Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lutego 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: SSA Joanna Walentkiewicz-Witkowska

Sędziowie: SA Dorota Ochalska-Gola

SA Jacek Świerczyński (spr.)

Protokolant: sekr. sąd. Ewelina Stępień

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2021 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko M. L. i M. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda i pozwanego M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 26 lutego 2019 r. sygn. akt I C 1542/18

postanawia:

1.  odrzucić obie apelacje;

2.  znieść wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1143/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26.02.2019 r. Sąd Okręgowy w Płocku w sprawie z powództwa Z. K. przeciwko M. L. i M. K. o zapłatę. W punkcie pierwszym zasądził od pozwanego M. L. na rzecz powoda Z. K. kwotę 63.964 zł i 93 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 3.05.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.708 zł i 50 gr tytułem zwrotu kosztów procesu. W punkcie drugim zasądził od pozwanego M. K. na rzecz Z. K. kwotę 63.964 zł i 93 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 3.05.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.708 zł i 50 gr tytułem zwrotu kosztów procesu. W punkcie trzecim nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Płocku od pozwanych M. L. i M. K. kwoty po 3.198 zł i 50 gr każdy tytułem zwrotu nieuiszczonej opłaty. Apelację od tego orzeczenia wniósł powód oraz pozwany M. K.. Powód zaskarżył powyższe orzeczenie co do punktu pierwszego i drugiego. I zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez ustalenie, że z treści łączącej strony umowy pożyczki nie wynika solidarność zobowiązania po stronie pozwanych, podczas gdy pożyczka była udzielana obu pozwanym wspólnie i powód oczekiwał zwrotu pożyczki od obu pozwanych wspólnie. I po drugie naruszenie prawa materialnego to jest art. 369 poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że powód nie wykazał, że pozwani mieli odpowiadać solidarnie za zwrot pożyczki. W konkluzji wniósł skarżący o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwoty 127.929 zł 86 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 3.05.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 5.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. I po drugie zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z kolei apelacja pozwanego M. K. zaskarżyła orzeczenie w całości i w apelacji wniesiono o zasądzenie po pierwsze o zasądzeniu od pozwanego M. L. na rzecz powoda kwoty 100, powoda Z. K. kwoty 127.964 zł 93 gr. I zasądzenie od pozwanego M. L. na rzecz Skarbu Państwa kwoty 6.397 zł tytułem zwrotu nieuiszczonej opłaty. Ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie do ponownego rozpoznania, i ewentualnie o zasądzenie solidarnie od pozwanych to jest od pozwanego składającego apelację i M. L. na rzecz powoda kwoty 102, 127.964 zł 93 gr. Zawarto także wnioski o dopuszczenie dowodów z określonych dokumentów. W odpowiedzi na apelację powoda pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda Z. K. na rzecz pozwanego M. L. kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji według norm przepisanych. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. Obie apelacje jako niedopuszczalne podlegały odrzuceniu. Przede wszystkim należy rozpocząć od treści rozstrzygnięcia Sądu I instancji. A mianowicie Sąd I instancji, wydając zaskarżony wyrok w dniu 26.02.2019 r., zasądził od obu pozwanych równe kwoty po 63.964 zł i 93 gr w dwóch różnych punktach wyroku. W punkcie trzecim nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe. Rozstrzygnięcie to w żadnym zakresie nie zawiera odniesienia się do żądania solidarnego zasądzenia przez powoda dochodzonej pozwem kwoty. A zatem nie ma w tym zakresie ani rozstrzygnięcia pozytywnego, ani rozstrzygnięcia negatywnego. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, Sądów Powszechnych nie ulega wątpliwości, że orzeczenie Sądu może być skutecznie zaskarżone tylko w takiej części, w jakiej istnieje czy to w postaci pozytywnej, czy też negatywnej, tzw. sentencja eksisistens. W tej kwestii utrwalone są trwałe poglądy doktryny i orzecznictwa Sądu Najwyższego. Wśród wielu orzeczeń warto zwrócić uwagę na postanowienie z dnia 7.11.2003 r. w sprawie V CZ 108/03, czy też postanowienie z dnia 12.12.2013 r. w sprawie III CSK 300/13. Jednocześnie orzecznictwo to uznaje, że w razie pominięcia przez Sąd I instancji rozstrzygnięcia pozytywnego bądź negatywnego o zgłoszonym żądaniu lub o jego części, strona ma prawo złożyć przewidziany w art. 351 § 1 k.p.c. wniosek o uzupełnienie orzeczenia. Tutaj przykładowo można powołać postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13.08.2015 r. w sprawie I CZ 500, 58/15. W niniejszej sprawie prawdą jest, że powód dochodził, dochodził zasądzenia roszczenia określonego w pozwie na kwotę 127.929 zł 86 gr solidarnie. Sąd I instancji nie podzielając oceny jurydycznej w kontekście przepisów prawa materialnego powoda, co do solidarności zasądził to świadczenie w sposób podzielny po połowie od każdego z pozwanych. Natomiast nie zawarł rozstrzygnięcia dotyczącego oddalenia powództwa w pozostałej części. Skoro nie zawarł takiego rozstrzygnięcia, to nie ma w tym zakresie substratu zaskarżenia. Zgodnie z przywołanym przed chwilą orzecznictwem i poglądami doktryny apelacja powoda jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 373 § 1 k.p.c., czyli wniesiona od orzeczenia nieistniejącego. Warto tutaj ponownie podkreślić za przywołanym orzecznictwem, że pełnomocnik powoda, profesjonalny pełnomocnik nie wniósł w tym zakresie również wniosku o uzupełnienie orzeczenia, co byłoby dopuszczalne niezależnie od tego jaka, jakie zapadłoby w tym zakresie orzeczenie Sądu I instancji. Albowiem Sąd byłby zobowiązany taki wniosek rozstrzygnąć i w zależności od treści tego rozstrzygnięcia stronie powodowej służyłyby środki zaskarżenia, w tym przypadku apelacja, albowiem wniosek o uzupełnienie orzeczenia, jeżeliby do takiego uzupełnienia doszło w sposób negatywny podlegałby zaskarżeniu właśnie tym środkiem zaskarżenia, czyli apelacją. Skoro wniosek taki nie został złożony, a orzeczenie Sądu I Instancji nie zawiera rozstrzygnięcia w tym zakresie apelacja była niedopuszczalna. Przechodząc z kolei do apelacji pozwanego M. K. trzeba zwrócić uwagę na dwie okoliczności. Po pierwsze, co do zasądzenia tej kwoty solidarnie, to jest to żądanie ewentualne zawarte w apelacji, odnoszą się do niego wszystkie te same wywody, które przed chwilą zostały przedstawione co do apelacji powoda, ale dochodzi tutaj również dodatkowy argument. Otóż to żądanie ewentualne jest żądaniem, które zostało sformułowane, że zasądzenie solidarnie od pozwanych, to jest od pozwanego wnoszącego apelację i od M. L. - drugiego z pozwanych, na rzecz powoda kwoty 127.964 zł 93 gr, przy czym zasądzenie to ma być solidarne, a zatem w tym zakresie jest to żądanie oprócz tego, że wniesione od orzeczenia nieistniejącego, albowiem nie ma rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w tym zakresie, zresztą byłoby to pewnym paradoksem, bo wówczas pozwany musiałby skarżyć orzeczenie, które byłoby dla niego korzystne, ale jest ono w tym sensie niekorzystne dla pozwanego, że pozwany de facto domaga się wprawdzie zasądzenia solidarnie, ale zasądzenia od siebie kwoty dwukrotnie wyższej, aniżeli kwota wynikająca z pkt. 2 zaskarżonego wyroku. Albowiem w tym punkcie jest zasądzona kwota 63.964 zł 93 gr, podczas, gdy pozwany w swojej apelacji domaga się zasądzenia kwoty 127.964 zł 93 gr. Prawdą jest, że domaga się zasądzenia tej kwoty solidarnie, jednakże, jeżeli chodzi o samą wysokość roszczenia jest to kwota dwukrotnie wyższa, a zatem skarżący w tym zakresie oprócz już przytoczonych argumentów nie ma również tak zwanego interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia, tak zwanego gravamen. Jak zostało stwierdzone w Uchwale siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego w sprawie o sygnaturze akt III CZP 88/13, której nadano moc zasady prawnej, brak gravamen, czyli brak interesu prawnego stanowi warunek dopuszczalności środka zaskarżenia, a brak tego interesu prowadzi do jego odrzucenia. Wprawdzie Sąd Najwyższy w Uchwale tej stwierdził, że to odrzucenie by nie wchodziło w grę tylko w przypadku, jeżeli naruszono by interes prawny skarżącego, który Sąd winien wziąć pod uwagę z urzędu, ale w niniejszej sprawie jedynie ubocznie i na marginesie należy stwierdzić, że, jeżeli chodzi o stronę merytoryczną to w ocenie Sądu II instancji jest poza sporem, że w sprawie nie występowała solidarność, ani wynikająca z zawartej umowy, czyli z czynności prawnej, ani z przepisów ustawy, albowiem pozwani nie byli wspólnikami żadnej spółki w chwili zawierania pożyczki, a zatem w tym zakresie nie doszło do naruszenia żadnego interesu prawnego skarżącego. Jeżeli zaś chodzi o główny wniosek apelacji z apelacji pozwanego M. K., czyli wniosek, który sprowadza się do sformułowania, że wnosi się o zasądzenie od pozwanego M. L. na rzecz powoda Z. K. kwoty 127.964 zł 93 gr, a także obciążenie go całością nieuiszczonych kosztów sądowych, to w tym zakresie ta apelacja jest niedopuszczalna jeszcze z dodatkowego powodu, a mianowicie takiego żądania w ogóle nie zgłosił powód. Powód nie zgłosił żądania, w którym domagałby się zasądzenia całej dochodzonej pozwem kwoty bez zobowiązania solidarnego od pozwanego M. L.. To strona powodowa jest gospodarzem procesu, to strona powodowa jest gospodarzem sporu i to strona powodowa decyduje o kształcie zgłoszonego roszczenia. Takie roszczenie nie zostało w ogóle zawarte w pozwie. W pozwie zostało zawarte roszczenie o zasądzenie tej kwoty solidarnie od obydwu pozwanych. Oczywiście Sąd domyśla się Sąd Apelacyjny co jest podstawą tego rodzaju żądania, czyli de facto zbieżnym interesem z interesem powoda, aby ta kwota była zasądzona solidarnie od obu pozwanych, tym niemniej nie zmienia to postaci rzeczy, że takie żądanie nie było formułowane przez powoda, a zatem apelacja ta jako niedopuszczalna także z tego powodu podlegała odrzuceniu. Zatem konkludując co do apelacji pozwanego M. K. ona także podlegała odrzuceniu na podstawie art. 373 § 1 k.p.c., aczkolwiek dodatkowo jeszcze z dwóch innych przyczyn, które zostały omówione powyżej. Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego to Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 391 Kodeksu postępowania..., § 1 k.p.c. zniósł te koszty między stronami wzajemnie, tzn. między powodem Z. K., a pozwanym M. L., albowiem odpowiedź na apelację była składana tylko co do apelacji powoda Z. K. i w tym zakresie Sąd stanął na stanowisku, że wprawdzie apelacja powoda Z. K. została odrzucona, nie jest to wprawdzie merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, a rozstrzygnięcie formalne, czyli z punktu widzenia formalnego strona powodowa przegrała proces, należy jednak zwrócić uwagę, że nie było podstaw do zasądzenia kosztów procesu na rzecz pozwanego, albowiem profesjonalny pełnomocnik pozwanego reprezentujący go w tej sprawie nie wniósł merytorycznie, prawnie, jurydycznie żadnych wątków dla prawidłowego rozstrzygnięcia tej sprawy, nie dostrzegł, że apelacje obu skarżących podlegają odrzuceniu, w szczególności apelacja powoda, która jest wnoszona od orzeczenia nieistniejącego, a zatem nie było także powodów do tego, aby uznać, że którakolwiek ze stron w niniejszym postępowaniu apelacyjnym przyczyniła się do rozstrzygnięcia w takim zakresie, czy w ogóle w jakimkolwiek zakresie, który uzasadniałby przyznanie kosztów tytułem postępowania apelacyjnego, w tym akurat konkretnie przypadku byłyby to ewentualne koszty na rzecz pozwanego M. L., jednakże apelacja nawet alternatywnie ewentualnie nie wnioskowała o odrzucenie apelacji, a jej merytoryczne rozpoznanie i rozstrzygnięcie co w niniejszej sprawie nie mogło mieć miejsca jak już wyżej wykazano.