procesu zaskarżyła apelacją interwenientka uboczna.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1. obrazę przepisów prawa procesowego mającą wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a to:

a) art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. polegającą na oddaleniu wniosków dowodowych, zgłoszonych przez interwenientkę uboczną w piśmie z dnia 2 marca 2016 r., które zmierzały do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy;

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego polegającą na:

- błędnym przyjęciu, że powód w przeszłości nie miał dysfunkcji w obrębie prawej kończyny dolnej oraz że występujące u powoda utrudnienia chodu wynikają wyłącznie ze skutków złamania, którego powód doznał w wyniku potrącenia w dniu 5 lutego 2013 r. w sytuacji, gdy wobec oddalenia wniosków dowodowych interwenientki ubocznej w aktach sprawy znajduje się wyłącznie dokumentacja lekarska sporządzona po wypadku powoda w dniu 15 lutego 2013 r., zaś zeznania świadków P. G., M. P. oraz M. P. wskazują, że pogorszenie chodzenia u powoda nastąpiło w 2011 r., nie zaś w roku 2013;

- nieprawidłowym ustaleniu, że powód przed wypadkiem był osobą aktywną i w pełni sprawną mimo przebytego wcześniej udaru, w sytuacji gdy z zeznań świadków : G. H., P. G., M. P. oraz M. P. wynika, że pogorszenie sprawności powoda nastąpiło w 2011 r., nie zaś w 2013 r.;

c) art. 11 k.p.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że okoliczności, które miałyby zostać wykazane za pomocą wnioskowanych przez interwenientkę uboczną dowodów zostały przesądzone prawomocnym wyrokiem skazującym, w sytuacji gdy sąd cywilny wiążą tylko zawarte w sentencji wyroku karnego skazującego ustalenia okoliczności dotyczące osoby sprawcy, czynu przypisanego oskarżonemu i przedmiotu przestępstwa.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 445 § 1 k.c. poprzez uznanie, że kwota zasądzona na rzecz powoda z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną w wyniku wypadku z dnia 15 lutego 2013 r. krzywdę, stanowi sumę odpowiednią w rozumieniu tego przepisu.

Apelująca wniosła o:

1. rozpoznanie przez Sąd II instancji na podstawie art. 380 k.p.c. postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 13 kwietnia 2016 r., oddalającego wnioski dowodowe interwenientki ubocznej zawarte w piśmie procesowym z dnia 2 marca 2016 r. oraz

a) dopuszczenie dowodu z opinii lekarza z zakresu medycyny sądowej na okoliczność ustalenia przebiegu wypadku z dnia 15 lutego 2013 r., w szczególności czy w wyniku wypadku powód mógł doznać zadeklarowanych urazów, jeśli tak to czy zgłaszane przez powoda urazy i dolegliwości pozostają w związku przyczynowym z tym zdarzeniem, z uwzględnieniem, że

- w wyniku wypadku z dnia 15 lutego 2013 r. w pojeździe E. F. nie doszło do żadnych uszkodzeń, stwierdzono jedynie otarcia brudu i kurzu na poszczególnych częściach jej samochodu osobowego;

- prędkość, z jaką poruszała się E. F. w chwili wypadku była niewielka;

b) zwrócenie się do (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) o udzielenie na podstawie art. 248 k.p.c. dla celów niniejszego postępowania informacji czy powód korzystał ze świadczeń zdrowotnych przed dniem 15 lutego 2013 r., jeśli tak, to w zakresie jakich specjalności, czy korzystał z leczenia kardiologicznego, laryngologicznego, ortopedycznego, rehabilitacyjnego, neurologicznego oraz psychiatrycznego, przy czym Narodowy Fundusz Zdrowia winien przedłożyć dokument, zawierający informacje o wszystkich placówkach, które udzielały powodowi świadczeń medycznych, a po otrzymaniu tych informacji Sąd winien zwrócić się do wspomnianych placówek i zobowiązać je w trybie art. 248 k.p.c. do przedłożenia poświadczonych za zgodność kopii całości dokumentacji medycznej powoda, w tym wszelkich wyników badań obrazowych;

c) dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów uzyskanych stosownie do pkt b) na okoliczność stanu zdrowia powoda przed zdarzeniem z dnia 15 lutego 2013 r., braku związku zgłaszanych problemów zdrowotnych ze zdarzeniem z dnia 15 lutego 2013 r., historii leczenia powoda;

d) zobowiązanie powoda do przedstawienia dokumentów potwierdzających fakt, okres oraz miejsce wykonywania przez niego pracy na stanowisku fizjoterapeuty (m. in. faktur i rachunków dotyczących sprzedaży usług masażu w okresie od 1998 r. do dnia 15 lutego 2013 r.);

e) zwrócenie się do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. o udzielenie informacji, czy powód udzielał się społecznie na rzecz spółdzielni, jeśli tak to w jakim okresie oraz wskazanie zakresu czynności wykonywanych przez powoda na rzecz spółdzielni;

f) dopuszczenie dowodu z przesłuchania interwenientki ubocznej E. F. na okoliczność przebiegu oraz skutków wypadku z dnia 15 lutego 2013 r., w szczególności braku uszkodzeń w pojeździe w wyniku potrącenia powoda oraz niewielkiej prędkości, z jaką poruszała się w chwili wypadku, a także na okoliczność aktualnego stanu zdrowia powoda, możliwości samodzielnego poruszania się oraz braku ograniczeń ruchowych i lękowych podczas poruszania się powoda pieszo po ulicy, dźwigania przez powoda ciężkich rzeczy, prowadzenia pojazdów, braku konieczności stałej opieki osób trzecich nad powodem;

g) dopuszczenie dowodu z zeznań świadków:

- J. R., S. F. na okoliczność aktualnego stanu zdrowia powoda, w szczególności możliwości samodzielnego poruszania się powoda oraz braku ograniczeń ruchowych i lękowych podczas poruszania się powoda pieszo po ulicy, dźwigania przez powoda ciężkich rzeczy, prowadzenia pojazdów, braku konieczności stałej opieki osób trzecich nad powodem;

2. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i zasądzenie od powoda na rzecz interwenientki ubocznej zwrotu kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych

ewentualnie o:

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wraz z obowiązkiem dokonania rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania za obie instancje.

Strona pozwana przyłączyła się do apelacji interwenientki ubocznej i wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Przyłączyła się do wniosków dowodowych apelującej.

Powód wniósł o oddalenie wniosków dowodowych zawartych w apelacji, wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Wnioski dowodowe zawarte w apelacji zostały oddalone na rozprawie apelacyjnej.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.

W pierwszej kolejności rozważania wymagały zarzuty apelacji, dotyczące błędnych ustaleń faktycznych i wadliwej, bo dowolnej, oceny materiału dowodowego - ocena prawidłowości zastosowanych przepisów prawa materialnego może być dokonana wyłącznie po uprzednim stwierdzeniu, że ustalenia faktyczne, stanowiące podstawę wydania zaskarżonego wyroku, zostały poczynione zgodnie z obowiązującą procedurą.

Wbrew twierdzeniom apelującej nie sposób uznać, że oddalenie przez Sąd Okręgowy wniosków dowodowych było niezasadne. Sąd Okręgowy w sposób przekonujący wskazał argumentację, jaka nim kierowała. Z tą oceną Sądu nie sposób się nie zgodzić. Przyjęcie stanowiska apelującej oznaczałoby konieczność uwzględniania wszelkich zgłaszanych dowodów, niezależnie od oceny już przeprowadzonych. Sąd Okręgowy trafnie podniósł, że po pierwsze przeciwko interwenientce ubocznej zapadł prawomocny wyrok karny, którym z mocy art. 11 k.p.c. Sąd Okręgowy był związany. E. F. została skazana za to, że wykonując samochodem manewr skrętu w lewo nie zachowała należytej ostrożności i nie ustąpiła pierwszeństwa pieszemu, przechodzącemu po wyznaczonym przejściu dla pieszych z lewej strony na prawą w stosunku do kierunku jazdy, na skutek czego potrąciła pieszego, który doznał dwukostkowego złamania kości podudzia prawego, skutkującego zniesieniem funkcji prawego stawu skokowo-goleniowego powodując ciężkie kalectwo w rozumieniu przepisów prawa karnego. Przebieg wypadku i jego następstwa zostały zawarte w opisie czynu, zaś następstwa rzutowały na kwalifikacje prawna czynu. Przeprowadzanie w toku tego procesu dowodów na okoliczność przebiegu zdarzenia i skutków wypadku istotnie wkraczałaby w sferę związania sądu orzeczeniem wydanym w sprawie karnej. Po wypadku powód został przewieziony do szpitala, poddany diagnostyce i wynika to wprost z załączonej do alt dokumentacji medycznej. Ustalenie przez biegłego z zakresu medycyny sądowej przebiegu wypadku i tego czy powód mógł doznać określonych urazów dolegliwości i czy pozostawały one w związku ze zdarzeniem było zbędne, a wręcz niedopuszczalne. Apelująca pomija także, że w toku postepowania karnego biegły z zakresu medycyny sądowej dokonał takiej właśnie oceny i ona posłużyła do przyjęcia ostatecznej kwalifikacji prawnej czynu. Po drugie: skutki zdarzenia dla stanu zdrowia powoda zostały ustalone przez biegłych lekarzy sądowych, którzy ocenili tak następstwa wypadku, jak i zdiagnozowane u powoda choroby samoistne. Opinie te nie były kwestionowane przez strony. Możliwość samodzielnego poruszania się powoda - okresowo bez pomocy kuli potwierdził sam powód, a także biegły ortopeda, wykonując niezbędne badania. Powód został przesłuchany w charakterze strony i opisał zasady swego funkcjonowania przed i po wypadku. Przesłuchanie świadków J. R. i S. F. było zbędne. Danych wynikających z raportu detektywa powód nie kwestionował, natomiast tezę stawianą dla świadka S. F. co do możliwości samodzielnego poruszania się powoda Sąd meriti przyjął w swych ustaleniach. Poza możliwością oceny przez świadka pozostają ewentualne stany lękowe podczas poruszania się powoda w ruchu ulicznym. Informacje ze Spółdzielni (...) i wykonywanie przez powoda pracy na stanowisku fizjoterapeuty nie miały w sprawie znaczenia (zwłaszcza, gdy chodzi o rachunku za masaże). Niezasadne okazały się wnioski obejmujące zwrócenie się do Oddziału Wojewódzkiego (...) celem uzyskania szczegółowych informacji czy powód korzystał ze świadczeń zdrowotnych przed dniem 15 lutego 2013 r., jeśli tak, to w zakresie jakich specjalności, czy korzystał z leczenia kardiologicznego, laryngologicznego, ortopedycznego, rehabilitacyjnego, neurologicznego oraz psychiatrycznego. Wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony choćby z tej przyczyny, że został sformułowany nader ogólnie –bez żadnego odniesienia czasowego. Gdyby ocenić go dosłownie to można by rozważać żądanie danych od urodzenia powoda, albo co najmniej powstania NFZ. Uwzględnienie tego wniosku przedłużyłoby znacząco postępowanie sądowe i prowadziło do gromadzenia szeregu zbędnych z punktu widzenia oceny następstw zdarzenia dokumentów. Apelująca pomija, że zarówno otolaryngolog, jak i psychiatra dysponowali dokumentacją medyczną obrazującą stan narządu słuchu przed urazem oraz zakres uszkodzenia (...) powoda na skutek udaru. Dokonana przez tych biegłych ocena i ustalony uszczerbek odnosiły się wprost do następstw wypadku i tylko do nich. Biegli w oparciu o posiadana wiedzę, przedstawioną dokumentację i odebrany wywiad bez trudu ocenili schorzenia samoistne powoda i wyodrębnili te dolegliwości, które pozostawały w związku z wypadkiem.

Na gruncie art. 233 § 1 k.p.c., statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów, w doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie sądu, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Wobec tego dla skuteczności zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Skarżący powinien przy tym wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925).

Apelacja pozwanego tym wymogom nie sprostała. Wbrew jej wywodom Sąd meriti nie oparł swego rozstrzygnięcia na niespójnych twierdzeniach strony powodowej, a na przedstawionych dokumentach i opiniach biegłych.

Nie sposób uznać, że dokonana w niniejszej sprawie ocena materiału dowodowego i ustalenia faktyczne były sprzeczne z zasadami logiki, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a poczynione ustalenia faktyczne nie znajdowały logicznego uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym. Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że Sąd Okręgowy w sposób wnikliwy i rzetelny zgromadził niezbędny dla potrzeb rozstrzygnięcia sprawy materiał dowodowy, dokonał jego trafnej oceny, która to nie jest oceną dowolną i poczynił na jego podstawie trafne ustalenia faktyczne.

W sprawie tej apelacja wyjątkowo tendencyjnie powołuje zeznania świadków A. G., G. H. (2), M. P. (2) i M. P. (3)– którzy nie wiedzieć czemu wszyscy pomylili datę wypadku tj. mylnie wskazywali na rok 2011, choć data wypadku - 14 lutego 2013 roku nie budzi wątpliwości. G. H. (2) pamiętał jednak, że o wypadku powód mówił mu w roku 2013. Partycja G. wskazała na następstwa wypadku tj. złamanie kości udowej i wstrząśnienie mózgu, widziała powoda dwa miesiące po wypadku i opisywała jego stan, żona powoda pamiętała, że to było w Walentynki 2011 roku, ale powód nie uległ żadnemu innemu wypadkowi. Także syn powoda pamiętał, że to było w Walentynki i opisywał stan zdrowia powoda związany z tym wypadkiem. Wskazał, jakie problemy zdrowotne dotykały powoda przed wypadkiem. Zeznania wszystkich świadków wskazywały na pogorszenie w funkcjonowaniu powoda w związku z wypadkiem, a nie z udarem, jak próbuje forsować w apelacji interwenientka uboczna. Zeznania tak wybiórczo przytoczone przez apelującą, ocenione jako całość, wcale nie potwierdziły stawianej przez nią tezy.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego –art. 445 § 1 k.c. poprzez uznanie, że zasądzone zadośćuczynienie jest odpowiednie do rozmiaru krzywdy. Sąd meriti uwzględnił wszystkie istotne elementy krzywdy rekompensowane zadośćuczynieniem - wziął pod uwagę zakres cierpień fizycznych i psychicznych powoda, odczuwanych w związku z obrażeniami narządu ruchu i pogorszeniem słuchu, ograniczenia w zakresie życia codziennego, uszczerbek na zdrowiu, który łącznie, przy uwzględnieniu następstw laryngologicznych, ortopedycznych, neurologicznych oraz psychiatrycznych wynosi 37 %. Istotne znaczenie ma to, że wypadek miał wpływ na stan zdrowia psychicznego powoda. Dolegliwości somatyczne związane z wypadkiem spowodowały zaburzenia adaptacyjne w postaci lęku przed przechodzeniem przez jezdnię, reminiscencji związanych z wypadkiem oraz wzmożone poczucie doznanej krzywdy. Przed wypadkiem powód byłą osobą w pełni sprawną, zasadniczo zdrową, aktywną życiowo – zaangażowany w pomoc osobom starszym, był czynnym działaczem Spółdzielni Mieszkaniowej, członkiem związku żeglarzy, tenisistów. Prowadził samochód, jeździł na rowerze. Wobec tego Sąd Apelacyjny uznał, że nie ma żadnych podstaw, by odmiennie ocenić zakres krzywdy, zwłaszcza że apelacja- poza odmienną oceną apelującej nie zawiera w tej kwestii żadnych istotnych argumentów i abstrahuje od wniosków wynikających z opinii biegłych, które przecież nie zostały w toku postępowania zakwestionowane.

Apelacja kwestionuje także odszkodowanie, zasądzone na rzecz powoda, choć nie zawiera w tym zakresie żadnych zarzutów. Wobec tego tylko na marginesie należy wskazać, że odszkodowanie obejmowało koszty opieki nad powodem w związku z następstwami wypadku, ustalone zgodnie z opinią biegłego ortopedy. Opinia ta nie była kwestionowana w toku postepowania przed Sądem Okręgowym i nie jest kwestionowana w postępowaniu apelacyjnym.

Reasumując - apelacja, wywiedziona przez interwenientkę uboczną podlegała oddaleniu (art. 385 k.p.c.), a związku z tym, że interwenientka uboczna przegrała postępowanie apelacyjne została obciążona kosztami zastępstwa procesowego powoda w tym postępowaniu ( art. 98 § 1 i 3 k.p.c.), ustalonymi zgodnie z § 2 pkt.6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. z 2015 poz. 1800).