Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Dorota Znyk

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2024 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ł. K.

przeciwko Skarbowi Państwa- Dyrektorowi Zakładu Karnego w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 maja 2022 roku, sygnatura akt I C 811/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 1 na następujący:

„ 1. zasądza od pozwanego Skarbu Państwa- Zakładu Karnego w (...) kwotę 30 (trzydzieści tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie płatnymi od dnia 2 lipca 2018 roku do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;”

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  nie obciąża powoda kosztami procesu;

IV.  nakazuje przyznać i wypłacić ze Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokat M. C. kwotę 8100 (osiem tysięcy sto) złotych brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1707/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 maja 2022 roku w sprawie o sygn. akt I C 811/18 z powództwa Ł. K. przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w (...) o zapłatę oraz z powództwa Ł. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Sprawiedliwości o zapłatę, Sąd Okręgowy w Łodzi:

w sprawie z powództwa Ł. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w (...)

o zapłatę

1. oddalił powództwo,

2. nie obciążył powoda Ł. K. kosztami procesu,

3. nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata M. C. prowadzącej Kancelarię Adwokacką w (...)przy ul. (...) kwotę 8.856 (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

w sprawie z powództwa Ł. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Sprawiedliwości

o zapłatę

1. oddalił powództwo,

2. nie obciążył powoda Ł. K. kosztami procesu,

3. nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata A. P. prowadzącej Kancelarię Adwokacką w (...) przy ul. (...) kwotę 4.428 (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Przytoczony wyrok został oparty na ustaleniach faktycznych szczegółowo przedstawionych w motywach pisemnych skarżonego orzeczenia. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia Sądu pierwszej instancji i uznaje za zbędne powielanie ich w niniejszym uzasadnieniu. Sąd Apelacyjny nie zgadza się jednak z oceną prawną dokonaną przez Sąd I instancji, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Dokonując oceny prawnej Sąd Okręgowy wskazał, że podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w (...), Ministra Sprawiedliwości w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 417 k.c. Sąd podniósł, że podstawową przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c., jest te, aby zachowanie funkcjonariusza było zawinione. Oceniając jednak winę funkcjonariusza należy mieć na uwadze wynikający z art. 355 k.c. obowiązek zachowania szczególnej staranności przez funkcjonariuszy placówek medycznych wynikający z profesjonalnego wykonywania czynności o podstawowym dla zdrowia i życia znaczeniu. W nauce prawa cywilnego i orzecznictwie, przyjmuje się, że podmiot leczniczy ponosi winę za powstanie szkody, jeżeli nie zastosował właściwych środków w należyty sposób.

Sąd Okręgowy stwierdził, że w sprawie brak jest dowodów bezpośrednich, ale procedura cywilna nie zabrania opierania się na domniemaniach faktycznych i możliwość tę Sąd I instancji w tej sprawie wykorzystał. Sąd podał, że powód dochodzi zadośćuczynienia i renty od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w (...) z tytułu niewłaściwego leczenia powoda w zakresie choroby kręgosłupa przez okres pobytu powoda w Zakładzie Karnym od listopada 2013 roku do 2018 roku. Sąd zważył, że bezsporna jest okoliczność, że powód wykazał fakt poniesienia szkody. Stwierdzono bowiem uszczerbek u powoda w wysokości 100 % . U powoda po przebytym w dniu 18 lipca 2017 roku zabiegu operacyjnym przepukliny jądra miażdżystego C5/C6 nastąpiło porażenie kończyn dolnych.

Sąd Okręgowy ocenił jednak, że powód nie wykazał pozostałych przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w (...), w tym braku należytej staranności pozwanego Zakładu Karnego w (...) w zapewnieniu powodowi właściwego leczenia. Sąd wskazał, że w okresie pobytu w ZK (...)od 2013 roku do października 2014 roku powód był konsultowany przez lekarzy POZ oraz specjalistów łącznie 17 razy. Powód był konsultowany neurologicznie dnia 21.08.2014r.- rozpoznano wówczas zespół bólowy kręgosłupa, zalecono, wykonanie RTG kręgosłupa odcinka C. Powód odmówił wyjazdu na RTG kręgosłupa dnia 25.08.2014r. Badanie to został jednak wykonane w Szpitalu (...) w B. dnia 26.09.2014r. - RTG kręgosłupa piersiowego - 2 projekcje. Z opisu badania wynikała - niewielka prawostronna skolioza odcinka piersiowego kręgosłupa. Powód był również konsultowany ortopedycznie dnia 26.08.2014r. Stwierdzono wówczas u powoda zaburzenia czucia rąk, zalecono RTG kręgosłupa szyjnego oraz leczenie przeciwbólowe. RTG kręgosłupa szyjnego - 2 projekcje z dnia 06.10.2014r. Opis badania: Wyprostowanie fizjologicznej lordozy szyjnej. Trzony równej wysokości o gładkich obrysach. Tarcze międzykręgowe zachowane C5-C6 nieco węższa od pozostałych.

Sąd Okręgowy podał, że w dniu 22.10.2014 roku zalecono konsultację neurologiczną, z powodu dyskopatii szyjnej C5-C6, konsultację zrealizowano 21.11.0214r. zalecono zastrzyki z Dexavenu i Milgammy. W okresie od 22.10.2014 r. do 06.08.2015 roku powód był konsultowany łącznie 10 razy przez lekarzy POZ i neurologa. Sąd podał, że w okresie 27.09.2016 r. - 17.07.2017 r. powód był 26 razy konsultowany przez specjalistów (neurolog, ortopeda, okulista) i lekarzy POZ w ZK (...). Wizyty głównie dotyczyły nawracających dolegliwości bólowych kręgosłupa, a powód otrzymywał środki przeciwbólowe w formie tabletek oraz zastrzyków. Między innymi dnia 21.04.2017r. był konsultowany neurologicznie z powodu zespołu bólowego kręgosłupa, osadzonemu zalecono Milgamm.

Sąd I instancji podniósł, że powód nie wyrażał zgody na zlecane mu leczenie. Powód był bowiem kierowany na badanie RTG kręgosłupa i sam odmówił jego wykonania w dniu 8 maja 2015 r. jednocześnie w tym czasie powód zgłaszał bardzo poważne dolegliwości, w tym miał już drętwienie kończyn dolnych i krocza. Pozwany Zakład Karny w (...) konsultował ortopedycznie powoda dnia 06.06.2017r. i wykonano badanie - Rezonans Magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego; badanie wykonano 23.06.2017r. Z opisu badania wynikało zaś: dyskretne lewoboczne skrzywienie odcinka lędźwiowego kręgosłupa z zachowaniem fizjologicznej lordozy lędźwiowej. Guzki Schmorla w blaszkach granicznych trzonów kręgów lędźwiowych. Na wysokościach L4-L5 i L5-S1 obecne ogniskowe podwięzadłowe pjm krążków międzykręgowych, na L4-L5 centralna z modelowaniem korzeni nerwowych L5 i na poziomie L5- S1 centralno prawoboczna pjm krążka z modelowaniem prawego korzenia nerwowego S1. Pozostałe krążki międzykręgowe bez przemieszczeń. Sąd wskazał, że podejrzenie dyskopatii szyjnej zdiagnozowano już u powoda w 2014 roku. Natomiast zjawisko dyskopatii jako procesu biologicznego tylko w niewielkiej części prowadzi do wytworzenia przepukliny będącej podstawą do leczenia operacyjnego.

Sąd I instancji uznał, że z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym z dokumentacji medycznej, opinii biegłego neurochirurga wynika, iż personel medyczny Ambulatorium Zakładu Karnego w (...) wielokrotnie monitował pogarszający się stan zdrowia powoda, komunikował się z palcówkami z poza więziennej służby zdrowia, celem wykonania niezbędnych badań oraz konsultacji. Personel medyczny dołożył wszelkich starań by powód był leczony z należytą starannością, zaopatrzony w środki lecznicze, a zalecone badania oraz konsultacje były wykonywane bez zbędnej zwłoki. Zakład Karny w (...) nie dysponuje oddziałem neurologicznym, a zatem ustalał miejsce dalszego leczenia powoda w poza więziennej służbie zdrowia. Zdaniem Sądu I instancji powód nie wykazał zawinionego działania lub zaniechania pozwanego Zakładu Karnego w (...) w postaci niewłaściwego leczenia powoda w okresie pobytu w Zakładzie Karnym w (...).

Sąd Okręgowy ocenił, że powód nie wykazał także związku przyczynowego pomiędzy niewykonaniem u powoda w marcu 2017 roku badania RM kręgosłupa szyjnego a jego obecnym stanem zdrowia . Jak wynika z opinii biegłego neurochirurga przeprowadzenie już w marcu 2017 r. badanie MR kręgosłupa szyjnego wykluczałoby jedynie lub potwierdzało patologię zagrażającą rdzeniowi kręgowemu. Powód nie wykazał , że w przypadku wykonania powyższego badania w marcu 2017 roku byłaby konieczność wykonania u powoda operacji kręgosłupa od razu po badaniu oraz czy taka operacja zostałaby niezwłocznie wykonana. Sąd podniósł, że u powoda początkiem choroby była genetyczna słabość tkanki łącznej tworzącej pierścień włóknisty tarczy międzykręgowej. Inne czynniki - niefizjologiczne przeciążenia i urazy, czynniki ogólnoustrojowe i środowiskowe mają poboczne znaczenie. U powoda występuje osobnicze znaczne osłabienie struktury pierścieni „dysków” co potwierdzała wykonana diagnostyka referencyjna czyli MR zarówno w odcinku szyjnym jak i lędźwiowym. Wada tkanki łącznej tworzącej strukturę pierścienia włóknistego to jeden z elementów złożonego procesu degeneracyjnego jakim jest dyskopatia. Genetyczna słabość tkanki łącznej u powoda ma 90 % udziału w schorzeniu powoda. Sąd wskazał, że okoliczności świadczą o braku związku przyczynowego pomiędzy szkodą powoda a niewłaściwym leczeniem w Zakładzie Karnym w (...).

Sąd I instancji nadto uznał, że powód nie wykazał, że konsekwencją zbyt późnego rozpoznania i zoperowania skrajnego ucisku rdzenia szyjnego spowodowanego przez przepuklinę tarczy międzykręgowej jest mielopatia szyjna u powoda. Jak bowiem wynika z opinii biegłego neurochirurga u powoda nie rozpoznano mielopatii szyjnej.

Sąd Okręgowy podniósł, że pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w (...) nie ponosi odpowiedzialności za dalsze leczenie powoda po dniu 23 czerwca 2017 roku w poza więziennej służbie zdrowia. Sąd zwrócił uwagę na nieprawidłowości podczas leczenia szpitalnego i brak zatrzymania powoda w szpitalu, mimo zauważenia rzeczywistego zagrożenia dla jego zdrowia i zaleceń radiologa oraz wskazał, że po powrocie do Zakładu Karnego w (...) prowadzono dalsze negocjacje dotyczące leczenia powoda. Sąd zważył, że to okres oczekiwania na leczenie nie tylko utrwalał uszkodzenie ale potencjalnie narażał powoda na nieodwracalne uszkodzenie rdzenia kręgowego, ale za ten okres leczenia w szpitalu w Z. pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w (...) nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd Okręgowy stwierdził, że powód nie wykazał, że leczenie po powrocie do Zakładu Karnego w (...) w 2018 roku, po operacji z dnia 18 lipca 2017 roku było niewłaściwe. Sąd podał, że do ZK w (...) powód powrócił 11.01.2018r., gdzie ponownie zalecono konsultacje lekarzy specjalistów: rehabilitanta, neurochirurga, oraz konsultacja w poradni leczenia bólu. Neurolog konsultował powoda już 17.01.2018r. i zalecił ponowne wykonanie MR odcinka szyjnego. Zalecone badanie oraz konsultację lekarza neurochirurga wykonano w trybie pilnym dnia 24.01.2018r. Neurochirurg konsultujący powoda w Szpitalu wolnościowym w Z. stwierdził, iż nie ma wskazań do ponownej interwencji neurochirurgicznej w zakresie odcinka szyjnego kręgosłupa. Podczas konsultacji powód zgłosił poprawę ruchomości kończyn górnych. Utrzymywał się jednak niedowład kończyn dolnych. Dnia 25.01.2018 r. podczas wizyty u lekarza POZ w ZK w (...) powód twierdził, że rehabilitacja w ZK nr.2 w (...) nie spełnia jego oczekiwań, więc zalecono ponowną konsultację neurologiczną. W trakcie pobytu w ZK (...)powód przebywał w celi przystosowanej dla osób niepełnosprawnych oraz w celi izby chorych. Dnia 26.01.2018r. powód został przetransportowany do ZK w G.. Ponowny termin pobytu w ZK w (...) miał miejsce 23.03.2018r.- 10.04.2018r. Powód poruszał się na wózku inwalidzkim. Zdaniem Sądu I instancji powód nie wykazał wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego z art.417 k.c. i dlatego oddalił powództwo.

Sąd I instancji odniósł się także do podnoszonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia i stwierdził, że roszczenie nie przedawniło się, gdyż powód dowiedział się o szkodzie 3 lipca 2017 r., w badaniu w szpitalu w Z. zdiagnozowano przepuklinę jądra miażdżystego C5/C6, a pozew został wniesiony zaś 29 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy przyjął, że nie zasługuje na uwzględnienie roszczenie powoda przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Sprawiedliwości, w którym powód domagał się zasądzenia odpowiedniej kwoty tytułem naprawienia szkody niemajątkowej powstałej w związku z niewłaściwym procesem rehabilitacji w Zakładzie Karnym nr 2 w (...). Sąd ocenił, że powód nie udowodnił niewłaściwego leczenia w tym rehabilitacyjnego w Zakładzie Karnym Nr 2 w (...) po wykonanym zabiegu operacyjnym usunięcia przepukliny. Sąd podał, że powód przebywał w oddziale rehabilitacji od 26 lipca do 21 września 2017 r. Do oddziału był przyjęty celem leczenia fizjoterapeutycznego niedowładu czterokończynowego oraz zespołu bólowego odcinka szyjnego kręgosłupa. W dniu 26 lipca 2017 r. powód był konsultowany przez neurologa, który zlecił rehabilitację, konsultacje neurochirurgiczna oraz Baclofen. W trakcie pobytu w oddziale rehabilitacji ZK Nr 2 w (...)powód miał zastosowane pole magnetyczne na odcinek szyjny sollux na dłoni i stopy, laser na odcinek szyjny, ćwiczenia wolne i odciążeniu czterech kończyn, ultradźwięki na staw kolanowy lewy, naukę chodu o balkoniku. Zabiegi odbywały się 27.07. i 28.07.2017 r i 31.08.2017 r., w dniach 01 – 08.08.2017 r. była przerwa z powodu awarii windy. Od 09.08.2017 r. do 11.09.2017 r. z przerwą 06.09.2017 r. z powodu awarii windy, następnie do 19.09.2017 r. z przerwa w ćwiczeniach 13.09.2017 r. i przerwa we wszystkich zabiegach w dniu 14.09.2017 r. Powód otrzymywał leczenie farmakologiczne – Poltram Combo, Polprazol, Baclofen, Hydroksyzyna, Milgamma 100, Mydocalm Forte, Relanium. Według obserwacji lekarskich w trakcie leczenia w oddziale rehabilitacyjnym ZK Nr 2 w (...)nie odnotowano nieprawidłowości w wykonaniu zabiegów fizjoterapeutycznych. W dniu 31.08.2017 r. w obserwacjach lekarskich wpisano ,,osadzony porusza się znacznie sprawniej, wzrosła siła mm kk dolnych, nie obserwuje się drżeń. W dniu 21.08.2017 r. odnotowano, że powód zachowuje się roszczeniowo domaga się wielu konsultacji, twierdzi, że nie jest leczony. W dniu 25.08.2017 r. odnotowano ,,pacjent dodatkowych skarg nie zgłasza”. W dniu 30.08.2017 r. odnotowano ,,pacjent porusza się w kołnierzu ortopedycznym, jest ze wszystkiego niezadowolony, leczenie przebiega planowo”. W dniu 06.09.2017 r. powód wezwał pilnie lekarza ponieważ chciał zapoznać się z wynikiem RTG. W obserwacjach lekarskich stan powoda określany był jako dobry. Według notatki służbowej ordynatora z 18.06.2019 r. „awaria windy we wskazanym okresie nie wpłynęła na ilość wykonanych zabiegów, wszystkie zlecone zabiegi zostały wykonane’’. Według karty fizjoterapii powód miał udzielony instruktaż ćwiczeń po zakończeniu rehabilitacji. Przy wypisie z rehabilitacji zalecono kontynuowanie ćwiczeń we własnym zakresie, leczenie farmakologiczne oraz planowo konsultacje neurochirurgiczna. W dniu 21 września 2017 r. powód był zdolny do transportu, niewymagający całodobowej opieki lekarskiej, z zaleceniem dolnego łóżka i konsultacji neurochirurgicznej został wypisany z ZK Nr 2 w (...). Przy wypisie wydano powodowi balkonik. W dniu 21 września 2017 r. powód został przyjęty do ZK w P.. Przy przyjęciu poruszał się przy pomocy dwóch kul łokciowych lub balkonika, posiadał kołnierz ortopedyczny.

Sąd podkreślił, że z opinii biegłej do spraw rehabilitacji - rehabilitacja powoda w Zakładzie Karnym numer 2 w (...) po operacji z dnia 18 lipca 2017 roku była prawidłowa. Powód był hospitalizowany w warunkach oddziału szpitalnego zgodnie ze wskazaniami wynikającymi ze stanu zdrowia powoda. Nie odnotowano nieprawidłowości w wykonywaniu zabiegów fizjoterapeutycznych, powód na zabiegi był zawożony windą. Powód nie poniósł uszczerbku na zdrowiu na skutek przerw w rehabilitacji w czasie pobytu w Zakładzie Karnym numer 2 w (...). Nie nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia powodu w stosunku do daty przyjęcia powoda na oddział. Sąd zważył, że powód nie wykazał żadnej przesłanki odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa za działania czy zaniechania Zakładu Karnego numer 2 w (...) w czasie pobytu powoda na oddziale w okresie od 26 lipca 2017 roku do 21 września 2017 roku i dlatego oddalił powództwo w całości.

Sąd Okręgowy orzekł o kosztach na podstawie art. 102 k.p.c., wskazując, że zasady współżycia społecznego przemawiają za nie obciążaniem powoda żadnymi kosztami w tej sprawie. O wynagrodzeniu pełnomocników powoda Sąd orzekł w oparciu o rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2016 poz.1714 .)

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając zapadłe rozstrzygnięcie w części tj. w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w (...) w zakresie punktu 1, zarzucając mu:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że powód nie uprawdopodobnił braku należytej staranności pozwanego Zakładu Karnego w (...) w zapewnieniu powodowi właściwego leczenia, co pozostaje w oczywistej sprzeczności z opinią oraz opinią uzupełniającą biegłego z zakresu neurochirurgii, w szczególności stwierdzeniami, iż:

- (...) Badanie [MR kręgosłupa] to powinno być bezwzględnie wykonane w momencie pojawienia się i narastania objawów neurologicznych. W przypadkach objawów ubytkowych, niedowładów badanie powinno być wykonane niezwłocznie, a przy potwierdzeniu patologii z uciskiem rdzenia chory powinien być operowany natychmiast (badanie nie było wykonywane przez kilka lat pomimo kilkudziesięciu wizyt lekarskich),

-

Odpowiadając na pytanie, jakich skutków można byłoby uniknąć, gdyby odpowiednio wcześnie postawiono diagnozę i wdrożono leczenie, należy stwierdzić za pozwanym, że wiedza o patologii odcinka szyjnego była znana od 2014 roku (...), tak więc pojawienie się ewidentnych i narastających objawów neurologicznych w styczniu, lutym i marcu 2017 roku było jednoznaczne z podejrzeniem przekształcenia dyskopatii w przepuklinę i do tego uciskiem rdzenia, biorąc pod uwagę, że objawy dotyczyły również kończyn dolnych. Są to kanony badania i diagnostyki neurologicznej znane od 100 lat

-

Powód z pewnym rozpoznaniem dyskopatii C5/C6 już praktycznie w marcu 2017 powinien mieć wykonane jedno, referencyjne badanie MR kręgosłupa szyjnego, co wykluczyłoby lub potwierdziło patologię ewentualnie zagrażającą rdzeniowi kręgowemu. Wówczas wykonana operacja neurochirurgiczna mogłaby ograniczyć ciężkość ostatecznego uszkodzenia neurologicznego .

-

Powód pomimo zalecenia radiologa powrócił do ZK, skąd prowadzono dalsze negocjacje dotyczące leczenia powoda (decyzję o transporcie podejmuje jednostka),

-

oraz wielokrotnie podkreślanym przez biegłego w różnych miejscach opinii brakiem wykonania podstawowego badania, które umożliwiłoby dalszą diagnostykę i wdrożenie leczenia, w tym 26 wizyt w 2016/2017 roku bez zlecenia MR, pomimo konsultacji głównie w związku z dolegliwościami bólowymi, czego nie można usprawiedliwić wykorzystaniem oddziału zewnętrznego neurologicznego, wobec obowiązku każdego lekarza (nie tylko specjalisty) skierowania na odpowiednie badania;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu braku związku przyczynowego pomiędzy szkodą w postaci przepukliny a niezgodnym z prawem leczeniem powoda w Zakładzie Karnym w (...) wyłącznie dlatego, że Genetyczna słabość tkanki łącznej u powoda ma 90% udziału w schorzeniu powoda.”, podczas gdy:

-

zdanie to jest wyjęte z kontekstu opinii uzupełniającej biegłego neurochirurga i dotyczy procesu dyskopatii, a nie jej skutku - przepukliny, która jest z kolei Typową konsekwencją dyskopatii o niekorzystnym przebiegu”, którego - jak wynika ze zdania przytoczonego powyżej, można byłoby uniknąć,

-

zdanie to pozostaje w oderwaniu również od całokształtu opinii, w której biegły jasno wskazuje, iż Na dość liczne w społeczeństwie zjawisko dyskopatii jako proces biologiczny tylko w niewielkiej części dochodzi do wytworzenia przepukliny, będącej podstawą do leczenia operacyjnego. Przepuklina jest zatem typową konsekwencją dyskopatii o niekorzystnym przebiegu.

-

Powód z pewnym rozpoznaniem dyskopatii C5/C6 już praktycznie w marcu 2017 powinien mieć wykonane jedno, referencyjne badanie MR kręgosłupa szyjnego, co wykluczyłoby lub potwierdziło patologię ewentualnie zagrażającą rdzeniowi kręgowemu. Wówczas wykonana operacja neurochirurgiczna mogłaby ograniczyć ciężkość ostatecznego uszkodzenia neurologicznego;

3.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym:

a) przyjęcie, że powód nie wyrażał zgody na zlecane mu leczenie (k. 25 uzasadnienia) oraz że powód był kierowany w dniu 8 maja 2015 r. na badanie RTG kręgosłupa i sam odmówił jego wykonania w sytuacji, gdy trudno mówić o braku zgody pacjenta na leczenie w sytuacji, gdy łącznie odbył zaledwie w jednym roku 26 wizyt lekarskich, przyjmował farmakoterapię, zaś zlecone badanie nie było podstawowym, jakie należało wykonać, to jest RM kręgosłupa, zaś przyczyny odmowy nie wynikają z dokumentacji medycznej.

W konkluzji postawionych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa względem pozwanego Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w (...), a nadto zasądzenie na rzecz adwokat M. C. kosztów pomocy prawnej z urzędu w toku postępowania odwoławczego.

Strona pozwana w odpowiedzi na apelację powoda wniosła o oddalenie apelacji powoda w całości i zasądzenie od powoda na rzecz powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej RP.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest w części zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji co do zasady są prawidłowe i Sąd Odwoławczy, mając na uwadze treść przepisu 387 § 2 ¹ k.p.c., podziela je oraz przyjmuje za własne. Sąd Okręgowy jednak wyciągnął błędne wnioski z ustalonego stanu faktycznego i nie zwrócił wystarczającej uwagi na okoliczności, na które zasadnie powołuje się apelujący. Nadto należy podkreślić, iż w uzasadnieniu Sądu I instancji doszło także do pewnych sprzeczności w zakresie oceny stanu faktycznego. Sąd Okręgowy dodatkowo nie odniósł się w wystarczającym stopniu do kilku opinii biegłych lekarzy, wydanych w sprawie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się zatem do podnoszonych przez apelującego zarzutów sprzeczności istotnych ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym. Skarżący słusznie podnosi, iż Sąd I instancji nie uwzględnił wniosków płynących z opinii biegłego z zakresu neurochirurgii (tj. opinia k. 170-190, opinia uzupełniająca k. 284-290, opinia uzupełniająca k. 472-476).

Sąd I instancji wprawdzie zwrócił uwagę, że powód w okresie od 27 września 2016 roku do 17 lipca 2017 roku odbył aż 26 wizyt u lekarzy specjalistów i lekarzy POZ w Zakładzie Karnym w (...). Podkreślić jednakże za biegłym należy, że mimo tego, iż przyczyną wizyt były nawracające dolegliwości bólowe kręgosłupa, żaden z lekarzy nie zlecił powodowi wykonania badania MR, które jest „ badaniem referencyjnym w diagnostyce XX wieku”, „badanie to powinno być bezwzględnie wykonane w momencie pojawienia się i narastania objawów neurologicznych”. Wymaga wskazania, iż z wyżej podanych opinii jednoznacznie wynika, że powód, mimo silnych bóli, był posądzany w połowie marca 2017 roku przez lekarza z ambulatorium zakładu karnego o symulację i nie zlecił żadnych badań, ani nie skierował go do specjalisty. Badanie MR wykonano powodowi dopiero 3 lipca 2017 roku, mimo że powód był wielokrotnie konsultowany przez neurologa, a wiedza pozwanego o patologii odcinka szyjnego u powoda była znana pozwanemu od 2014 roku.

Należy także powtórzyć za biegłym, iż „powód (…) już praktycznie w marcu 2017 roku powinien mieć wykonane jedno, referencyjne badanie MR kręgosłupa szyjnego, co wykluczyłoby lub potwierdziło patologię ewentualnie zagrażającą rdzeniowi kręgowemu. Wówczas wykonana operacja neurochirurgiczna mogłaby ograniczyć ciężkość ostatecznego uszkodzenia neurologicznego”. Sąd Apelacyjny chciałby zwrócić także uwagę na kolejny wniosek biegłego z zakresu neurochirurgii, iż „jeżeli w dniu 03/04 lipca 2017 roku u powoda była choć częściowo zachowana funkcja rdzenia w postaci czucia i ruchu to operacja wykonana w ciągu np. do 48 godzin w istotny sposób ograniczyłaby stopień uszkodzenia lub objawy byłyby minimalne”.

Sąd Apelacyjny uznał, iż zaniedbanie pozwanego – Zakładu Karnego w (...) polegało na nieskierowaniu powoda na badania (a konkretnie - badanie MR) mimo zgłaszanych przez niego bardzo często bóli kręgosłupa o dużym nasileniu, uniemożliwiających normalne funkcjonowanie. Na szczególną uwagę zasługuje także fakt, że poza doraźnym leczeniem farmakologicznym nie wykonywano wobec powoda dalszych czynności diagnostycznych. Za absurdalny należy uznać także fakt zarzucania powodowi symulowania choroby przy tak znaczącym nasileniu cierpienia fizycznego. Mimo podawania środków przeciwbólowych w dużych dawkach nadal nie zlecano powodowi dodatkowych badań, co jest oczywistym dowodem ( prima facie) na okoliczność, iż doszło do nieprawidłowości w leczeniu powoda w Zakładzie Karnym w (...).

Pozwany – Zakład Karny w (...) odpowiada zatem za nieprawidłowe leczenie powoda poprzez brak odpowiedniej diagnostyki powoda, które polegało na zaniechaniu przeprowadzenia badania MR w celu rozpoznania konkretnej przyczyny silnych bóli kręgosłupa, które odczuwał powód. W okresie od marca 2017 roku do początku lipca 2017 roku powód niewątpliwie wykazał fakt nieprawidłowego leczenia przez pozwanego.

W rezultacie Sąd Apelacyjny uznał za zasadne zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w (...) na rzecz powoda zadośćuczynienie za nieprawidłowe leczenie na podstawie art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 445 k.c. Powód wykazał, że doznał on krzywdy doznanej w związku z nienależytą opieką medyczną, a konkretnie poprzez brak odpowiedniej diagnostyki, która wydłużyła czas do podjęcia dalszego leczenia, przede wszystkim leczenia operacyjnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie można jednak przypisać pozwanemu odpowiedzialności w pozostałym zakresie tj. za szkodę poprzez powstanie uszczerbku na zdrowiu powoda. Powód nie udowodnił, że stan jego zdrowia – obecnie brak możliwości chodzenia - jest następstwem nieprawidłowego leczenia przez pozwanego. Negatywnych zmian w stanie zdrowia powoda być może dałoby się uniknąć stosując odpowiednie leczenie, a konkretnie przeprowadzenie badań w celu postawienia prawidłowej diagnozy i szybsze dokonanie operacji. Niemniej jednak takiej okoliczności powód nie udowodnił, jest to tylko hipotetyczne twierdzenie. Pozwany odpowiada stricte za brak wykonania badań MR w marcu 2017 roku, gdzie były ku temu wyraźne podstawy i zastosowanie jedynie leczenia farmakologicznego zamiast dalszej diagnostyki, w szczególności uwzględniając fakt, iż pozwany miał wiedzę o schorzeniach powoda – szczególnie w zakresie występującej u niego dyskopatii.

Należy także powtórzyć za Sądem I instancji, iż za leczenie powoda w szpitalu w Z. pozwany nie odpowiada, zaś dalsze leczenie powoda w zakładzie karnym było prawidłowe. Apelacja powoda dotyczyła jedynie części wyroku i w tym zakresie Sąd Apelacyjny poczynił swoje rozważania.

Przedstawiony przez powoda materiał dowodowy świadczy o zaniedbaniach ze strony pozwanego. Nieprawidłowe leczenie przez pozwanego czyni zasadnym zasądzenie na rzecz powoda odpowiedniej kwoty z tego tytułu – zadośćuczynienia w kwocie 30.000 zł. Niewątpliwie powód cierpiał z uwagi na silne bóle kręgosłupa, które były leczone doraźnie jedynie środkami przeciwbólowymi, a powód wymagał de facto operacji, a nie jedynie leczenia farmakologicznego.

Podkreślenia wymaga, że odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 k.c., ma z natury rzeczy służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia. Wysokość zadośćuczynienia wyznaczają dwie granice. Z jednej strony musi ono przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Zasada umiarkowanego rozmiaru zadośćuczynienia trafnie łączy się z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia. Oczywiście powoływanie się przy ustalaniu zadośćuczynienia na potrzebę utrzymania jego wysokości w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia. Wszystkie wymienione wyżej kryteria mają jednak charakter akcesoryjny. Zasadniczym zadaniem sądu jest określenie krzywd o charakterze niemajątkowym, których doznała osoba represjonowana i powetowanie tychże w drodze satysfakcji materialnej (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - II Wydział Karny, z dnia 7 listopada 2023 r., II AKa 82/23).

Kwestia wysokości zadośćuczynienia jest kwestią ocenną i nie da się precyzyjnie wyliczyć właściwej kwoty. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia jest elementem „prawa sędziowskiego”. Można mówić tylko o pewnych ramach, w których to zadośćuczynienie powinno się mieścić (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z dnia 8 września 2023 r., I ACa 539/23).

Mając na uwadze wyżej wskazane kryteria, Sąd Apelacyjny uznał, że zadośćuczynienie w kwocie 30.000 zł jest odpowiednie w rozumieniu przepisu art. 445 k.c. Kwota 30.000 zł jest w stanie realnie wynagrodzić powodowi doznane cierpienie, z drugiej zaś strony nie będzie prowadziła do jego wzbogacenia.

O odsetkach od dochodzonego świadczenia Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. i przyjął, że odsetki należą się od dnia 2 lipca 2018 roku, tj. 2 tygodnie po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu (pozew odebrany w dniu 15 czerwca 2018 roku- k. 16). Od tej chwili pozwany pozostawał w zwłoce w spełnieniu świadczenia.

Konkludując, Sąd Apelacyjny uznał, że powodowi należy się zasądzenie odpowiedniej kwoty z tytułu nieprawidłowego leczenia, nie zaś z tytułu poniesienia uszczerbku na zdrowiu. Sąd odwoławczy podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji o niewystąpieniu przesłanek do zasądzenia zadośćuczynienia w pozostałym zakresie oraz renty. Dlatego też w tym zakresie powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i apelacja powoda podlegała oddaleniu jako niezasadna.

Z powyższych względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 poprzez zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w (...) na rzecz powoda kwoty 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie płatnymi od dnia 2 lipca 2018 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie, a na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda w pozostałej części jako niezasadną.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu. Powód wprawdzie tylko w części wygrał postępowanie apelacyjne, należy jednak mieć na względzie, iż jest on osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności, nieposiadającą żadnego majątku oraz stałych dochodów. Nadto trzeba uwzględnić, iż sprawa dotyczy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z tytułu nieprawidłowego leczenia w zakładzie karnym. Dlatego też względy słuszności przemawiają za nieobciążaniem powoda kosztami procesu.

Sąd Apelacyjny nakazał przyznać i wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) na rzecz adwokat M. C. kwotę 8100 zł brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 ust. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1964).