Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Wiesława Kuberska

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2024 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. V., P. V., O. V., O. V. i O. Z.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 6 marca 2023 r., sygn. akt I C 1951/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1, 2, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 14, 15, 16, 17 oraz w 21a w ten tylko sposób, że:

a.  zasądzoną w punkcie 1 kwotę zadośćuczynienia obniża do kwoty 85.000 (osiemdziesiąt pięć tysięcy) zł, oraz oddala powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

b.  zasądzoną w punkcie 2 kwotę odszkodowania obniża do kwoty 30.000 (trzydziestu tysięcy) zł oraz oddala powództwo o odszkodowanie co do kwoty 20.000 (dwudziestu tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

c.  zasądzoną w punkcie 4 kwotę z tytułu zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 5.400 (pięć tysięcy czterysta) zł;

d.  zasądzoną w punkcie 5 kwotę zadośćuczynienia obniża do kwoty 110.000 (sto dziesięć tysięcy) zł, oraz oddala powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

e.  zasądzoną w punkcie 6 kwotę odszkodowania obniża do kwoty 40.000 (czterdziestu tysięcy) zł oraz oddala powództwo o odszkodowanie co do kwoty 20.000 (dwudziestu tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

f.  zasądzoną w punkcie 9 kwotę z tytułu zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 7.608 (siedem tysięcy sześćset osiem) zł;

g.  zasądzoną w punkcie 10 kwotę zadośćuczynienia obniża do kwoty 110.000 (sto dziesięć tysięcy) zł, oraz oddala powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

h.  zasądzoną w punkcie 11 kwotę odszkodowania obniża do kwoty 40.000 (czterdziestu tysięcy) zł oraz oddala powództwo o odszkodowanie co do kwoty 20.000 (dwudziestu tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

i.  zasądzoną w punkcie 14 kwotę z tytułu zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 7.608 (siedem tysięcy sześćset osiem) zł;

j.  zasądzoną w punkcie 15 kwotę zadośćuczynienia obniża do kwoty 37.000 (trzydzieści trzy tysiące) zł, oraz oddala powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 40.000 (czterdzieści tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

k.  zasądzoną w punkcie 16 kwotę z tytułu zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 1925 (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia pięć) zł;

l.  zasądzoną w punkcie 17 kwotę zadośćuczynienia obniża do kwoty 37.000 (trzydzieści trzy tysiące) zł, oraz oddala powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 40.000 (czterdzieści tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

m.  zasądzoną w punkcie 18 kwotę z tytułu zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 1925 (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia pięć) zł;

n.  uchyla punkt 21a;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  nie obciąża powodów kosztami postępowania apelacyjnego poniesionymi przez stronę pozwaną.

Sygn. akt I ACa 2428/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 6 marca 2023 r. Sąd Okręgowy
w K., w sprawie z powództwa A. V., P. V.,
Y. V., O. V., O. V.
i O. Z. przeciwko (...) S.A.
w W. o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę, zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz A. V. tytułem zadośćuczynienia kwotę 135.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz tytułem odszkodowania kwotę 50.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 2), oddalając jej powództwo w pozostałej części (pkt 3), a także zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz A. V. kwotę 15.546 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 4), zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz P. V. tytułem zadośćuczynienia kwotę 160.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 5), tytułem odszkodowania kwotę 60.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od
13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 6) oraz rentę w kwocie 300 zł miesięcznie, płatną od 1 sierpnia 2021 r., z góry, do 10 dnia każdego miesiąca,
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, od dnia 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 7), oddalając jej powództwo w pozostałej części (pkt 8), a także zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz P. V. kwotę 19.366 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 9), zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz Y. V. tytułem zadośćuczynienia kwotę 160.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 10), tytułem odszkodowania kwotę 60.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 11) oraz rentę w kwocie 300 zł miesięcznie, płatną od 1 sierpnia 2021 r., z góry, do 10 dnia każdego miesiąca,
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat od dnia 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 12), oddalając jej powództwo w pozostałej części (pkt 13), a także zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz Y. V. kwotę 19.366 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 14), zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz O. V. tytułem zadośćuczynienia kwotę 77.000 zł
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 15) oraz kwotę 9.250 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 16), zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz O. V. tytułem zadośćuczynienia kwotę 77.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od
13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 17) oraz kwotę 9.250 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 18), zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz O. Z. tytułem zadośćuczynienia kwotę 13.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 września 2021 r. do dnia zapłaty (pkt 19) oraz kwotę
4.250 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 20), jak również nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim tytułem zwrotu wydatków na koszty opinii biegłego sądowego i wynagrodzenia tłumacza przysięgłego od pozwanego kwotę 651,93 zł, od A. V. kwotę 53,52 zł, od P. V. kwotę 30,67 zł, a od Y. V. kwotę 30,67 zł (pkt 21a, b, c, d).

(wyrok – k. 349 – 350)

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na ustaleniach, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne. Z ustaleń tych wynikało,
że w dniu 24 lipca 2021 r., w miejscowości W., na drodze krajowej nr (...) E. P., kierując samochodem osobowym marki N. (...) o nr. rej. (...), zjechała na przeciwległy pas ruchu, doprowadzając do czołowego zderzenia z prawidłowo jadącym samochodem marki V. (...) o nr. rej. (...), prowadzonym przez M. M.,
w wyniku czego samochód ten zjechał na przeciwległe pobocze, a pasażerowie tego pojazdu doznali obrażeń ciała, przy czym pasażer O. V.
w ich wyniku zmarł.

W czasie zdarzenia E. P. znajdowała się w stanie nietrzeźwości.

Bezpośrednią przyczyną zaistnienia wypadku był zjazd kierowanego
przez E. P. samochodu marki N. na pas ruchu pojazdu marki V. kierowanego przez M. M., gdzie doszło do ich zderzenia. Przyczyną błędu w technice jazdy kierującej samochodem marki N. mógł być stan
jej nietrzeźwości w stężeniu alkoholu wynoszącym we krwi 4 ‰. Kierująca samochodem marki N. E. P. zjeżdżając na przeciwny pas ruchu doprowadziła do zaistnienia przedmiotowego zdarzenia drogowego.

Kierujący pojazdem marki V. nie miał możliwości zjechania na pobocze, byłby to manewr niebezpieczny. Wykonał on prawidłowy manewr obronny
w lewo. Normalnym odruchem obronnym jest ucieczka od przeszkody.

O. V. siedział na przednim siedzeniu pojazdu, po prawej stronie kierowcy. Jego pas bezpieczeństwa był zablokowany w pozycji zapiętej
i został przecięty przez służby ratownicze. Pojazd marki V. zderzył się
z pojazdem marki N. przednim narożnikiem w miejscu, w którym przebywał O. V..

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z 29 sierpnia
2022 r., sygn. akt III K 3 9/22 uznał E. P. za winną czynów z art. 177
§ 2 k.k. w zb. z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. oraz art. 178a § 1 k.k. Wyrok nie jest prawomocny.

O. V. w chwili śmierci miał 37 lat. Był mężem powódki A. V., ojcem powódek P. V. ur. (...)
i Y. V. ur. (...), synem powodów O. V. i O. V. oraz bratem powódki O. Z..

A. V. i O. V. pozostawali w związku małżeńskim od 4 listopada 2006 r. Byli zgodnym i udanym małżeństwem. Powódka bardzo kochała męża. O. V. przebywając w Polsce dużo opowiadał o swojej rodzinie. Kontaktował się z żoną poprzez połączenie wideo, dwa-trzy razy w ciągu dnia. O. V. co miesiąc wracał na tydzień lub półtora do Ukrainy, do swojej rodziny. Korzystał z połączeń lotniczych. Co trzy miesiące jeździł tam na dłuży czas. O. V. wszystkie święta spędzał z rodziną w Ukrainie.

A. V. nie pogodziła się ze stratą męża. Odczuwa jego brak, tęskni za nim. Nie wyobraża sobie sytuacji, by mogła związać się z innym mężczyzną. Często go wspomina.

Małoletnie powódki P. V. i Y. V. były związane z ojcem. Zmarły spędzał z nimi dużo czasu, dbał, aby niczego im nie brakowało. Córki tęsknią za ojcem.

Tragiczna śmierć O. V. w dniu 24 lipca 2021 r. spowodowała wystąpienie u jego żony oraz córek naturalnej reakcji żałoby.

Powódki nie wymagały i nie wymagają aktualnie leczenia psychiatrycznego, czy psychoterapeutycznego w zawiązku ze śmiercią męża/ojca.

A. V. odbyła konsultacje psychologiczne po śmierci męża
w Ukrainie oraz po przyjeździe do Polski, w marcu br., otrzymała wsparcie, obecnie jest w stanie samodzielnie sobie radzić z przeżywaną żałobą oraz dodatkowo z trudnościami związanymi z adaptacją w obcym kraju, w obliczu wojny toczącej się w Ukrainie. Po śmierci męża uzyskała wsparcie najbliższej rodziny. Mechanizmy obronne jej psychiki funkcjonowały i funkcjonują prawidłowo. Powódka nie ujawniała i nie ujawnia obecnie objawów zaburzeń psychicznych. Jest wydolna w kwestii pełnienia swoich podstawowych ról życiowych, choć przeżywa trudności adaptacyjne w Polsce. W wyniku śmierci męża doświadczyła traumy, która wiązała się i wiąże nadal z przeżywaniem poczucia głębokiej straty, smutku, żalu, skrzywdzenia, opuszczenia, osamotnienia i tęsknoty za zmarłym mężem. Są to uczucia i stany adekwatne do sytuacji, normalne, choć powodujące głębokie cierpienie i liczne trudności przystosowawcze. Nagła i niespodziewana śmierć męża była dla powódki bez wątpienia tożsama z zerwaniem szczególnej emocjonalnej więzi pomiędzy osobami najbliższymi. Powódka była z mężem bardzo związana. Mąż od dwóch lat przyjeżdżał do Polski do pracy na 2-3 miesiące, pozostawał z nią w stałym kontakcie.

(...) w wyniku śmierci męża uległa znaczącemu pogorszeniu w wielu aspektach funkcjonowania, została ona sama z małoletnimi córkami, samotnie uciekła przed wojną do Polski, bardzo brakuje jej w tych okolicznościach męża. A. V. nadal nie zakończyła procesu żałoby, wciąż opłakuje zmarłego i się z nim żegna.

Małoletnie powódki: P. i Y. V. również są w trakcie przeżywania żałoby po stracie ojca. Proces ten przebiega jak dotąd bez konieczności oddziaływań instytucji pomocowych. Obie powódki płaczą podczas badania. Były ze zmarłym silnie związane, tęsknią za nim, czują się osamotnione i osierocone. Jest im trudno pogodzić się z jego nieobecnością, zwłaszcza w okolicznościach ucieczki do obcego kraju przed wojną. Uzyskują wsparcie od matki i dalszej rodziny.

A. V. powróciła do pracy, a jej córki do nauki w szkołach po śmierci O. V., uciekły przed wojną i starają się wypełniać swoje role życiowe, jednak równolegle toczy się w nich proces żałoby - wciąż
nie mają w sobie spokoju wewnętrznego i akceptacji utraty męża i ojca
w tragicznych okolicznościach. Pomimo upływu czasu w dalszym ciągu,
w związku z nagle zerwaną więzią, doświadczają smutku, tęsknoty, bólu, żalu, niezdolności do przeżywania radości i zadowolenia z życia. Rokowania co do ich pełnego powrotu do równowagi psychicznej po śmierci męża/ojca można ocenić z ostrożnością jako pozytywne.

O. V. mieszkał z żoną i dziećmi we wsi I. koło C. w Ukrainie. Małżonkowie V. kupili w tej miejscowości stary dom, który rozbudowali i wyremontowali. Dom po rozbudowie miał powierzchnię 120 m ². Remont domu nie został ukończony. Pozostała do wykonania elewacja zewnętrzna. O. V. w czasie pobytów w Ukrainie wykonywał osobiście prace remontowe w domu, jak również prace wokół domu. Uczestniczył w wychowywaniu córek, pomagał im w nauce.

O. V. w Ukrainie pracował jako stolarz, a następnie
jako pracownik ogólnobudowlany, uzyskując z tego tytułu dochody stanowiące równowartość 3.000 zł miesięcznie. Od 2020 r. pracował w Polsce. A. V. pracowała w Ukrainie jako pielęgniarka za wynagrodzeniem
o równowartości 1.200 zł miesięcznie.

O. V. był zatrudniony w Polsce, w przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w S., na podstawie umowy o pracę z 1 grudnia 2020 r., na czas określony od dnia 31 października 2021 r., na stanowisku zbrojarza w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem wynoszącym 2.600 zł brutto za miesiąc. Od 1 stycznia 2021 r. jego wynagrodzenie wzrosło do kwoty 2.800 zł brutto miesięcznie.

O. V. otrzymywał od pracodawcy premie w wysokości od 1.000 do 3.000 zł miesięcznie, a dodatkowo dorabiał poprzez realizowanie prac zlecanych przez osoby prywatne. Przed wypadkiem kierował pracą brygady pracowników z Ukrainy. L. P. zamierzał zatrudnić go na stałe na stanowisku brygadzisty, w związku z czym otrzymywałby wyższe wynagrodzenie w wysokości 27 - 30 zł za godzinę.

O. V. pracując w Polsce uzyskiwał dochody na poziomie 4.000 – 5.000 zł netto miesięcznie. Regularnie przesyłał pieniądze żonie, które były przeznaczane na bieżące utrzymanie. Ponadto z dochodów zmarłego był finansowany remont i rozbudowa domu małżonków, zakup samochodu oraz wyjazdy wypoczynkowe, a część z nich była odkładania. O. V. zamierzał pracować w Polsce do czasu odłożenia środków na zakup mieszkań dla córek w Ukrainie.

O. V. złożył jedno zeznanie podatkowe za 2020 r. Jego dochód netto wyniósł 7.135,82 zł.

Po rozpoczęciu działań wojennych na terenie Ukrainy A. V. wyjechała razem z dziećmi do Polski i mieszka w Polsce do chwili obecnej. Zamierza wrócić do Ukrainy, gdy będzie tam bezpiecznie. A. V. pracuje w restauracji, zajmując się wydawaniem posiłków. Zarabia około
3.100 zł netto miesięcznie, ale pracuje w zakresie wykraczającym ponad podstawowy czas pracy. Powódka uzyskuje świadczenie wychowawcze
w wysokości 500 zł na każde dziecko. Ponosi koszty najmu mieszkania
w wysokości 2.100 – 2.150 zł. P. V. uczy się w technikum,
a Y. V. w szkole podstawowej. Małoletnie powódki otrzymują rentę rodzinną przyznaną po śmierci ojca w Ukrainie, w kwocie stanowiącej równowartość 250 zł.

O. V. był zżyty z rodzicami O. V.
i O. V., a także z siostrą O. Z.. Jego rodzice mieszkali w tej samej miejscowości, a siostra w C.. O. V. przebywając w Ukrainie widywał się codziennie z rodzicami,
a z siostrą kontaktował się telefonicznie. Rodzice i siostra zawsze mogli liczyć na pomoc zmarłego. O. Z. była rozwiedziona i wychowywała samotnie dwunastoletniego syna, z którym O. V. miał bliskie relacje.

O. V., Oleksander V. i O. Z. nadal mieszkają w Ukrainie, w miejscowości I. koło C.. Miejscowość ta jest położona na terenie objętym działaniami wojennymi.

Rodzice oraz siostra zmarłego nadal przeżywają śmierć O. V.. W rozmowie z A. V. często płaczą i wspominają zmarłego.

Pojazd sprawcy zdarzenia marki N. (...), o numerach rejestracyjnych (...), w dacie zdarzenia był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A., potwierdzonym polisą (...).

Powodowie zgłosili pozwanemu szkodę pismem z 11 sierpnia 2021 r., wnosząc o przyznanie na rzecz:

- A. V. zadośćuczynienia w wysokości 250.000 zł oraz odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w kwocie 100.000 zł,

- P. V. zadośćuczynienia w wysokości 250.000 zł, odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w kwocie 100.000 zł oraz renty w kwocie 300 zł miesięcznie płatnej od 1 sierpnia 2021 r.,

- Y. V. zadośćuczynienia w wysokości 250.000 zł, odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w kwocie 100.000 zł oraz renty w kwocie 300 zł miesięcznie płatnej od 1 sierpnia 2021 r.,

- O. V. zadośćuczynienia w wysokości 150.000 zł,

- O. V. zadośćuczynienia w wysokości 150.000 zł,

- O. Z. zadośćuczynienia w wysokości 150 000 zł.

Decyzją z 10 września 2021 r. pozwany przyznał na rzecz:

- A. V. zadośćuczynienie w wysokości 30.000 zł,

- P. V. zadośćuczynienie w wysokości 20.000 zł,

- Y. V. zadośćuczynienie w wysokości 20.000 zł,

- O. V. zadośćuczynienie w wysokości 10.000 zł,

- O. V. zadośćuczynienie w wysokości 10.000 zł,

- O. Z. zadośćuczynienie w wysokości 8.000 zł.

Powodowie pismem z 7 listopada 2021 r. wnieśli reklamację. Pozwany decyzją z 8 listopada 2021 r. przyznał łącznie z tytułu zadośćuczynienia następujące kwoty:

- na rzecz A. V. 65.000 zł poprzez dopłatę 35.000 zł względem decyzji z 10 września 2021 r.,

- na rzecz P. V. 40.000 zł poprzez dopłatę 20.000 zł względem decyzji z 10 września2021 r.,

- na rzecz Y. V. 40.000 zł poprzez dopłatę 20.000 zł względem decyzji z 10 września 2021 r.,

- na rzecz O. V. 33.000 zł poprzez dopłatę 23.000 zł względem decyzji z 10 września 2021 r.,

- na rzecz O. V. 33.000 zł poprzez dopłatę 23.000 zł względem decyzji z 10 września 2021 r.,

- na rzecz O. Z. 17.000 zł poprzez dopłatę 9.000 zł względem decyzji z 10 września 2021 r.

Ponadto pozwany decyzją z 8 listopada 2021 r. przyznał na rzecz P. V. i Y. V. po 10.000 zł tytułem odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci ojca.

Sąd Okręgowy w tak zilustrowanym stanie sprawy uznał powództwo za zasadne w przeważającej części, nie mając wątpliwości co do tego, że zostały spełnione przesłanki warunkujące odpowiedzialność strony pozwanej,
a powodowie – jako osoby najbliższe poszkodowanemu (żona, córki, rodzice
i siostra) – wskutek jego śmierci ponieśli szkodę uprawiającą do uzyskania rekompensaty. Oceniając wszystkie ustalone okoliczności zdarzenia oraz jego konsekwencje dla życia powodów, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odpowiednim zadośćuczynieniem za zerwanie łączącej ich z O. V. więzi będzie w przypadku żony i córek zmarłego kwota 200.000 zł,
w przypadku każdego z jego rodziców kwota 100.000 zł, a w przypadku siostry kwota 30.000 zł, które pomniejszył o wysokość świadczeń wypłaconych dobrowolnie przez ubezpieczyciela odpowiednio do kwoty 135.000 zł, po
160.000 zł, po 77.000 zł i 13.000 zł.

Jednocześnie, zdaniem Sądu, nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej A. V., P. V. i Y. V. na skutek śmierci O. V., które uzasadniało przyznanie odszkodowania
w kwocie 50.000 zł dla jego żony i po 60.000 zł dla każdej z jego córek. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika bowiem, że powódki utraciły po śmierci męża/ojca możliwość korzystania z uzyskiwanych przez niego środków finansowych, które przyczyniały się do podniesienia standardu życia rodziny, w tym finansowania kosztów remontu domu, zakupu samochodu, wyjazdów wypoczynkowych, a także poczynienia oszczędności z przeznaczeniem na start małoletnich powódek w dorosłe życie, m.in. na zakup mieszkań. Ponadto zostały one pozbawione mających wymiar materialny jego osobistych starań związanych z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego
i wychowaniem dzieci.

Zważywszy na to, że małoletnie córki zmarłego utraciły żywiciela Sąd Okręgowy przychylił się również do żądania dotyczącego zasądzenia na ich rzecz renty, którą przy uwzględnieniu dochodów O. V. ustalił
na poziomie 300 zł miesięcznie.

Powyższe kwoty zostały zasądzone wraz z odsetkami naliczanymi zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od 13 września 2021 r., gdyż w tej dacie upłynął
już termin określony w art. 14 ustawy o Ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, a zasądzone roszczenia były wymagalne.

Sąd Okręgowy nie znalazł przy tym podstaw do przypisania poszkodowanemu przyczynienia do powstania szkody i tym samym pomniejszenia orzeczonych świadczeń.

Powództwo w pozostałej części podlegało oddaleniu.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w stosunku do żony
i córek zmarłego był art. 100 zd. 1 k.p.c. przy założeniu, że powódki wygrały spór odpowiednio w 79% i 88%, a w stosunku do pozostałych powodów
art. 98 k.p.c.

(uzasadnienie zaskarżonego wyroku – 361 – 373 verte)

Pozwany ubezpieczyciel zaskarżył opisany wyrok w pkt. 1 co do kwoty 50.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, w pkt. 2 co do kwoty 20.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, w pkt. 4, pkt. 5 co do kwoty 50.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, w pkt. 6 co do kwoty 20.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, w pkt. 9, pkt. 10 co do kwoty 50.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, w pkt. 11 co do kwoty 20.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, w pkt. 14, pkt. 15 co do kwoty 40.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem, pkt. 16,
pkt. 17 co do kwoty 40.000 zł oraz odsetek za okres przed wyrokowaniem,
pkt. 18 i 21 apelacją, w której zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art. 260 k.p.c. w zw. z art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. i art. 299 k.p.c. oraz
art. 233 § 1 k.p.c. poprzez poczynienie ustaleń faktycznych co do relacji zmarłego z powodami Ad. 4 i Ad. 5 oraz ich krzywdy na podstawie zeznań stron w osobie powódki A. V., w sytuacji, gdy w tym zakresie powódka
Ad. 1 mogła zeznawać ewentualnie jako świadek, który to dowód nie został przeprowadzony,

b) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. oraz art. 6 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że powodowie Ad. 4 i Ad. 5 wykazali swoją krzywdę w stopniu uzasadniającym przyznanie im zasądzonych kwot zadośćuczynienia, w sytuacji, gdy brak było dowodów pozwalających na ustalenie ich relacji ze zmarłym
i rozmiaru ich krzywdy, a co nakazało uznać ich roszczenia w dochodzonej wysokości za niewykazane,

c) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewszechstronną ocenę zebranego materiału dowodowego i poczynienie nieprawidłowych ustaleń w zakresie roli zmarłego w życiu powodów oraz ich krzywdy i pogorszenia sytuacji życiowej,
w tym aby:

• O. V. co miesiąc wracał na tydzień lub półtora na Ukrainę oraz co trzy miesiące jeździł tam na dłuższy czas,

• zmarły spędzał dużo czasu z powodami i uczestniczył w wychowaniu małoletnich córek,

• powódki Ad. 1 - Ad. 3 zostały pozbawione osobistych starań związanych z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego oraz wychowaniem dzieci,

• O. V. pełnił szczególną rolę w życiu swoich rodziców,

• powodowie zostali pozbawieni bieżącej obecności O. V.,

• po wypadku powódka Ad. 1 musiała przejąć nad małoletnimi córkami pełną opiekę i odpowiedzialność

w sytuacji, gdy ustalenia te były sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz faktem, że zmarły przebywał od dłuższego czasu na stałe
w Polsce, gdzie przyjechał w celach zarobkowych, a wykonywanie zawartej umowy o pracę i dodatkowych robót wykluczało tak częste wizyty na Ukrainie przez zmarłego i możliwość uczestniczenia w bieżącym życiu powodów,
a ponadto poczynione przez Sąd ustalenia były sprzeczne z wystawionym świadectwem pracy zmarłego, z którego wynikało udzielenie wyłącznie jednego bezpłatnego urlopu, co w konsekwencji doprowadziło do przyznania powodom zawyżonych kwot zadośćuczynienia oraz odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej,

d) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. i wewnętrzna sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z rozstrzygnięciem polegająca na zasądzeniu od pozwanego na rzecz powodów Ad. 4 i Ad. 5 kwot zadośćuczynienia po 77.000 zł przy przyjęciu, że należne im zadośćuczynienie powinno wynosić po 100.000 zł, a wypłacone przez pozwanego kwoty zadośćuczynienia wynosiły po 33.000
(co było bezsporne w sprawie), a tym samym dokonanie błędnych obliczeń matematycznych i w konsekwencji zasądzenie dla powodów Ad. 4 i Ad. 5 kwot 110.000 zł przewyższających ustalone przez Sąd odpowiednie zadośćuczynienie;

e) art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 109 § 2 k.p.c. i art. 72 § 1 k.p.c.
poprzez zasądzenie na rzecz każdego z powodów odrębnych kosztów
zastępstwa procesowego w sytuacji, gdy po stronie powodów występowało współuczestnictwo materialne, co uzasadniało przyznanie na ich rzecz jednej kwoty kosztów zastępstwa procesowego, zaś nawet przy przyjęciu, że w sprawie mamy do czynienia ze współuczestnictwem formalnym nakład pracy pełnomocnika powodów nie był znaczny i sprowadzał się do podjęcia takich samych czynności w odniesieniu do wszystkich powodów, co uzasadniało obniżenie przyznanych na rzecz powodów kosztów zastępstwa procesowego (por. Uchwała Sądu Najwyższego z 8 października 2015 r., III CZP 58/15),

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 446 § 4 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, że przy szacowaniu wysokości zadośćuczynienia dla powodów należy uwzględniać brak wsparcia przy przeprowadzce do Polski, czy też brak wsparcia i pomocy ze strony zmarłego w przyszłości, w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia art. 446 § 4 k.c. sprowadza się do uwzględniania przy ustalaniu odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia krzywdy niemajątkowej, a nie uszczerbków o charakterze majątkowym, dla których przewidziane jest zastosowanie art. 446 § 3 k.c.,

b) art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i przyznanie na rzecz powodów zadośćuczynienia w wysokości rażąco zawyżonej i nieodpowiedniej do rozmiaru ich krzywdy, jak również niedostosowanej do kryteriów ustalania wysokości tego świadczenia oraz praktyki orzeczniczej zakładających utrzymywanie go na umiarkowanym poziomie i dostosowanym do realiów społecznych, z uwzględnieniem przy szacowaniu należnego powodom zadośćuczynienia okoliczności nie pozostających w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym oraz bez nadania odpowiedniego znaczenia następującym okolicznościom:

• zmarły na stałe pracował w Polsce, a co powodowało, że jego osobisty kontakt z powodami był ograniczony do okazjonalnych spotkań,

• śmierć O. V. spowodowała wystąpienie u jego żony - powódki A. V. oraz córek P. V. i Y. V. naturalnej reakcji żałoby,

• powódki Ad. 1 - Ad. 3 nie wymagały i nie wymagają aktualnie leczenia psychiatrycznego/psychoterapeutycznego w zawiązku ze śmiercią męża/ojca,

• powódki Ad. 1 - Ad. 3 są w stanie samodzielnie sobie radzić
z przeżywaną żałobą,

• powodowie nie zostali zmuszeni do podejmowania pomocy psychologicznej i psychiatrycznej, nie przyjmowali leków psychotropowych i nie wymagają takiego leczenia w chwili obecnej, co wskazuje, że reakcja na śmierć bliskiego nie przekroczyła ram fizjologicznej żałoby,

• powodowie na skutek śmierci bliskiego nie doznali uszczerbku na zdrowiu,

• emocje przeżywane przez powodów po śmierci bliskiego nie zdezorganizowały ich funkcjonowania i realizują się oni w dotychczasowych rolach,

• powodowie mogą liczyć na swoje wzajemne wsparcie i wskutek wypadku nie zostali osamotnieni,

• konieczność wyjazdu do Polski oraz trudności związane wyjazdem
z własnego kraju i adaptacją w obcym kraju nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym,

• nieudowodniony był rozmiar krzywdy powodów Ad. 4 i Ad. 5, który miałby uzasadniać przyznanie przyjętych przez Sąd I instancji kwot zadośćuczynienia;

c) art. 446 § 3 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez przyznanie na rzecz powodów Ad. 1 - Ad. 3 odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w wysokości rażąco zawyżonej i nieodpowiadającej rozmiarowi uszczerbku powodów,

d) art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 446 § 4 k.c. oraz art. 446 § 3 k.c.
w zw. z art. 14 ust. 1 i 2 oraz art. 16 ustawy o ubezpieczeniach
obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (…) przez zasądzenie odsetek ustawowych od zadośćuczynienia pieniężnego oraz odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej za okres poprzedzający wyrokowanie w sytuacji, gdy na
etapie postępowania likwidacyjnego powodowie nie przedstawili wyjaśnień
i dokumentów niezbędnych do likwidacji szkody, a wobec zamieszkiwania na Ukrainie pozwany nie miał możliwości poczynienia samodzielnych ustaleń,
a zatem dopiero na etapie postępowania sądowego możliwym było ustalenie rozmiaru krzywdy i uszczerbku majątkowego powodów, co wyłączało możliwość naliczania odsetek za okres poprzedzający wyrokowanie.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku zgodnie
z zakresem zaskarżenia, stosowne skorygowanie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w pierwszej instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

(apelacja – k. 378 – 391)

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie oraz zwrot kosztów, które ponieśli na tym etapie sporu.

(odpowiedź na apelację – k. 402 – 409)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zaskarżony wyrok podlegał zmianie będącej następstwem uwzględnienia zgłoszonych w apelacji zastrzeżeń zarówno co do wysokości należnego żonie, córkom i rodzicom zmarłego O. V. zadośćuczynienia, jak
też przyznanego trzem pierwszym powódkom odszkodowania.

Nie ulega wątpliwości, że zasądzaniu zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej zgodnie z art. 446 § 4 k.c. towarzyszy wymóg przyznania „sumy odpowiedniej”.

Pojęcie to nie ma wprawdzie precyzyjnie określonego zakresu semantycznego, jednakże w judykaturze zostały wypracowane kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu rozmiaru zadośćuczynienia. Świadczenie
to ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny. Stąd też nie
może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Z drugiej zaś strony musi być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom gospodarki rynkowej
i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (wyrok SN z 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05; wyrok SN z 30 maja 2007 r., II C 36/05, niepubl.; wyrok SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10).

Ustalając wysokość zasądzonej z tego tytułu kwoty sąd zawsze
powinien mieć na względzie, że roszczenie najbliższych członków rodziny poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego zmarł ma na celu zapewnienie uprawnionemu pomocy w dostosowaniu się do nowej rzeczywistości oraz złagodzenie jego cierpienia wywołanego utratą tej osoby, a okolicznościami mającymi tu szczególne znaczenie pozostaje między innymi zakres doznań
osoby bliskiej zmarłemu, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny, charakter zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu, stopień,
w jakim będzie ona zdolna zaakceptować obecny stan rzeczy, korzystanie
z pomocy fachowej w czasie radzenia sobie w tej trudnej sytuacji, proces leczenia doznanej traumy oraz pozycja, jaką w rodzinie zajmowała osoba zmarłego.

„Wycena” krzywdy każdorazowo wymaga rozważenia wszystkich okoliczności sprawy, w czym należy postępować zgodnie z miernikami zobiektywizowanymi, a nie tylko poprzestawać na subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Co więcej, zasadniczo należy ona do sądu I instancji, a sąd odwoławczy jest władny ją zweryfikować tylko w drodze wyjątku, w razie stwierdzenia oczywistego i rażącego naruszenia ogólnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia, co przykładowo może mieć miejsce, gdy któreś
z nich zostało pominięte lub uczynione elementem dominującym (zob. przykładowo wyroki SN z 5 grudnia 2006 r., II PK 102/06; z 18 listopada
2004 r., I CK 219/04; z 30 października 2003 r., IV CK 151/02; z 7 listopada 2003 r., V CK 110/03; z 9 lipca 1970 r., III PRN 39/70). W ramach
kontroli instancyjnej nie może jednak dojść do wkroczenia w sferę swobodnego uznania sędziowskiego. O oczywistym i rażącym naruszeniu zasad
ustalania „odpowiedniego” zadośćuczynienia może świadczyć przyznanie zadośćuczynienia symbolicznego zamiast stanowiącego rekompensatę doznanej krzywdy bądź kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia się tą drogą.

Taka też sytuacja zaistniała w rozpoznawanej sprawie, bowiem Sąd Okręgowy ukształtował zadośćuczynienie dla wymienionych powodów, nie dokonując właściwej analizy poczynionych ustaleń i nie nadając odpowiedniego znaczenia wynikającym z nich okolicznościom, zwłaszcza tej, wskazującej
na brak codziennej styczności powodów ze zmarłym, zachowanie przez nich zdolności do prawidłowego funkcjonowania i brak zachwiania ich linii życiowej.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wyraźnie wynika, że O. V. od około dwóch lat przed śmiercią przebywał w Polsce w celach zarobkowych, co przy uwzględnieniu doświadczenia życiowego nakazywało przyjąć, że częstotliwość jego osobistych kontaktów z rodziną była ograniczona. Nawet przyjmując w ślad za Sądem Okręgowym, że po powrocie do Ukrainy przybywał on w domu przez około tydzień (co nasuwa pewne wątpliwości,
biorąc pod uwagę powodowane tym straty finansowe i charakter wykonywanej
przez zmarłego pracy w branży budowlanej, a nie transportowej, gdzie rzeczywiście utrwalona jest praktyka przyznawania pracownikowi czasu wolnego umożliwiającego powrót do domu w celu zrekompensowania czasu spędzonego
w pracy), nie był w stanie na bieżąco uczestniczyć w życiu rodziny, prowadzeniu domu i wychowywaniu córek. Więź O. V. z bliskimi i jego rola w rodzinie nie mogła być zatem tak oceniona, jak uczynił to Sąd I instancji, zapominając przy tym, że zmarły jako osoba dorosła, mająca żonę i dzieci, prowadząca własne gospodarstwo domowe nie mógł aktywnie uczestniczyć
w życiu swoich rodziców, mających własny dom i nie wykazujących w świetle zgromadzonego materiału dowodowego szczególnych potrzeb wymagających jego stałej obecności i zaangażowania. Wniosku w tym zakresie nie zmienia kontakt realizowany przez zmarłego drogą telefoniczną.

Nie ujmując powodom poczucia niepowetowanej i nieodwracalnej straty wynikłej ze śmierci O. V., należy podkreślić, że jego żona
i córki już wcześniej, z uwagi na podjęcie przez niego zatrudnienia za granicą, musiały organizować swoje życie samodzielnie (A. V. musiała przejąć pełną opiekę nad córkami, ciężar ich wychowywania i prowadzenia domu, małoletnie zaś musiały zaakceptować nieobecność ojca). Podobnie jego rodzice musieli zaakceptować, że z chwilą założenia własnej rodziny ich syn będzie miał wobec niej pierwszorzędne obowiązki.

Tym samym jego nagła śmierć nie mogła być postrzegana za czynnik całkowicie destrukcyjny dla ich codziennego funkcjonowania. Ustalone zresztą zostało, że A. V. wróciła do pracy, a małoletnie P. i Y. do nauki w szkole, a także to, że są one zdolne poradzić sobie z przeżywaną żałobą, która nie przybrała powikłanej postaci i nie doprowadziła żadnej z powódek do konieczności sięgnięcia po stosowną terapię. Jednocześnie nie dostarczono dowodów mających świadczyć o patologicznym przebiegu procesu żałoby
u rodziców zmarłego. Oznacza to, że wszyscy powodowie w dalszym ciągu realizują się w dotychczasowych rolach, a w przeżywaniu krzywdy, stanowiąc zżytą rodzinę, mogą udzielać sobie niezbędnego wsparcia. Tak więc nie pozostali
w swym cierpieniu osamotnieni.

Okoliczność wybuchu wojny w Ukrainie i trudności adaptacyjne A., P. i Y. V., które zdecydowały się na wyjazd do Polski, pozostają bez związku z przedmiotem postępowania i nie mogą stanowić czynnika determinującego wysokość zasądzanego na ich rzecz zadośćuczynienia.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny w trybie art. 386 § 1 k.p.c. obniżył przyznane powodom zadośćuczynienie do 85.000 zł w przypadku A. V., 110.000 zł w przypadku P. i Y. V. oraz 37.000 zł w przypadku O. V. i O. V., za adekwatne do rozmiaru ich krzywdy uznając kwoty odpowiednio po 150.000 zł w przypadku żony i córek oraz po 70.000 zł w przypadku rodziców zmarłego, które pomniejszył o wypłacone w postępowaniu likwidacyjnym świadczenia.

W odniesieniu do tych ostatnich powodów Sąd Apelacyjny dostrzegł
błąd matematyczny w wyliczeniu kwoty zasądzonego im przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia (przy wyjściowej kwocie 100.000 zł zadośćuczynienie pomniejszone o wypłaconą przed procesem kwotę 33.000 zł powinno wynieść 67.000 zł), jednakże dokonał dalej idącej jego redukcji z przyczyn, o jakich była wyżej mowa.

Z uznaniem Sądu Apelacyjnego spotkały się nadto zarzuty dotyczące wymiaru przyznanego żonie i córkom zmarłego odszkodowania.

Zgodnie z art. 446 § 3 k.c. decydującym warunkiem zasądzenia tego rodzaju świadczenia jest znaczne pogorszenie sytuacji życiowej najbliższego członka rodziny zmarłego, które należy wiązać wyłącznie ze skutkami
o charakterze majątkowym. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, roszczenie odszkodowawcze z art. 446 § 3 k.c. kompensuje tylko szkodę majątkową,
a szkoda niemajątkowa może w nim znaleźć odbicie jedynie pośrednio, o tyle tylko, o ile wywołuje lub zwiększa zakres szkody majątkowej (zob. wyroki
Sądu Najwyższego z 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, OSP 2012, Nr 4,
poz. 44, z 20 sierpnia 2015 r., II CSK 594/14, niepubl.). Oznacza to, że znaczne pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje niekorzystne zmiany bezpośrednio
w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany
w sferze dóbr niematerialnych, ale tylko takie, które wpływają na ich sytuację materialną, nie obejmują zaś krzywd niemajątkowych.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy przesłanka ta została wykazana
w sposób otwierający drogę do zrekompensowania powódkom poniesionej przez nie szkody o charakterze majątkowym w postaci niepomyślnych skutków ekonomicznych wynikłych ze śmierci ich męża/ojca. Zmarły O. V. dostarczał bowiem środków finansowych na utrzymanie rodziny,
a także podejmował osobiste starania związane z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego i wychowywaniem dzieci. Niemniej zasądzone z tego tytułu kwoty – jak trafnie zauważył skarżący – nie spełniły stawianego przez ustawę wymogu ich stosowności, będąc wynikiem przeszacowania roli zmarłego, z którą związane jest omawiane świadczenie. Uzyskiwane przez O. V. zarobki nie były znaczne, a jego wkład w opiekę nad dziećmi
i podejmowanie prac domowych był mocno ograniczony za sprawą podejmowanego w Polsce zatrudnienia. W związku z tym zasadne było ustalenie odszkodowania należnego jego żonie na poziomie 30.000 zł, a każdej z jego córek, które w dłuższej perspektywie będą odczuwały skutki braku wsparcia ojca, na poziomie 40.000 zł, co Sąd Apelacyjny uczynił zmieniając zaskarżony wyrok ( vide art. 386 § 1 k.p.c.).

Z tą zmianą korekcie uległo również zawarte w pkt. 4, 9, 14, 16 i 18 wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Mając na uwadze to, że roszczenia pozwu zostały w porównywalnym stopniu uwzględnione, co oddalone (A. V. wygrała spór w 49%, P. i Y. V. w 61%,
a Oleksander V. i O. V. w 48%), Sąd Apelacyjny za zasadne uznał zniesienie pomiędzy stronami kosztów zastępstwa procesowego (przyjmując wbrew stanowisku apelującego, że między powodami zachodził klasyczny przypadek współuczestnictwa formalnego i nie było wskazań do ustalenia wynagrodzenia ich pełnomocnika poniżej stawki minimalnej)
oraz rozliczenie wyłącznie kosztów w zakresie opłat od pozwu, które rozłożył po połowie. Dodatkowo uchylony został pkt. 21a zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny mając natomiast na uwadze, że w aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych, najczęstszą praktyką jest uzależnienie biegu terminu dla odsetek od daty wezwania dłużnika do zapłaty, nie zaś od daty wyrokowania w sprawie, nie znalazł podstaw do skorygowania wyroku w tej części.

Wymagalność roszczenia skierowanego do ubezpieczyciela należało oceniać na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 14 ustawy z 22 maja
2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w świetle którego zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc
od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia
o szkodzie, a w przypadku gdyby wyjaśnienie w tym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się
w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie
90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

W toku postępowania likwidacyjnego powodowie zgłosili pozwanemu żądanie przyznania zadośćuczynienia i odszkodowania, które tylko częściowo zostało zrealizowane. Pozwany nie wskazywał jednak na niemożność
wyjaśnienia w przytoczonym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości żądanego zadośćuczynienia/odszkodowania. Skoro zatem pozwany jako ubezpieczyciel obowiązany był spełnić świadczenie w dochodzonej wysokości w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma, zaś w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił tylko część żądanych kwot, od pozostałych, które zostały uznane za należne powodom w toku sądowego postępowania, powinien zapłacić odsetki od daty wcześniejszej niż dzień wyrokowania. W ustalonych okolicznościach sprawy zadośćuczynienie i odszkodowanie w zasądzonej wysokości było powodom należne już w dacie wydania przez pozwanego decyzji w tej kwestii.

Tym samym nie jest słuszne w świetle art. 481 § 1 k.c., aby powodowie nie uzyskali należnych im odsetek za okres poprzedzający wydanie wyroku
w sprawie i w ogóle moment zainicjowania procesu cywilnego, który był uzależniony od postawy podmiotu zobowiązanego do zapłaty.

Powyższe skutkowało oddaleniem tej części apelacji na podstawie
art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny rozstrzygnął stosownie do art. 102 k.p.c., w czym uwzględnił charakter dochodzonego pozwem roszczenia, sytuację majątkową i życiową powodów oraz fakt, że zostali oni obciążeni kosztami za pierwszą instancję, oraz uiścili w całości należne koszty sądowe. Sprawy o zadość uczynienie o odszkodowanie na podstawie art. 446 § 3 i 4 k.c. maja zawsze charakter ocenny i ostateczna wysokość świadczenia podlega dość dużemu luzowi decyzyjnymi sądów obu instancji.