Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2023r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Kuberska

Sędziowie: SA Jolanta Jachowicz

SO del. Dariusz Stępiński(spr)

Protokolant: Kamila Jarosińska

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2023r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa A. P. i R. P.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę z roszczeniem ewentualnym o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 28 grudnia 2022r. sygn. akt II C 803/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w następujący sposób:

„1. ustala, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) indeksowany do (...) zawarta pomiędzy A. P. i R. P. a (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w K. w dniu 30 kwietnia 2008 roku, jest nieważna;

2. zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. P. i R. P. kwoty:

a. 62.592,89 (sześćdziesiąt dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt dwa i 89/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 44.850,20 (czterdzieści cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt
i 20/100) złotych od dnia 20 lutego 2020 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 17.742,69 (siedemnaście tysięcy siedemset czterdzieści dwa
i 69/100 ) złotych od dnia 14 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty;

b. 32.383,04( trzydzieści dwa tysiące trzysta osiemdziesiąt trzy i 4/100) (...) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lutego 2020 r. do dnia zapłaty;

3. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4. zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. P. i R. P. kwotę 14.334 (czternaście tysięcy trzysta trzydzieści cztery) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.”;

II.  zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. P. i R. P. kwotę 9.100 (dziewięć tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 892/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 grudnia 2022 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II C 803/21, z powództwa A. P. i R. P. przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo główne i ewentualne w całości (pkt 1 i 2 ) i nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu (pkt 3).

Powyższe orzeczenie poprzedziły ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ich ponownego przytaczania w oparciu o treść art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, żadne z postanowień umownych nie ma charakteru niedozwolonego, żadne bowiem nie powoduje po stronie powodów powstania jakiejkolwiek szkody. Stwierdził iż przyjmując , że w umowie między stronami zawarte były postanowienia, stanowiące nieuczciwe warunki umowne (w szczególności dotyczy to konkretnego mechanizmu waloryzacji wprowadzonego do umowy), to umowa - po ich wyeliminowaniu - może nadal obowiązywać (jest zgodna z przepisami prawa krajowego) i funkcjonować w obrocie gospodarczym. , nie ma podstaw do stwierdzenia jej nieważności.

W szczególności nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności umowy z uwagi na to, że wprowadzono do niej w ogóle mechanizm waloryzacji kursem waluty obcej, albowiem mechanizm taki jest zgodny z przepisami prawa polskiego i był indywidualnie negocjowany przez strony (zatem nie można uznać go za nieuczciwy warunek umowny). Wyeliminowanie ewentualnych klauzul abuzywnych z umowy nie prowadzi do wyeliminowania z niej mechanizmu waloryzacji w całości, nie oznacza zatem, że ulega zmianie charakter głównego przedmiotu umowy i nie ma podstaw do traktowania umowy, jako kredytu całkowicie złotówkowego, w którym wysokość rat liczona jest na podstawie kursu franka z dnia zawarcia umowy. Taka interpretacja umowy nie znajduje oparcia w treści umowy po wyeliminowaniu z niej klauzul niedozwolonych. Wyeliminowanie nieuczciwych warunków umownych, bez zastąpienia ich jakimikolwiek przepisami dyspozytywnymi i przyjmując korzystne dla konsumentów rozumienie jej postanowień, pozwala na uznanie, że można w treści umowy odnaleźć mechanizm waloryzacyjny, który nie byłby abuzywny, nie wynikałby ze zmiany jej postanowień i - co najważniejsze - który pozwoli na przywrócenie rzeczywistej równowagi między stronami umowy.

I dlatego sąd oddalił powództwo główne i ewentualne, jako bezzasadne.

Na mocy art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu mimo, że przegrali oni sprawę w znacznej części, uznając, że obciążenie takie byłoby niezgodne z zasadami słuszności.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie, zaskarżając wyrok w całości .

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

1. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 243 ² k.p.c., poprzez:

- dokonanie dowolnej i niewszechstronnej oceny zgromadzonych dowodów, polegającej na nieuwzględnieniu przy ustalaniu kwoty wypłaconego kredytu oraz wypłaconych powodom transz, potwierdzenia wypłaty środków z dnia 12.02.2019r. oraz historii zadłużenia oraz wpłat tytułem spłaty kredytu (załączniki do pozwu), z których wynika, że pozwana wypłaciła tytułem kredytu łącznie kwotę

220 905,68 zł, co doprowadziło do błędnego ustalenia przez Sąd, że pozwana udzieliła powodom kredytu w kwocie 298 905,69zł i został on wypłacony powodom w dwóch transzach, w kwocie 109 035,39 CHF oraz kwocie 38 499,50 CHF., mimo iż pozwana wypłaciła powodom tytułem kapitału kredytu jednorazowo jedynie kwotę 220 905,68 zł

- dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego w postaci umowy kredytu i regulaminu, polegającej na przyjęciu, że postanowienia umowne dotyczące indeksacji kredytu kursem (...) nie stanowią niedozwolonych postanowień umownych, a bank nie miał dowolności w ustalaniu wysokości kursów (kupna i sprzedaży) w tabelach, gdyż z samej umowy wynika, że wysokość kursów ograniczona była przynajmniej rynkowymi kursami waluty, mimo iż analiza umowy kredytu prowadzi do przyjęcia odmiennych wniosków, bowiem z umowy wynika, że bank na mocy zakwestionowanych postanowień ma dowolność w ustalaniu kursu stosowanego do przeliczenia świadczeń powodów, co przesądza o sprzeczności tych postanowień z dobrymi obyczajami i rażącym naruszeniem interesu powodów

- dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego w postaci umowy kredytu, polegającej na uznaniu, że umowa zawiera wszystkie obligatoryjne elementy umowy kredytu, podczas gdy umowa ta nie określała wysokości zaciąganego przez powodów zobowiązania oraz zasad jego spłaty w sposób logicznie możliwy do zaakceptowania dla umowy konsensualnej, nadto zastosowany w niej sposób waloryzacji powodował, że powodowie byli zobowiązani do zwrócenia bankowi kwoty innej niż kwota przekazanego jej wcześniej kredytu, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że pozostaje zgodna z wymogami art. 69 ust. 1 i 2 ustawy prawo bankowe, a tym samym ważna

- dokonanie niewszechstronnej i dowolnej oceny materiału dowodowego, w tym umowy i regulaminu, polegającej na niezbadania przez Sąd wszystkich zakwestionowanych przez powodów postanowień umowy i regulaminu, tj. § 1 ust. 1, § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3 umowy kredytu oraz § 16 ust. 4, § 19 ust. 5 oraz § 21 ust. 5 regulaminu, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że żadne z postanowień umowy nie pozostaje abuzywne, a w konsekwencji umowa kredytu może dalej obowiązywać

2. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c w zw. art. 243 ² k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez:

- dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego w postaci umowy i wniosku kredytowego, polegającej na przyjęciu, że zawarcie przez powodów tego rodzaju umowy - waloryzowanej walutą (...) oraz wnioskowanie przez powodów o udzielenie kredytu waloryzowanego walutą (...) stanowi podstawę do przyjęcia, że postanowienie wprowadzające waloryzację świadczeń z umowy kredytu do waluty (...) było indywidualnie uzgodnione z konsumentami (nie może być zatem przedmiotem kontroli Sądu), mimo iż z zeznań powodów wynika, że nie negocjowali postanowień umowy, co też ustalił prawidłowo sam Sąd na podstawie zeznań powodów, wskazując na s. 5 uzasadnienia zaskarżonego wyroku, że: ,, Powodowie nie negocjowali warunków umowy (...) ”

- dokonanie dowolnej, niewszechstronnej oceny materiału dowodowego, polegającej na przyjęciu, że ryzyko kursowe było wpisane w istotę umowy i strony dobrowolnie godziły się na to ryzyko, mimo iż z zeznań powodów wynika, że nie zostali oni należycie pouczeni o ryzyku kursowym związanym z kredytem indeksowanym do waluty obcej, a obowiązek taki istniał po stronie pozwanej, co wskazuje, że istnieją przesłanki do ustalenia nieistnienia stosunku prawnego umowy kredytu

3. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. z art. 278 k.p.c.,w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez dowolną i niewszechstronną ocenę materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, tj. dokumentacji bankowej (w postaci historii zadłużenia oraz wpłat i potwierdzenia wypłaty środków z dnia 12.02.2019r.) i oparciu się przez Sąd na opinii biegłego, która nie uwzględniała całości materiału dowodowego oraz niedopuszczenie przez Sąd uzupełniającej bądź dodatkowej opinii biegłego, mimo obarczenia opinii biegłego sądowego istotnym błędem i zwrócenia przez stronę powodową w zastrzeżeniach do opinii uwagi Sądu na tę okoliczność, a w konsekwencji:

- oparciu się przez Sąd na dowodzie z opinii biegłego, mimo iż wyliczenia zostały oparte przez biegłą na kwocie kredytu z umowy kredytowej, tj. kwocie

298 905,68zł, a nie kwocie faktycznie wypłaconego kapitału kredytu, wynikającej z potwierdzenia wypłaty środków z dnia 12.02.2019r., tj. kwocie 220 905,68zł oraz historii zadłużenia oraz wpłat tytułem spłaty kredytu (jako saldo kapitału w (...) w zaświadczeniu została wskazana kwota 109 035,39 CHF), a zatem wyliczenia biegłej obarczone pozostawały istotnym błędem, co doprowadziło do błędnych ustaleń Sądu w zakresie nadpłat rat kredytu

- oparciu się przez Sąd na dowodzie z opinii biegłego, mimo iż wyliczenia zawarte w opinii zakładały, że kwota udzielonego kredytu (błędnie przyjęta przez biegłą, jako kwota 298 905,68 zł) oraz spłacane raty podlegają indeksacji do (...), a przeliczenie wartości walut względem siebie następuje po kursie średnim NBP obowiązującym w dniu wypłaty kredytu i spłat, mimo braku podstaw prawnych do zastępowania klauzul abuzywnych kursem średnim (...) ogłaszanym przez NBP

-oparciu się na dowodzie z opinii biegłego i przyjęciu, że w przypadku ewentualnego stwierdzenia niedozwolonego charakteru klauzuli waloryzacyjnej przy spłacie kredytu, wysokość nadpłaty po stronie powodów wynika z różnicy pomiędzy faktyczną sumą wpłat dokonanych przez powodów na podstawie umowy kredytu w okresie od dnia 29.09.2009r. do dnia 24.01.2019r., a kwotą, jaka wynika ze spłat •wyliczonych według średniego kursu (...) według NBP, w miejsce faktycznie zastosowanego kursu przez pozwanego, podczas gdy brak jest podstaw prawnych w przepisach prawa krajowego do zastępowania klauzul abuzywnych kursem średnim waluty obcej ogłaszanym przez NBP

- błędnego ustalenia, że różnica pomiędzy faktyczną sumą wpłat dokonanych przez powodów, a kwotą, jaka wynika ze spłat wyliczonych wg średniego kursu (...) wg NBP w miejsce faktycznie zastosowanego kursu przez bank (która miałaby stanowić zdaniem Sądu nadpłatę w przypadku uznania klauzuli waloryzacyjnej za abuzywną), wynosi 2 235,86 zł, podczas gdy •wyliczenia biegłej obarczone pozostają błędem oraz brak jest podstaw do zastępowania klauzul niedozwolonych kursem średnim waluty obcej ogłaszanym przez NBP, w konsekwencji, w przypadku uznania przez Sąd za abuzywne postanowień dotyczących indeksacji (i uznania, że strony pozostają związane umową w pozostałym zakresie) nadpłatę w spłacie kredytu w okresie od dnia 29.09.2009r. do dnia 24.01.2019r. stanowi przy nieprzyjmowaniu tego mechanizmu kwota 17 774,63 zł oraz kwota 32 383,04 CHF stanowiące bezpodstawne wzbogacenie pozwanej w związku z pobraniem środków tytułem spłaty kredytu w zawyżonej wysokości, ewentualnie, w przypadku uznania, że świadczenia spełnione przez powodów w walucie indeksacji nie mogą stanowić spłaty kapitału kredytu, nadpłatę stanowi kwota 71 148,75 zł,

- nieustaleniu rzez Sąd (na podstawie dokumentacji bankowej), że łączna wartość rat kredytu (kapitałowo- odsetkowych) uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanej w okresie od dnia 20.05.2008r. do dnia 24.01,2019r wynosi 62 592,89 zł oraz 32 383,04 CHF

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1. art. 69 ust. 1 i 2 ustawy prawo bankowe w zw. z art. 58 § 1,2 i 3 k.c., poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że kwestionowana umowa kredytowa zawierała wszystkie obligatoryjne elementy wymagane przez wskazane przepisy prawa bankowego, podczas gdy umowa ta nie określała wysokości zaciąganego przez powodów zobowiązania oraz zasad jego spłaty w sposób logicznie możliwy do zaakceptowania dla umowy konsensualnej, nadto zastosowany w niej sposób waloryzacji powodował, że powodowie byli zobowiązani do zwrócenia bankowi kwoty innej niż kwota przekazanego jej wcześniej kredytu

2. art.69 ust.3 prawa bankowego w zw. z art.75b ustawy prawo bankowe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu ,że w przypadku uznania postanowień dotyczących indeksacji kredytu za niedozwolone postanowienia umowne ,możliwe jest dokonywanie spłat rat bezpośrednio w walucie indeksacji, mimo iż przepisy te weszły w życie po zawarciu przez strony umowy, a oceny postanowień umownych dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, w konsekwencji ewentualna późniejsza możliwość spłaty kredytu w walucie (...) nie mogła spowodować, że mechanizm waloryzacji ulega konwalidacji

3. art. 353 ¹ k. c. w zw. z art. 58 § 1 i § 2 k.c. poprzez:

- błędną wykładnię i przyjęcie, iż powyższych przepisów nie stosuje się przy ocenie umowy zawartej pomiędzy bankiem a konsumentem (wobec istnienia art. 3851 k.c.), co spowodowało zignorowanie przez Sąd I instancji, tego, iż przedmiotowa umowa była niezgodna z naturą umowy kredytowej, zasadami swobody umów oraz współżycia społecznego i winna zostać uznana za nieważną;

- ich niezastosowanie, a w konsekwencji nieprzyjęcie, że przedmiotowa umowa kredytowa była niezgodna z naturą umowy kredytowej, zasadami swobody umów oraz współżycia społecznego, co w konsekwencji spowodowało niesłuszne oddalenie powództwa w zakresie nieważności umowy,

- ich niezastosowanie, mimo ustalenia przez Sąd, że pozwany nie przedstawił powodom historycznych rysów kursu (...), nie informował, że przy wykonywaniu umowy bank będzie stosował dwa rodzaje kursów do przeliczania złotówek na (...) (kursu kupna i kursu sprzedaży), nie wyjaśnił czym jest spread walutowy, ani tego, w jaki sposób bank tworzy własne tabele kursowe, a także po jakim kursie zostanie wypłacona kwota kredytu, ani po jakim kursie będzie przeliczana rata kredytu, a więc zaistnienia przesłanek do ustalenia nieistnienia stosunku prawnego umowy kredytu

4. art. 358 § 2 k. c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że w przypadku uznania postanowień dotyczących indeksacji kredytu za niedozwolone postanowienie umowne, możliwe jest zastąpienie tych postanowień kursem średnim ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski, podczas gdy przepis ten nie stanowi dyspozytywnej normy prawnej, która mogłaby zastąpić abuzywne postanowienia dotyczące indeksacji kredytu kursem waluty obcej,

5. art. 385 ¹§1 k. c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że:

- postanowienia umowne dotyczące indeksacji kredytu kursem (...) nie stanowią niedozwolonych postanowień umownych, pomimo że z ustaleń dokonanych przez Sąd wynika, że bank dysponuje uprawnieniem do stosowania tzw. spreadu walutowego (różnicy pomiędzy kursem kupna i sprzedaży waluty indeksacji) i uzyskiwania w ten sposób dodatkowego zysku, któremu nie odpowiada żadne świadczenie pozwanego na rzecz powodów, co jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes powodów

- postanowienia umowne dotyczące waloryzacji nie są abuzywne, mimo ustalenia przez Sąd, że zachwiana została równowaga między stronami, poprzez zastosowanie przez bank mechanizmu waloryzacji, na który konsumenci nie mieli rzeczywistego wpływu i który dawał kredytodawcy dodatkowe, nienależne korzyści z tytułu wykonania umowy

6. art. 385 ¹ § 1 i 3 k. c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powodowie indywidualnie uzgodnili z pozwanym postanowienie wprowadzające waloryzację świadczeń umowy kredytu do waluty (...), w ten sposób, że wybrali ten rodzaj kredytu i wnioskowali o udzielenie im kredytu indeksowanego kursem (...), podczas gdy wybór jednego z możliwych wariantów umowy oferowanej przez przedsiębiorcę nie jest równoznaczny z indywidualnym uzgodnieniem jej poszczególnych postanowień przez konsumenta,

7. art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385 k. c. w zw. z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 i 2 Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, poprzez:

- ich błędną wykładnie i przyjęcie, że m.in. naruszenie dobrych obyczajów i interesu konsumenta należy badać z uwzględnieniem czynników ekonomicznych wiążących się z wykonywaniem umowy przez strony, podczas gdy znaczenie prawne dla oceny danego postanowienia umownego pod kątem jego abuzywności ma wyłącznie jego normatywna treść oraz okoliczności istniejące w chwili dokonania obejmującej to postanowienie czynności prawnej, co doprowadziło do błędnego uznania, że postanowienia waloryzacyjne nie pozostają abuzywne

- ich błędną wykładnie i przyjęcie, że klauzula waloryzacyjna nie powoduje znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków ze szkodą dla konsumenta (powodów), bowiem aktualne obciążenie powodów z tytułu kredytu waloryzowanego walutą (...) jest mniejsze w stosunku do obciążenia wynikającego z kredytu w złotych, który mógłby stanowić alternatywę dla kredytu powodów, mimo iż okoliczność ta nie ma znaczenia dla badania abuzywności postanowienia umownego, co doprowadziło do do niesłusznego przyjęcia, że klauzula waloryzacyjna zawarta w umowie nie pozostaje abuzywna

- ich błędną wykładnię i przyjęcie, że żadne z postanowień umownych nie ma charakteru niedozwolonego, bowiem na skutek zawarcia i wykonywania umowy umowy konsumenci nie ponieśli żadnej szkody, mimo iż znaczenie prawne dla oceny danego postanowienia umownego pod kątem jego abuzywności ma wyłącznie jego normatywna treść oraz okoliczności istniejące w chwili dokonania obejmującej to postanowienie czynności prawnej, co doprowadziło do błędnego uznania, że postanowienia waloryzacyjne nie pozostają abuzywne

8. art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. w zw. z art. art. 58 § 1, 2 i 3 k.c. i art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że umowa kredytu po wyeliminowaniu z niej postanowień dotyczących indeksacji mogłaby wiązać strony w zakresie obejmującym pozostałe (nieabuzywne) postanowienia, podczas gdy postanowienia dotyczące indeksacji kredytu kursem waluty obcej określają główne świadczenia stron, a zatem brak związania konsumenta treścią tych postanowień skutkuje nieważnością umowy w całości.

W związku z powyższymi zarzutami powodowie na podstawie art. 368 § 1 pkt 5kpc powodowie wnosili o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji, poprzez uwzględnienie powództwa głównego w całości i ustalenie nieistnienia między stronami stosunku prawnego wynikającego z umów kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do (...) z dnia 30.04.2008r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 62 592,89 zł oraz 32 383,04 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

a) co do kwoty 44.850,20 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

b) co do kwoty 32.383,04 CHF od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

c) co kwoty 17.742,69 zł od dnia następującego po dniu rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania za I i II instancję według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego (w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej) oraz opłat skarbowych od udzielonych pełnomocnictw, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym koszty te zostaną zasądzone, do dnia zapłaty,

ewentualnie w przypadku uznania przez Sąd umowy zawartej przez strony za zgodną z prawem i mogącą dalej obowiązywać w kształcie pozbawionym zapisów abuzywnych, wnoszę o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji poprzez uwzględnienie powództwa ewentualnego w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 17 774,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 32 383,04 CHF w'raz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu rozszerzenia powództwa z dnia 4 marca 2021 r . do dnia zapłaty, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji poprzez uwzględnienie powództwa ewentualnego w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 71.148,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,w każdym przypadku także zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania za I i II instancję według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego (w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym koszty te zostaną zasądzone do dnia zapłaty oraz

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegego z zakresu finansów i rachunkowości w celu ustalenia :

1) łącznej wysokości rat kapitałowo-odsetkowych należnych pozwanemu od powoda na podstawie umowy kredytowej wymaganych w okresie od dnia 20.05.2008r. do dnia 24.01.2019r. przy założeniu, że pominięte zostałyby zawarte w umowie postanowienia dotyczące indeksacji kwoty kredytu kursem (...) (w szczególności § 1 ust. 1, § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3 umowy kredytu oraz § 16 ust. 4, § 19 ust. 5 oraz § 21 ust. 5 regulaminu) przy jednoczesnym uwzględnieniu pozostałych postanowień umowy i regulaminu (w szczególności wysokości oprocentowania ustalanego wg pierwotnej stopy referencyjnej oraz terminu spłat poszczególnych rat kredytu), jednak z uwzględnieniem faktu, źe kwota udzielonego kredytu bvla kwnfa 220 905.68zł (wynikająca z potwierdzenia wypłaty środków z dnia 12.Q9.2019r.. a nie kwota z umowy kredytu, tj. kwota 298 905.69zł.

2) różnicy pomiędzy wysokością rat kapitałowo-odsetkowych faktycznie spłaconych przez powodów w okresie od dnia 29 września 2009r. do dnia 24 stycznia 2019r. oraz wysokością rat kapitałowo- odsetkowych wymagalnych w ww. okresie, obliczonych przez biegłego z pominięciem postanowień dotyczących indeksacji kwoty kredytu kursem (...) (w szczególności § \ ust. I, § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3 umowy kredytu oraz § 16 ust. 4, § 19 ust. 5 oraz § 21 ust. 5 regulaminu) przy jednoczesnym uwzględnieniu pozostałych postanowień umowy i regulaminu (w szczególności wysokości oprocentowania ustalanego wg pierwotnej stopy referencyjnej oraz terminu spłat poszczególnych rat kredytu), jednak z uwzględnieniem faktu, że kwotą udzielonego kredytu była kwota 220 905. (...) (wynikająca z potwierdzenia wypłaty środków z dnia 12.02.2019r„ a nie kwota z umowy kredytu, tj. kwota 298 905.69zł.

W odpowiedzi na apelację powodów pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania w drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej okazała się w całości uzasadniona i skutkować musiała zmianą zaskarżonego wyroku. Sąd drugiej instancji, będąc sądem merytorycznym, rozstrzyga bowiem na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału procesowego, stosując właściwe prawo materialne. Nie może w tej sytuacji poprzestać li tylko na ustosunkowaniu się do zarzutów strony skarżącej, lecz musi - niezależnie od ich treści - dokonać ponownych własnych ustaleń, a następnie dokonać ich kwalifikacji prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2015 r. III CSK 203/14, LEX nr 1678964). Ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do odmiennej oceny stosunku prawnego łączącego strony niż ta, jakiej dokonał Sąd Okręgowy w Łodzi.

Przede wszystkim, wbrew ocenie Sądu pierwszej instancji, w przedmiotowej sprawie zostało wykazane, że powodowie spełnili świadczenie nienależne w wykonaniu nieważnej umowy o kredyt, a zawarte w przedmiotowej umowie kredytu postanowienia w zakresie klauzul waloryzacyjnych dotyczących wypłaty kredytu oraz spłaty rat kapitałowo – odsetkowych określonych w § 1 ust.1 , § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3 umowy kredytu oraz postanowienia § 16 ust. 4 § 19 ust. 5, § 21 ust. 5 Regulaminu Kredytu Hipotecznego Dom stanowią niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i w związku z tym nigdy nie wiązały powodów. W takiej sytuacji zwrotowi podlegają wszelkie świadczenia uiszczone w wykonaniu umowy, stanowią bowiem one świadczenia nienależne.

Istota problemu dotyczącego umów kredytowych indeksowanych do waluty obcej nie polega na niedopuszczalności wprowadzenia klauzuli indeksacyjnej, takie wszakże są dopuszczalne, ale na takim ukształtowaniu treści umowy, z której w sposób jasny nie wynika, w jaki sposób ma być ustalany kurs waluty obcej obowiązujący przy wypłacie i spłacie kredytu (zwany w dalszej części mechanizmem indeksacji lub klauzulą indeksacyjną albo waloryzacyjną), dając w tym zakresie w zasadzie dowolność bankowi.

Niesporne w niniejszej sprawie jest to, że powodowie zawarli umowę kredytową na cele mieszkaniowe- pokrycie części kosztów budowy domu mieszkalnego jako konsumenci (art. 22 ¹ k.c.), bez związku z ich działalnością zawodową lub gospodarczą.

Poprzednik prawny pozwanego był profesjonalistą na rynku usług bankowych.
Powodowie zaś nie są profesjonalistami, był ich to pierwszy kredyt w walucie obcej , zatem nie dysponują wiedzą właściwą profesjonaliście. Powodowie powinni zatem uzyskać od banku rzetelną wiedzę o ryzyku związanym z zaciągnięciem kredytu złotówkowego waloryzowanego do waluty obcej, aby móc w sposób obiektywny ocenić ryzyko finansowe.

Pozwany nie dowiódł, iż wywiązał się należycie ze swojego obowiązku informacyjnego wobec powodów. Nie zostało wykazane, że postanowienia umowne były indywidualnie uzgodnione z powodami. Bank (poprzednik prawny pozwanego) zaproponował powodom kredyt indeksowany do (...), przedstawiając go jako opcję korzystną. Powódka zeznała bowiem, że pośrednik finansowy zachęcał ją do wzięcia kredytu we franku szwajcarskim jako korzystniejszy niż w złotówkach . Nie informował powódki o stosowaniu kursu kupna i sprzedaży (...). To bank, oferując swój produkt ze spłatą na kilkadziesiąt lat, winien uwzględnić nawet niedające się z góry przewidzieć sytuacje, które mogą mieć wpływ na zmiany ryzyka daleko ponad 10-15% zwyżki kursów.

Z faktu zaciągnięcia przez powodów kredytu „tańszego”, tj. z niższym oprocentowaniem i niższą ratą, niż w przypadku kredytu złotówkowego, nie można wyprowadzać wniosków niekorzystnych dla powodów. Powodowie jako konsumenci mieli bowiem prawo zakładać, że oferta banku jest uczciwa. Za niedopuszczalne należy uznać wykorzystywanie zaufania konsumenta przez tłumaczenie wprowadzania nieuczciwych warunków umowy, wprowadzaniem innych warunków, które są bardziej korzystne, niż standard rynkowy.

Sąd Najwyższy stwierdził bowiem, iż „odwołanie do kursów walut zawartych w „tabeli kursów” banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Ukształtowane jednostronnie w umowie kredytowej w drodze postanowienia zaczerpniętego z wzorca umowy przez bank uprawnienie do ustalania kursu waluty nie może być dowolne, tj. nie doznawać żadnych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Należy je ocenić jako element treści umowy skutkujący nierównomiernym rozkładem praw i obowiązków stron umowy kredytowej, prowadzący do naruszenia interesów konsumenta, w tym przede wszystkim interesu ekonomicznego, odpowiadającego wysokości poszczególnych rat kredytu. W tym zakresie istotne znaczenie należy także przypisać wymaganiu właściwej przejrzystości i jasności postanowienia umownego, czyli odpowiedzi na pytanie, czy zawarta umowa wskazuje w sposób jednoznaczny powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty, tak by konsument mógł przewidzieć, na podstawie transparentnych i zrozumiałych kryteriów, wynikające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne” (zob. Wyrok SN z 15.11.2019 r., V CSK 347/18, LEX nr 2749471).

Należy przyznać rację powodom, którzy podnosili, iż bank w żaden sposób nie wyjaśnił im mechanizmu waloryzacji, na podstawie którego mogliby obliczyć swoją należność wobec pozwanego. Powodowie co prawda w § 1 ust. 1 umowy oświadczyli, iż są świadomi ryzyka kursowego związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego w całym okresie kredytowania i akceptują to ryzyko. Trudno jednak uznać to za wywiązanie się przez bank z ciążącego na nim obowiązku informacyjnego. Nie było przy tym rozmów na temat budowania tabel kursowych. Natomiast nawet zawarcie w tekście umowy oświadczenia kredytobiorcy, że jest on świadomy, iż zmiana stopy procentowej i kursu walutowego będą miały wpływ na saldo kredytu i wysokość rat kapitało-odsetkowych oraz że ponosi ryzyko kursowe związane z kredytem udzielonym w złotych indeksowanym kursem waluty obcej nie oznacza, że kredytodawca zrealizował ze szczególną starannością, jakiej wymagało wprowadzenie do długoterminowej umowy mechanizmu waloryzacji, obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka kursowego, a kształtując treść klauzuli waloryzacyjnej zachował się w sposób lojalny wobec kredytobiorcy uwzględniając jego uzasadnione interesy (tak SA w Katowicach w wyroku z 22.12.2020 r., I ACa 766/19, LEX nr 3120059).

Nie budzi oczywiście wątpliwości Sądu drugiej instancji, że konsument, zawierając umowę kredytu indeksowanego/waloryzowanego, liczy się i akceptuje ryzyko, jakie się z tym wiąże, a więc wynikające ze zmienności kursów walut obcych, ale powyższe nie ma nic wspólnego z ryzykiem całkowicie dowolnego kształtowania kursu wymiany przez kredytodawcę i narażenia konsumenta na nieprzewidywalne koszty, co ma miejsce w realiach sprawy. Natomiast samo sprecyzowanie momentu indeksacji nie stanowi wystarczającego zabezpieczenia interesów konsumenta. Bank poprzez arbitralne wyznaczanie kursu waluty waloryzacji uzyskał prawo do niczym nieskrępowanego decydowania o wysokości zadłużenia kredytobiorców. Postanowienia takie są nietransparentne, nieprzejrzyste i trudne do zrozumienia, a poprzez możliwość dowolnego kształtowania przez bank kursu wymiany walut skutkowały rażącą dysproporcją uprawnień kontraktowych na niekorzyść konsumentów i w sposób oczywisty godzą w dobre obyczaje. Dobre obyczaje nakazują bowiem, aby koszty ponoszone przez kredytobiorcę związane z zawarciem umowy były możliwe do oszacowania (tak SA w Białymstoku w wyroku z 11.09.2020 r., I ACa 225/20, LEX nr 3096927).

Zarówno w umowie kredytowej, jak i w załączonym do akt sprawy regulaminie Regulaminu Kredytu Hipotecznego Dom obowiązującym w dacie zawarcia umowy, nie ma bowiem precyzyjnego wyjaśnienia mechanizmu waloryzacji, stosowanego przez pozwany bank, a w szczególności procedury budowania tabeli kursowej banku. Podkreślić należy zaś, że mechanizm budowania tabeli kursów został opracowany na podstawie wewnętrznej procedury przyjętej w pozwanym banku, trudno zatem stwierdzić, iż istniało obiektywne, zewnętrzne kryterium, wedle którego pozwany określał wysokość kursów walut. W załączonym do akt sprawy piśmie skierowanym do UOKiK (k. 394 i nast.) pozwany bank wskazał wprost, iż tworzenie tabeli kursowej odbywa się według procesu i zasad ustalonych w regulacji wewnętrznej banku. Procedura taka mogła również zostać zmieniona przez pozwany bank bez udziału, a nawet wiedzy kredytobiorców. Nie ma przy tym znaczenia wysokość kosztów rat kredytu poniesionych przez powodów, ponieważ już tak skonstruowany mechanizm indeksacji, stawiający bank w uprzywilejowanej pozycji względem konsumenta, rażąco naruszał równowagę kontraktową stron, godząc przy tym w dobre obyczaje, a także rażąco naruszając interes konsumenta.

Nie sposób zgodzić się z pozwanym również co do tego, że sporne postanowienia umowne dotyczące mechanizmu indeksacji były uzgodnione indywidualnie przez strony. Okoliczność tego rodzaju, że konsument znał i rozumiał treść postanowienia oraz zgodził się na wprowadzenie go do umowy nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż nie zostało ono indywidualnie uzgodnione, jeśli jego treść nie została sformułowana w toku negocjacji z konsumentem. Natomiast, w ocenie Sądu Apelacyjnego, strona pozwana (a to właśnie ona powołuje się na tę okoliczność) w żaden sposób nie wykazała, aby sporne postanowienia umowne były uzgadniane indywidualnie. Wprawdzie pozwany podnosi, że powodowie już we wniosku kredytowym wybrali opcję kredytu waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego, jednak, jak wskazuje się w orzecznictwie, „sam fakt złożenia przez powodów wniosku o udzielenie kredytu i dokonanie przez nich wyboru oferty kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej, a nawet otrzymania przez nich przed zawarciem umowy jej wzoru i wzoru załączników oraz informacji o ryzyku kursowym i stosowanej przez bank tabeli kursów, nie oznacza, że powodowie mieli realny wpływ na ukształtowanie kwestionowanych w pozwie postanowień umowy” (zob. Wyrok SA w Katowicach z 9.02.2021 r., I ACa 416/19, LEX nr 3184373). Powódka zeznał natomiast, iż między stronami nie było żadnych negocjacji. Umowa kredytu stanowiła w istocie przygotowany przez pozwanego gotowy produkt, na którego treść konsument (kredytobiorca), w zakresie objętym kwestionowanymi klauzulami, nie miał nie tylko rzeczywistego, lecz żadnego wpływu, zatem uznać je należy za nieuzgodnione indywidualnie (art. 385 ¹ § 3k.c.).

Stosownie zaś do treści art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej
z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa
i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z

§ 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Jak przyjmuje się w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, klauzule zamieszczone we wzorcach umownych kształtujące mechanizm indeksacji określają główne świadczenie kredytobiorcy ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115 i z dnia 9 maja 2019 r., I CSK 242/18, nie publ.).

Zgodnie zaś z art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy
z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Natomiast przepis art. 385 ³ k.c. zawiera katalog klauzul niedozwolonych, który, co istotne, nie jest zamknięty.

Uregulowanie zawarte w art. 385 ¹ i następnych przepisach k.c. przewiduje
w szerokim zakresie kontrolę treści umowy. Przepisy te implementują do prawa polskiego postanowienia dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. Ich wykładnia zatem powinna być zgodna z dyrektywą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., sygn. akt I CK 297/05, W.. 2006, Nr 7–8) i orzecznictwem (...). Przepisy art. 385 ¹ –385 ³ k.c. znajdują zastosowanie do wszystkich umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami, niezależnie od tego, czy posłużono się wzorcami, a także do klauzul wzorców umownych (por. wyroki Sadu Najwyższego z dnia 9 października 2003 r., sygn. akt V CK 277/02, OSNC 2004, Nr 11, poz. 184 oraz z dnia 7 grudnia 2006 r., sygn. akt III CSK 266/06, L.), a także niezależnie od tego, czy wzorzec podlegał zatwierdzeniu przez organ władzy publicznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2018 r., sygn. akt V CSK 413/17, L.).

Z art. 385 ¹ § 1 k.c. wynika, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są klauzule umowne, które spełniają łącznie trzy przesłanki pozytywne, tj.: zawarte zostały w umowach z konsumentami, kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy. Kontrola abuzywności postanowień umowy wyłączona jest zaś jedynie w przypadku spełnienia jednej z dwóch przesłanek negatywnych, to jest gdy: postanowienie umowne zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem oraz postanowienie umowne określa główne świadczenia stron i jest sformułowane w sposób jednoznaczny.

Przepis art. 385 ¹ § 3 k.c. – jak już zostało przytoczone wyżej – stanowi, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Przez rzeczywisty wpływ należy rozumieć realną możliwość oddziaływania na treść postanowień umownych. Z tego też powodu okoliczność, że konsument znał treść danego postanowienia i rozumiał je, nie przesądza o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Za uzgodnione indywidualnie trzeba bowiem uznawać tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. Innymi słowy należy badać, czy konsument miał realny wpływ na ewentualną zmianę klauzul proponowanych przez przedsiębiorcę i czy z możliwości tej zdawał sobie sprawę. Zatem do tego, by skutecznie wykazać fakt, że klauzula była uzgodniona z konsumentem, nie wystarcza opatrzenie kontrolowanego postanowienia wzmiankami typu: „wyrażam zgodę”, „przyjmuję własnoręcznym podpisem”. W konsekwencji postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi będą takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez samego konsumenta. Sama okoliczność, że klauzule indeksacyjne zostały zawarte w regulaminie, a więc dokumencie, który nie podlega indywidualnym uzgodnieniom, a ponadto może być w każdej chwili zmieniony przez pozwanego, świadczy o tym, że strony nie uzgadniały indywidualnie treści przedmiotowych postanowień (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. akt VI ACa 312/19, LEX nr 2848129; wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2019 r., sygn. akt I ACa 697/18, LEX nr 2772916; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2020 r., sygn. akt V ACa 425/19, LEX nr 2978512; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r., sygn. akt I ACa 67/19, LEX nr 2817620).

Stosownie do treści art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. 2002, Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Strony łączy stosunek prawny, określony w umowie kredytu hipotecznego z dnia 28 kwietnia 2008 r., zgodnie z którą pozwany udzielił powodom kredytu w kwocie 298.905,68zł waloryzowanego kursem (...). W niniejszej sprawie powodom niewątpliwie przysługuje status konsumentów w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Nie wykazano bowiem, aby zawarli umowę kredytu w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą. Analiza treści umowy wskazuje, że strony osiągnęły porozumienie co do wszystkich jej elementów istotnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przedmiotowa umowa nie była negocjowana indywidualnie, co znalazło potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym i do czego Sąd odniósł się w poprzedniej części uzasadnienia, zatem należy przyjąć, iż sporne klauzule nie zostały indywidualnie uzgodnione.

Sąd Apelacyjny uznał, iż bank poprzestał na formalnym pouczeniu o ryzyku walutowym, nie przedstawiając kredytobiorcom rzetelnych informacji, które pozwoliłyby racjonalnie rozważyć ryzyko zmiany kursu (...) na przestrzeni wieloletniego okresu związania się z bankiem umową kredytu i jak może się to przełożyć na wysokość rat kredytowych. Bank w istocie wykorzystał swoją przewagę informacyjną i negocjacyjną, aby skłonić konsumentów do zawarcia umowy, w świetle której całe ryzyko wzrostu kursu franka szwajcarskiego w relacji do złotego ponosić mieli klienci. Bez istotnego znaczenia prawnego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostaje również fakt, że powodowie podpisując umowę mieli pełną świadomość ryzyka związanego z tego rodzaju kredytem oraz, że zostali poinformowani o ryzyku i skutkach wynikających ze zmiennej stopy procentowej oraz zmiany kursów, a także, że zostali poinformowani o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej. Okoliczność tego rodzaju, że konsument znał i rozumiał treść postanowienia oraz zgodził się na wprowadzenie go do umowy nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż nie zostało ono indywidualnie uzgodnione, jeśli jego treść nie została sformułowana w toku negocjacji z konsumentem. Natomiast podkreślić należy, iż pozwany nie sprostał ciężarowi dowodu, że sporne postanowienia umowy zostały uzgodnione indywidualnie. Oczywiście od konsumentów należy wymagać staranności w obrocie prawnym, jednak w niniejszej sprawie to pozwany bank zachował się nielojalnie wobec swojego kontrahenta, nie dopełniając swojego obowiązku informacyjnego, nie przedstawiając powodowi rzetelnych informacji na temat schematu działania mechanizmu waloryzacyjnego.

Wskazane wyżej okoliczności prowadzą do przekonania, że w niniejszej sprawie spełniony został wymóg rażącego naruszenia interesów powodów oraz sprzeczności z dobrymi obyczajami spornych postanowień umownych.

Wymaga w tym miejscu ponownego podkreślenia, że oceny, czy sporne postanowienia umowy kredytowej są sprzeczne z dobrymi obyczajami i czy znacząco naruszają interesy konsumenta, należy dokonać na datę zawarcia umowy. Zagadnienie to było wprawdzie sporne w judykaturze, ale Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 20 czerwca 2018 roku, sygn. akt III CZP 29/17 ( OSNC 2019, nr 1, poz. 2.), wyjaśnił że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, co wprost wynika z art. 385 ² k.c.

W orzecznictwie ugruntowane jest już także stanowisko, że postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy, słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby takie postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych. Zaś w celu ustalenia, czy klauzula znacząco narusza interesy konsumenta, trzeba w szczególności wziąć pod uwagę, czy pogarsza ona jego położenie prawne w stosunku do tego, które - w braku umownej regulacji - wynikałoby z przepisów prawa, w tym dyspozytywnych. Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję, na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków wynikających z umowy, skutkujące niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelne traktowanie ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 lutego 2006 r., sygn. akt I CK 297/05, nie publ.; z dnia 15 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017, Nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada 2015 r., sygn. akt I CSK 945/14; z dnia 30 września 2015 r., sygn. akt I CSK 800/14, OSNC 2016, nr 9, poz. 105). Istotne znaczenie dla oceny abuzywności postanowienia ma wymaganie jego zrozumiałości i jednoznaczności (transparentności) wynikające z art. 385 § 2 i art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c. oraz art. 5 dyrektywy 93/13, oceniane m.in. z uwzględnieniem informacji dostarczonych konsumentowi przez przedsiębiorcę na etapie zawierania umowy. Wskazać także trzeba, że rozważając problematykę kredytu w walucie obcej (...) stwierdził, że kredytobiorca musi zostać jasno poinformowany, że podpisując umowę kredytu w walucie obcej, ponosi pewne ryzyko kursowe, które z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się dla niego trudne do udźwignięcia w przypadku dewaluacji waluty, w której otrzymuje wynagrodzenie. Bank musi przedstawić ewentualne wahania kursów wymiany i ryzyko wiążące się z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, zwłaszcza w przypadku, gdy konsument-kredytobiorca, nie uzyskuje dochodów w tej walucie. Ponadto do celów przestrzegania przez przedsiębiorcę w stosunku do konsumenta wymagania przejrzystości zasadnicze znaczenie ma to, czy umowa wskazuje w sposób jednoznaczny powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty, tak by konsument mógł przewidzieć, na podstawie transparentnych i zrozumiałych kryteriów, wynikające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne (zob. uzasadnienie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 30 kwietnia 2014 r., nr C - 26/13, sprawa Árpad Kásler, Hajnalka Káslernè Rábai przeciwko OTP Jelzálogbank Zrt).

Kwestionowane postanowienia trudno uznać za transparentne. Wyliczenia dokonywane były na podstawie sporządzonych przez bank tabel kursowych, przy czym nie określono zasad, ani kryteriów, wedle których pozwany określa wysokość kursów walut. Postanowienia te nie zawierają przejrzystego opisu mechanizmu waloryzacji, dzięki któremu powodowie mogliby samodzielnie oszacować wielkość własnego zobowiązania, wyliczyć jaka będzie np. wysokość kolejnej miesięcznej raty, czy też dokonywać weryfikacji decyzji banku w tym zakresie. Powyższe doprowadziło do tego, że pozwany de facto przyznał sobie w ten sposób prawo do jednostronnego, niczym nieskrępowanego regulowania wysokości zadłużenia kredytobiorców, którzy z kolei zostali zobowiązani do bezwarunkowego podporządkowania się takim decyzjom. Poprzez możliwość dowolnego kształtowania przez pozwany bank kursu wymiany walut, doszło do rażącej dysproporcji uprawnień kontraktowych stron, na niekorzyść konsumenta, co w sposób oczywisty godzi w dobre obyczaje. Nie ma w tym przypadku znaczenia, iż kursy sprzedaży stosowane w pozwanym banku nie odbiegały znacząco od średnich kursów NBP, ponieważ już tak skonstruowany mechanizm indeksacji, stawiający bank w uprzywilejowanej pozycji względem konsumenta, rażąco naruszał równowagę kontraktową stron.

Sąd Apelacyjny uznał, iż§ 1 ust. 1 , § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3 umowy kredytu hipotecznego oraz postanowienia § 16 ust. 4 § 19 ust. 5, § 21 ust. 5 Regulaminu Kredytu Hipotecznego Dom stanowią klauzule abuzywne, nie wyjaśniając dostatecznie mechanizmu przeliczania kwoty wypłaconego kredytu oraz przeliczania jego rat, pozostawiając bankowi w zasadzie nieograniczoną możliwość kształtowania kursu wymiany walut. Wskazać też trzeba, że wejście w życie ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (tzw. „ustawa antyspreadowa”) w żaden sposób nie podważa abuzywności spornych klauzul i nieważności przedmiotowej umowy kredytu.

Przerzucając na powodów wszystkie skutki ryzyka rażącego wzrostu kursu waluty obcej (...), nie uprzedzając konsumentów o możliwej skali tych zmian, bank dopuścił się kontraktowania w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Czynność prawna sprzeczna nie tylko z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, ale i z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Okoliczność tę należy brać pod rozwagę z urzędu, o ile ustalony stan faktyczny daje ku temu podstawy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zupełnie irracjonalne przy tak długim okresie kredytowania było sugerowanie powodom kredytu walutowego, choć faktycznie wypłaconego w złotówkach, a następnie obciążenie ich obowiązkiem spłaty kredytu w znacznie większej wysokości niż w sytuacji, gdyby udzielono im kredytu złotówkowego. A. klauzuli waloryzacyjnej nie wynika z samego faktu jej wprowadzenia do umowy, lecz głównie z faktu nieuwzględnienia i nie uprzedzenia powodów o ryzyku wynikłym z zawarcia umowy ze spłatą przez okres kilkudziesięciu lat. Od profesjonalisty zaś należało wymagać „myślenia i przewidywania”. Bank nie powinien oferować produktów obarczonych nieograniczonym ryzykiem, a umowy zawierane na kilkadziesiąt lat takim ryzykiem są niewątpliwie obarczone. W ocenie Sądu Apelacyjnego bank powinien uprzedzić kredytobiorcę także o możliwych potencjalnych zdarzeniach nadzwyczajnych nawet bez potrzeby ich indywidualizacji. Obowiązek informacyjny banku określany jest jako ponadstandardowy, mający dać konsumentowi pełne rozeznanie co do istoty transakcji (tak SA w Katowicach w wyroku z 17.11.2020 r., I ACa 358/19, LEX nr 3120058). Nie ma przy tym znaczenia, że ustawodawca we kwietniu 2008 roku nie zobowiązywał banków do podawania szczegółowych informacji na temat ustalania kursów walutowych stosowanych przy umowach o zbliżonej konstrukcji do stosunku łączącego strony, a kredyty walutowe cieszyły się dużym zainteresowaniem konsumentów. Sama natura zobowiązania, łączącego strony przez tak długi okres czasu, wymaga, aby profesjonalista, jakim jest bank, dopełnił obowiązku informacyjnego wobec swojego kontrahenta, który profesjonalistą nie jest. Po wtóre, zdaniem Sądu drugiej instancji, zwrócić należy uwagę na to, że bank wszystkie skutki ryzyka z tym związanego, mimo że jest profesjonalistą i powinien je przewidzieć lub co najmniej się z nimi liczyć, przerzucił na konsumentów. Tego rodzaju kontraktowanie samo w sobie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Obciążenie ryzykiem powodów w całości stanowi nadużycie praw podmiotowych i samo przez się stanowi także o nieważności czynności prawnej.

Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał, że treść przywołanych powyżej przepisów i ich wykładnia nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do abuzywności spornych zapisów.

Przepisy prawa polskiego dotyczące ochrony konsumentów przed narzucanymi im przez przedsiębiorców nieuczciwymi warunkami umownymi muszą być wykładane w sposób odzwierciedlający przepisy implementowanej do polskiego porządku prawnego dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Jednocześnie jedynym organem uprawionym do dokonywania wiążącej wykładni prawa unijnego pozostaje Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sądy krajowe mają obowiązek dokonywania pro unijnej wykładni przepisów prawa krajowego w dziedzinach poddanych prawodawstwu unijnemu. Wiąże je wykładnia przepisów prawa unijnego dokonana przez Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniach wydanych w trybie prejudycjalnym. Dokonując oceny, czy zakwestionowane postanowienia umowne określają główne świadczenia stron, sąd krajowy jest obowiązany uwzględnić dorobek orzeczniczy (...), w szczególności orzeczenia odnoszące się do wykładni art. 4 i 6 dyrektywy 93/13, wydane na tle umów kredytu zawierających ryzyko kursowe (walutowe). Sąd krajowy ma obowiązek respektować wykładnię dokonaną w tych orzeczeniach, uwzględniając ponadto, że prawo unijne tworzy autonomiczną, odrębną od systemów prawnych państw członkowskich siatkę pojęciową. Z tego względu sąd krajowy nie może dokonywać wykładni przepisu prawa unijnego zakładając, że poszczególne pojęcia przyjmują znaczenie nadawane im w prawie kraju sądu, lecz winien dążyć do ustalenia znaczenia tego terminu w prawie UE, zaś wątpliwości dotyczące wykładni prawa unijnego mającego zastosowanie w sprawie obligują go do skierowania stosownego wniosku do (...). Wykładnia prawa unijnego dokonana przez (...) wiąże z kolei nie tylko w sprawie, w której wydano orzeczenie w trybie prejudycjalnym, lecz jest wiążąca dla wszystkich sądów unijnych we wszystkich sprawach, w których zastosowanie znajduje, w analogicznych okolicznościach faktycznych, zinterpretowany przez Trybunał Sprawiedliwości przepis prawa unijnego ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. akt VI ACa 312/19, LEX nr 2848129; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 grudnia 2019 r., sygn. akt I ACa 697/18, LEX nr 2772916; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2020 r., sygn. akt V ACa 425/19, LEX nr 2978512; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r., sygn. akt I ACa 67/19, LEX nr 2817620).

Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę na to, że wyroku z dnia
3 października 2019 roku wydanym w sprawie C-260/18 (LEX 2723333),
na tle sporu z umowy kredytu indeksowanego, po dokonaniu analizy konsekwencji wprowadzenia do umowy kredytu niedozwolonych postanowień ustalających ryzyko wymiany, w kontekście ewentualnej możliwości podstawienia przez Sąd innych warunków do umowy w miejsce luk powstałych na skutek usunięcia z niej postanowień abuzywnych, Trybunał orzekł, że:

1.  Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.

2.  Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób,
że z jednej strony skutki dla sytuacji konsumenta wynikające
z unieważnienia całości umowy, takie jak te, o których mowa
w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 roku, K. i K. R. (C-26/13, EU:C:2014:282), należy oceniać w świetle okoliczności istniejących lub możliwych do przewidzenia w chwili zaistnienia sporu, a z drugiej strony, do celów tej oceny decydująca jest wola wyrażona przez konsumenta w tym względzie.

3.  Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób,
że stoi on na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę.

4.  Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób,
że stoi on na przeszkodzie utrzymywaniu w umowie nieuczciwych warunków, jeżeli ich usunięcie prowadziłoby do unieważnienia tej umowy, a sąd stoi na stanowisku, że takie unieważnienie wywołałoby niekorzystne skutki dla konsumenta, gdyby nie wyraził on zgody na takie utrzymanie w mocy.

Wspomniana wyżej dyrektywa 93/13 wprowadza do krajowego porządku minimalny poziom wzmocnionej ochrony konsumenta według standardów unijnych. Powyższe oznacza, że prawo krajowe może przewidywać jeszcze szerszą ochronę. Nawet zatem bez art. 385 ^1-3, kodeks cywilny dopuszczał i dopuszcza stosowanie art. 58 k.c. do każdej czynności prawnej, a skutek nieważności powstaje z mocy prawa, który Sąd bierze pod rozwagę z urzędu, o ile stan faktyczny to uzasadnia. Unieważnienie zaś umowy może nastąpić tylko w wypadku przewidzianych w przepisach szczególnych, w tym prawie unijnym, o ile takie roszczenie zostało zgłoszone. Niedozwolony charakter postanowień umownych oznacza co do zasady ich bezskuteczność, która ma charakter względny. Nie istnieją zaś przepisy prawa pozwalające na wypełnienie powstałych luk w postanowieniach umowy, co nie pozwala na utrzymanie zawartej umowy i nadania jej treści w sposób odbiegający od zgodnego zamiaru i jej celu. Po raz kolejny potwierdził to Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ostatnim wyroku z 8 września 2022 r., w połączonych sprawach C-80/21, C-81/21 oraz C-82/21.

Nie sposób zatem przyjąć, by w ukształtowanym stanie faktycznym mógł mieć zastosowanie przepis art. 58 § 3 k.c. pozwalający na utrzymanie skutków czynności prawnej choćby w części. Wskazać bowiem należy, że nie można przyjąć fikcji kredytu złotowego z oprocentowaniem właściwym dla waluty obcej, które bazuje na stopie referencyjnej właściwej dla waluty (...), tj. LIBOR, bowiem oprocentowanie to nie może mieć zastosowania do kredytu w złotych polskich. Podkreślić trzeba, że kredyt oprocentowany stawką LIBOR bez indeksacji do (...) jest jedynie realizacją scenariusza czysto hipotetycznego, nie obserwowanego w realiach gospodarczych, gdyż instytucje kredytowe nie posiadają w swoich ofertach tak skonstruowanych produktów. Zasadniczo kredyty indeksowane walutami obcymi są oprocentowane stawkami LIBOR, natomiast kredyty złotówkowe stawkami WIBOR. Przyjęcie zatem wyliczenia oprocentowania kredytu w złotówkach według stawki LIBOR jest nieuzasadnione. Natomiast, gdyby założyć nieważność jedynie klauzul indeksacyjnych i utrzymanie umowy w mocy w pozostałej części, stwierdzić należy, że skutkowałoby to wyeliminowaniem ryzyka kursowego. To natomiast byłoby równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, iż należałoby ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze. Oznacza to z kolei, że po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością (bezskutecznością). ( zob. wyrok SN z 22.01.2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, nr 11, poz. 134; wyrok SN z 11.12.2019 r., V CSK 282/18, portal orzeczeń SN) . Powodowie zaś w roszczeniu głównym powoływali się na nieważność umowy kredytowej.

Usunięcie klauzul określających główne świadczenia stron, które zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny ze skutkiem ex lege i ex tunc powoduje, że brak jest określenia w umowie jej essentialia negotii (elementów koniecznych) przewidzianych w art. 69 Prawa bankowego, ponieważ ich wyeliminowanie nie pozwoliłoby obliczyć sumy, jaką bank zobowiązany jest zwrócić z tytułu kredytu. Sąd nie jest władny uzupełniać luk powstałych po wyeliminowaniu tych klauzul. Stanowiłoby to bowiem niedopuszczalną konwersję umowy, zwłaszcza że wprowadzanie w miejsce kursu kupna i sprzedaży (...) jakiegokolwiek innego miernika wartości (np. kursu średniego NBP) byłoby zbyt daleko idącą modyfikacją umowy. Wprowadzałoby do niej zupełnie nowy element. Ani art. 385 ¹ k.c., ani żaden inny przepis prawa nie daje podstaw do zastąpienia abuzywnej klauzuli waloryzacyjnej inną, a w szczególności taką, która określałaby inny sposób ustalenia kursu waluty waloryzacji (tak SA w Katowicach w wyroku z 26.10.2020 r., I ACa 530/20, LEX nr 3102001).

Dlatego też Sąd Apelacyjny przyjął, uwzględniając wolę stron umowy oraz niemożność przyjęcia zaistnienia niekorzystnych dla konsumentów skutków wprowadzenia do umowy postanowień niedozwolonych, że bez dotkniętych nieważnością postanowień umowa nie zostałaby zawarta. Z uwagi na powyższe okoliczności należało stwierdzić, że umowa kredytu zawarta między stronami jest w całości nieważna. Powodowie zaś dowiedli wystarczająco, jakie kwoty zarówno w złotówkach, jak i we frankach szwajcarskich wpłacili pozwanemu w wykonaniu umowy kredytu.

W konsekwencji nieważnej umowy wzajemne świadczenia mają charakter nienależny i podlegają zwrotowi. Podstawa do ich spełnienia istniała od początku. Strony winny zatem rozliczyć się ze spełnionych świadczeń wzajemnych. Bezskuteczność klauzul abuzywnych będąca skutkiem art. 385 ¹ k.c. i dyrektywy 93/13 oraz nieważność reszty umowy (art. 58 k.c.) rodzi obowiązek restytucji wzajemnych świadczeń jako nienależnych. Powodom przysługuje zatem prawo do żądania ich zwrotu w oparciu o art. 405 w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 k.c.). Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. W przedmiotowej sprawie nienależne świadczenie polega na tym, że bank pobierał od powodów świadczenia z nieważnej czynności prawnej.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c., ustalając nieważność łączącej strony umowy kredytu oraz zasądzając od pozwanego na rzecz powodów wskazane w sentencji kwoty, stanowiące równowartość rat kapitałowo – odsetkowych uiszczonych przez powodów w wykonaniu umowy kredytu, czym Sąd odwoławczy uwzględnił w całości roszczenie główne powodów określone w piśmie procesowym z dnia 10 marca 2021 roku, które rozszerzało powództwo.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od kwot 44.850,20 zł oraz 32.383,04 CHF od dnia 20 lutego 2020 roku, a więc od daty doręczenia odpisu pozwu zgodnie z art.455kc.( K 353) . Natomiast od kwoty 17.742,69zł Sąd orzekł odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 14 czerwca 2021 roku, a więc od momentu doręczenia pisma o rozszerzenia powództwa poprzez zgłoszenie roszczenia o zapłatę tej kwoty. Mając powyższe na uwadze w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo .

O kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji Sąd Apelacyjny rozstrzygnął na mocy art. 98 § 1 k.p.c., gdyż powodowie wygrali proces w całości. Mając te okoliczności na względzie, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 14.334 zł, na którą złożyła się opłata od pozwu w wysokości 1.000 zł, koszty opłat skarbowych od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 34 zł, zaliczka na opinie biegłej w kwocie 2.500 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości

10.800 zł, obliczone w oparciu o § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. Dz.U. z 2015 r., poz. 1800).

Postępowanie apelacyjne również w całości wygrali powodowie, a więc o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 9.100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Złożyła się na nią opłata od apelacji w wysokości 1.000 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 8.100 zł, obliczonej na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. Dz.U. z 2015 r., poz. 1800).