Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Wiesława Kuberska (spr.)

Protokolant: Karina Frątczak vel Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2023 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko M. S. i S. S.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 15 kwietnia 2022 r., sygn. akt I C 215/21

I. zmienia zaskarżony wyrok na następujący:

„1. uznaje za bezskuteczną wobec M. M. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ł. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...), zawartą w dniu 29 stycznia 2016 r. pomiędzy M. S. i S. S., a R. S., przed notariuszem W. J. w Z. za Rep. A 330/2016, do wysokości wierzytelności powódki wynikającej z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 18 grudnia 2019 r., sygn. akt II C 1606/15;

2. przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu:

- kwotę (...) (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) zł brutto na rzecz radcy prawnego A. K., za pomoc świadczoną powódce;

- kwotę (...) (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) zł brutto oraz kwotę 48,40 (czterdzieści osiem i 40/100) zł tytułem wydatków na rzecz adw. B. P., za pomoc świadczoną pozwanej;

- kwotę (...) (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) zł brutto oraz kwotę 35,40 (trzydzieści pięć i 40/100) zł tytułem wydatków na rzecz adw. M. N., za pomoc świadczoną pozwanemu;

3. nie obciąża pozwanych obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.”;

II. przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym:

- kwotę 3.321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto na rzecz radcy prawnego A. K., za pomoc świadczoną powódce;

- kwotę 3.321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto na rzecz adw. B. P., za pomoc świadczoną pozwanej;

- kwotę 3.321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto na rzecz adw. M. N., za pomoc świadczoną pozwanemu;

III. nie obciąża pozwanych obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1160/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 15 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi,
w sprawie z powództwa M. M. przeciwko M. S.
i S. S. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, oddalił powództwo (pkt 1), przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu A. K. kwotę 4.428 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce
z urzędu (pkt 2), przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi adwokatowi B. P. kwotę 4.428 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu oraz kwotę 48,40 zł tytułem zwrotu poniesionych przez pełnomocnika niezbędnych wydatków (pkt 3a, b), przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi adwokatowi M. N. kwotę 4.428 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu oraz kwotę 35,40 zł tytułem zwrotu poniesionych przez pełnomocnika niezbędnych wydatków (pkt 4a, b), a także nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi (pkt 5)

(wyrok – k. 892 – 892 verte).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na ustaleniach, które Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął za własne w zakresie, z którego wynikało, że umową sprzedaży z 29 stycznia 2016 r. R. S. – syn pozwanych sprzedał im odrębną własność lokalu mieszkalnego o numerze (...), położonego
w Ł. przy ul. (...) ( (...)), za kwotę 100.000 zł.

Pozwani dokonali zakupu ze swoich oszczędności. Zdecydowali się na zawarcie umowy, ponieważ wcześniej mieszkali na działce w G.,
w nieogrzewanym domu, a mają problemy ze zdrowiem i potrzebowali zamieszkać w Ł., w bardziej komfortowych warunkach oraz bliżej pomocy lekarskiej. Zamieszkali w nabytym od syna mieszkaniu zaraz po zakupie. Odbierali korespondencję dla syna, ale oddawali mu ją, nie otwierając jej i nie czytając. Nie wiedzieli dokładnie, jakie roszczenia ma powódka wobec ich syna.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 18 grudnia 2019 r., sygn. akt
II C 1606/15 zasądzono od R. S. na rzecz M. M. kwotę 20.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 kwietnia 2021 r. oddalono apelację M. M. od powyższego wyroku.

R. S. adresowanym do M. M.pismem z 17 września 2021 r. złożył oświadczenie o potrąceniu kwoty 4.244,44 zł, w tym kwoty
3.200 zł, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 8 października 2016 r., którą w toku procesu, w sprawie o sygn. akt II C 1606/10 wypłacił M. M.w związku z uwzględnionym wnioskiem o zabezpieczenie renty.

Pismem z 2 czerwca 2021 r. powódka złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji celem wyegzekwowania kwoty objętej wyrokiem zapadłym w sprawie
o sygn. akt II C 1606/15. W dacie wszczęcia egzekucji należność główna wynosiła 20.420 zł, odsetki 9.675,10 zł, a koszty egzekucyjne 3.021,60 zł.

W dniu 7 października 2021 r. zostały zajęte ruchomości o łącznej wartości wskazanej w protokole zajęcia, tj. 20.800 zł, w tym między innymi gilotyna elektryczna, ploter marki Z. do cięcia oraz komputer.

Został zajęty również samochód marki F. (...) rok produkcji 2000.

W toku egzekucji komornik z wyegzekwowanej należności przekazał powódce do 21 marca 2022 r. kwotę 15.256,14 zł. Do zapłaty pozostała kwota 17.261,61 zł.

Powódka chce, aby R. S. zapłacił jej egzekwowaną kwotę jednorazowo, ponieważ ma do spłaty długi wobec osób trzecich w wysokości 195.000 zł oraz wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości
16.000 zł.

R. S. od 2012 r. pracuje w szkole jako nauczyciel
z wynagrodzeniem wynoszącym około 2.800 zł, które jest pomniejszone o zajęcia komornicze od powódki i alimenty na rzecz jego dzieci w kwotach po 750 zł
w związku z orzeczonym rozwodem.

Sąd Okręgowy w tak zilustrowanym stanie sprawy nie znalazł podstaw
do uwzględnienia powództwa, uznając w szczególności, że powódka nie wykazała, by dokonana przez dłużnika w dniu 29 stycznia 2016 r. czynność,
z którą łączyła swe roszczenia, skutkowała jej pokrzywdzeniem w rozumieniu
art. 527 k.c. Sąd miał na uwadze, że w toku prowadzonej egzekucji
dokonano zajęcia przedmiotów należących do dłużnika, a powódka stopniowo
uzyskuje zaspokojenie. W tej sytuacji nie doszło do wymaganego ustawą kumulatywnego spełnienia przesłanek skargi pauliańskiej. Mimo przegranej powódki, Sąd Okręgowy nie obciążył jej obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci opłaty od pozwu oraz kosztów poniesionych
przez pełnomocników z urzędu strony pozwanej. Wynagrodzenie każdego
z pełnomocników reprezentujących strony tego procesu z urzędu zostało pokryte przez Skarb Państwa

(uzasadnienie zaskarżonego wyroku – k. 900 – 907).

Powódka zaskarżyła opisany wyrok w pkt. 1 apelacją, w której zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art. 229 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie polegające na pominięciu faktów przyznanych przez pozwanych, w szczególności, że dłużnik nie ma żadnego majątku i przyjęcie, że ta okoliczności jest nieudowodniona w sytuacji, gdy w związku z przyznaniem nie wymagała ona dowodzenia,

b) art. 223 § 1 k.p.c. w zw. z art. 228 § 2 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, polegającą na braku rozważenia całego zebranego
w sprawie materiału dowodowego oraz ocenę dowodów wbrew ich treści, polegającą w szczególności na:

• nieuwzględnieniu dowodu z zeznań pozwanych w zakresie, w którym zeznali oni wprost, że R. S. nie ma żadnego majątku „(...) z tego, co wiem to tam są tylko same długi” (protokół z 30 listopada 2021 r., 00:56:06, zeznanie pozwanej S. S., potwierdzone przez pozwanego M. S.),

• nieuwzględnieniu dowodu z zeznań dłużnika - R. S., który wprost zeznał, że nie ma żadnego majątku, a zajęte w firmie rzeczy nie należą do niego, a ponadto, że zajęty pojazd F. (...) jest uszkodzony, nie działa i ma wartość złomu, a ponadto nie jest w posiadaniu dłużnika,

• nieuwzględnieniu dowodu ze złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej wykazu majątku dłużnika z 7 października 2021 r., w którym dłużnik wskazał, że nie ma żadnego majątku, w tym ruchomości, także firmowych,

• błędnej ocenie protokołu zajęcia z 7 października 2021 r. i błędnym przyjęciu na jego podstawie, że dokonano skutecznego zajęcia rzeczy dłużnika
w firmie, w sytuacji, gdy z tego protokołu wynika wprost oświadczenie dłużnika, że rzeczy należą do D. O., który okoliczność tę potwierdził swoim podpisem i przyjęciem rzeczy pod swój dozór. Okoliczność ta potwierdziła się umorzeniem przez komornika egzekucji z tych rzeczy i odstąpieniem od licytacji,

• ocenie złożonych w sprawie kart rozliczeniowych wbrew ich jednoznacznej i oczywistej treści oraz w konsekwencji na przyjęciu wbrew dokumentom, że kwota dochodzona egzekucją będzie pomniejszona dodatkowo o 5.400 zł w sytuacji, gdy z dokumentów tych jednoznacznie i wprost wynika, że to pomniejszenie zostało już uwzględnione, po czym do zapłaty pozostała kwota 17.262 zł,

c) art. 227 k.p.c. w zw. z art. 205 ¹² § 2 k.p.c. w zw. art. 235 ² § 1 pkt 2, 3, 5 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów zgłoszonych przez stronę powodową,
a następnie przyjęcie, że nie zostały udowodnione fakty, na które te właśnie dowody zostały zgłoszone (co w praktyce skutkowało odmówieniem powódce prawa dowodzenia istotnych dla sprawy faktów):

• w sytuacji, gdy zostały one zgłoszone w terminie, wprost na fakty istotne dla sprawy, w tym niewypłacalności dłużnika oraz własności zajętych przez komornika rzeczy,

• w sytuacji, gdy zostały one uprzednio już dopuszczone przez sąd,
gdyż sąd wydał zarządzenie o zobowiązaniu dłużnika do przedłożenia określonych dokumentów, zobowiązał strony do złożenia pytań uzupełniających do świadka (zostały złożone w terminie) oraz wskazał, że umożliwi uzupełniające przesłuchanie stron, gdyż ze względu na krótki czas rozprawy nie mogło ono zostać ukończone na pierwszym terminie, a następnie pominął te dowody,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 527 k.c. wskutek jego wadliwiej interpretacji polegającej na przyjęciu, że dla niewypłacalności dłużnika konieczna jest bezskuteczność egzekucji ze wszystkich składników majątku dłużnika w sytuacji, gdy prawidłowa interpretacja tego przepisu wskazuje, że do przyjęcia niewypłacalności dłużnika wystarczające jest, że egzekucja okazała się nieskuteczna z jednej choćby części składowej majątku dłużnika; nie jest konieczne wykazanie, że nastąpiło ogłoszenie upadłości dłużnika (wyrok SN z 18 września 1998 r., III CKN 612/97, OSNC 1999, nr 3, poz. 56, z omówieniem W. R., Przegląd orzecznictwa, PS 2000, nr 10, s. 76) oraz, że niewypłacalność może zostać wykazana wszelkimi dowodami, np. wykazem majątku złożonym przez dłużnika w postępowaniu o wyjawienie majątku (art. 913 – 920 ² k.p.c.) lub dowodami stwierdzającymi, że dłużnik zaprzestał spłacania długów (wyrok SN z 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/2000, Biul. SN 2002, nr 5, s. 11, Jurysta 2002, nr 7-8, s. 55, Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, Bieniek Gerard (red.), Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom I-II, wyd. X).

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego

(apelacja – k. 912 – 922).

Pozwani w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie oraz zwrot kosztów, które ponieśli na tym etapie sporu (k. 971 – 972 verte).

Sąd Apelacyjny ustalił, co następuje.

Pismem z 16 maja 2022 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym
w Z. T. M. poinformował powódkę o istnieniu dokumentów uzasadniających odstąpienie od licytacji z ruchomości zajętych w toku prowadzonej z jej wniosku egzekucji

(pismo – k. 924).

Postanowieniem z 19 maja 2022 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu T. M. umorzył egzekucję prowadzoną na wniosek M. M.z ruchomości w postaci plotera escosolventowego model Z., gilotyny 1100 mm, gilotyny elektrycznej, urządzenia wielofunkcyjnego K. (...), urządzenia wielofunkcyjnego K. (...) oraz komputera stacjonarnego (...) 5K
z uwagi na przedstawienie przez osoby trzecie niebudzących wątpliwości dowodów na piśmie, że rzeczy te nie stanowią własności dłużnika

(postanowienie – k. 923).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zaskarżony wyrok podlegał zmianie zgodnej z postulatem apelacji.

Trafne okazały się bowiem zastrzeżenia skarżącej zarówno pod
adresem dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny zgromadzonego materiału dowodowego, jak i wyprowadzonych z niego wniosków w kontekście przesłanek determinujących zasadność skierowanej w tej sprawie skargi pauliańskiej.

Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z art. 527 k.c. dla uznania wytoczonego w tym trybie powództwa za zasadne konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek: istnienie po stronie wierzyciela prawnie chronionej wierzytelności w stosunku do dłużnika, dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela, uzyskanie przez osobę trzecią korzyści majątkowej w wyniku kwestionowanej czynności prawnej, wystąpienie po stronie dłużnika świadomości pokrzywdzenia wierzyciela oraz działanie w złej wierze osoby trzeciej, która uzyskała ową korzyść.

Przyjmuje się, że w drodze skargi pauliańskiej ochronie podlega wierzytelność istniejąca, która musi być realna i skonkretyzowana. Wierzyciel musi więc określić charakter wierzytelności oraz jej wysokość. Wskazana
w pozwie (zwłaszcza w jego uzasadnieniu) wierzytelność powódki jako wynikająca z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 18 grudnia 2019 r., sygn. akt II C 1606/15, którym zasądzono od R. S. na rzecz M. M.kwotę 20.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, bezspornie spełnia ten warunek.

Przedmiotem zaskarżenia może być przy tym tylko czynność prawna dłużnika z osobą trzecią - dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, tj. taka,
na skutek której dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny
w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem tej czynności. Pokrzywdzenie powstaje w wyniku takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyrok SN
z 14 lutego 2008 r., II CSK 503/07). Przy czym pokrzywdzenie wierzyciela powinno występować zarówno w chwili wystąpienia z powództwem, jak i w chwili orzekania przez sąd (np. wyrok SN z 28 czerwca 2007 r., IV CSK 115/07; wyrok SN z 3 kwietnia 2019 r., II CSK 274/18). Również w wyroku z 15 czerwca
2005 r., IV CK 806/04 Sąd Najwyższy uznał, że o uwzględnieniu powództwa pauliańskiego rozstrzyga nie chwila powstania pokrzywdzenia, lecz okoliczność, czy istnieje ono w chwili orzekania.

W niniejszej sprawie powyższa przesłanka wbrew stanowisku Sądu Okręgowego została spełniona. R. S. sprzedając rodzicom nieruchomość wyzbył się istotnego składnika swego majątku na szkodę powódki, która wskutek prowadzonej przez niemalże rok egzekucji stosunkowo niewielkiej kwoty uzyskała zaspokojenie w zakresie 15.256,14 zł przy pozostałej do odzyskania kwocie 17.261,61 zł. Świadczy to o wystąpieniu poważnych utrudnień zagrażających powodzeniu dalszej egzekucji. Jednocześnie z żadnego dowodu nie wynika, by dłużnik dysponował innymi wartościowymi składnikami majątku, do którego egzekucja mogłaby zostać skutecznie skierowana. Nie zostało nawet udowodnione, że otrzymał on przysługującą mu z mocy umowy zapłatę. Co za tym idzie nie sposób przyjąć, jak uczynił to Sąd
I instancji, że dłużnik miał finansową zdolność nabycia jakichkolwiek przedmiotów mogących uchodzić za ekwiwalent środków odpowiadających
cenie sprzedaży. Przede wszystkim jednak dowody pozostające w dyspozycji Sądu Okręgowego wykluczają uznanie, że rzeczy, o jakich mowa (ploter escosolventowy model Z., gilotyna 1100 mm, gilotyna elektryczna, urządzenie wielofunkcyjne K. (...), urządzenie wielofunkcyjne K. (...) oraz komputer stacjonarny (...) 5K) kiedykolwiek były własnością dłużnika.

Protokół zajęcia z 7 października 2021 r. obejmujący zajęcie komputera, plotera Z., drukarek M. i gilotyn zawierał oświadczenie dłużnika, że rzeczy te należą do D. O., który to potwierdził (k. 945). Pismem
z 15 listopada 2021 r. komornik oświadczył, że osoby trzecie, które rościły sobie prawa do zajętych ruchomości, zostały poinformowane o ich prawach. Następnie osoby te w dniu 12 stycznia 2022 r. złożyły dokumenty potwierdzające, że
zajęte rzeczy nie należą do R. S., tj. fakturę z 16 czerwca 2020 r. dotyczącą plotera (k. 931), fakturę z 17 czerwca 2020 r. dotyczącą gilotyn
i drukarek (k. 930), fakturę(...) z 25 maja 2020 r. wraz z umową leasingową oraz pismem (...) (k. 925 – 929), które wprost potwierdziły oświadczenia zawarte w protokole zajęcia tych rzeczy, tj., że przysługują one D. O.. Dokumenty te były znane Sądowi już w chwili wydawania wyroku
i zostały bezpodstawnie pominięte.

Umorzenie przez komornika egzekucji z tych rzeczy i odstąpienie od
ich licytacji dostatecznie przesądziło, że nie były one składnikami majątku,
z którego powódka mogłaby uzyskać zaspokojenie.

Do przyjęcia, że osoba trzecia osiągnęła korzyść majątkową, wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą do pokrzywdzenia wierzycieli (wyrok SN z 7 grudnia
1999 r., I CKN 287/98). Warunek ten w sytuacji nabycia przez pozwanych prawa własności także został w sprawie spełniony.

Co do świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzyciela wymaga się natomiast, by istniała ona w chwili dokonywania czynności prawnej (dłużnik takie pokrzywdzenie powinien przewidywać). Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdy zdaje sobie sprawę, że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzyciela
z jego majątku. Kwestie dowodowe w tym zakresie obciążają wierzyciela. Udowodnienie świadomości pokrzywdzenia jest o tyle utrudnione, że świadomość jest kategorią psychologiczną, która wymyka się spod reguł postępowania dowodowego. Nie można zatem w tym zakresie poprzestać na samym oświadczeniu dłużnika, ale konieczne jest wnioskowanie na podstawie faktów towarzyszących zaskarżonej czynności.

Wprawdzie w okolicznościach tej sprawy wierzytelność w dacie dokonywania spornej czynności nie była jeszcze wykreowana. Będący jej źródłem wyrok został wydany dopiero w dniu 18 grudnia 2019 r. i stał się prawomocny w dniu 27 kwietnia 2021 r. Niemniej postępowanie, które zostało nim zwieńczone toczyło się od 2015 r., a dłużnik od momentu doręczenia mu odpisu pozwu powinien mieć o nim wiedzę i tym samym świadomość grożącej mu odpowiedzialności, której poniesienia powinien się spodziewać. Wniosek
ten wspiera data zasądzenia odsetek od przyznanego powódce świadczenia
– 1 stycznia 2016 r. Oznacza to, że wszelkie czynności, jakie po tym czasie dłużnik podejmował, wpływające na stan jego majątku, nie mogły być postrzegane jako przypadkowe z perspektywy pokrzywdzenia powódki.

Ostatnią przesłanką ochrony pauliańskiej jest z kolei to, by osoba trzecia, która odniosła korzyść majątkową z dokonania zaskarżonej czynności prawnej, miała wiedzę, że dłużnik dokonał tej czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli lub by przy zachowaniu należytej staranności mogła się o tym dowiedzieć. Rygoryzm dowodowy dla powoda w tym wypadku łagodzi regulacja przewidziana w art. 527 § 3 k.c., w myśl której jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Jest to domniemanie usuwalne, w związku z czym osoba trzecia może wykazywać,
że mimo stosunku bliskości z dłużnikiem nie wiedziała o świadomym działaniu dłużnika w celu pokrzywdzenia wierzycieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć (wyrok SN z 16 kwietnia 2008 r.,
V CSK 564/07; wyrok SA w Katowicach z 4 października 2017 r., V ACa 914/16).

Tymczasem na gruncie rozpoznawanej sprawy pozwani są rodzicami dłużnika. Stąd też wskazane domniemanie znajdowało zastosowanie i w świetle podkreślanych w apelacji zeznań pozwanych ukazujących wiedzę o długach ich syna nie mogło ono zostać uznane za obalone.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386
§ 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uznał za bezskuteczną wobec M. M. umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ł. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą o nr. KW (...), zawartą w dniu 29 stycznia 2016 r. pomiędzy M. S. i S. S.
a R. S., przed notariuszem W. J. w Z.
za Rep. A (...), do wysokości wierzytelności powódki wynikającej
z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 18 grudnia 2019 r.,
sygn. akt II C 1606/15. W ślad za tym skorygował zawarte w wyroku rozstrzygnięcie o kosztach sądowych, uzależniając je od ostatecznego wyniku sprawy i opierając z przyczyn leżących u podłoża decyzji o zwolnieniu pozwanych z kosztów sądowych i ustanowieniu dla nich pełnomocnika z urzędu na zasadzie, jaka została uprzednio zastosowana do powódki.

Podobnie w obecnym stadium postępowania Sąd Apelacyjny nie obciążył pozwanych obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych, w czym kierował się nadal aktualnymi przesłankami art. 113 ust. 4 u.k.s.c. w zw.
z art. 102 k.p.c.

Wynagrodzenie za pomoc prawną świadczoną z urzędu zostało przyznane każdemu pełnomocnikowi odpowiednio na mocy § 8 pkt 6 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2 in principio oraz § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019, poz. 18), a także § 8 pkt 6 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2 in principio oraz § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2019, poz. 68).