Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

Sędzia SA

Krzysztof Depczyński

porozpoznaniuwdniu 15 marca 2024 r. w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawyzpowództwa E. S.

przeciwko A. Z.

o ustalenie

na skutekapelacji pozwanego

odwyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 25 maja 2022 r.

sygn. akt I C 1064/17

1.  oddal apelację;

2.  zasądza od A. Z. na rzecz E. S. kwotę 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) zł brutto z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienie się orzeczenia tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

I ACa 1954/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 25 maja 2022 r. w sprawie z powództwa E. S. przeciwko A. Z., o ustalenie, Sąd Okręgowy w Płocku:

1/ ustalił, że umowa sprzedaży nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), o powierzchni 0,0790 ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym, położonej w Ż. przy ul. (...), dla której Sad Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą numer (...) zawarta w formie aktu notarialnego sporządzonego przed notariuszem M. C. rep. A nr 2439/16, jest nieważna;

2/ zasądził od pozwanego A. Z. na rzecz powódki E. S. kwotę 5.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.400 zł tytułem wynagrodzenia dla adwokat A. B., pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla powódki;

3/ nakazał pobrać od pozwanego A. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku kwotę 6.065,63 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

Powyższy wyrok został oparty na następujących
ustaleniach faktycznych:

Powódka zna T. Ś. (1) od kilkudziesięciu lat. Od 2011 r. rozpoczęła pracę u niego. Wówczas rozpoczął się jej związek z T. Ś. (1). Powódka była w nim zakochana. Różnica wieku między powódką a ówczesnym partnerem wynosiła ok. 20 lat. T. Ś. prosił pozwaną o pomoc z uwagi na to, że jego syn K. chorował i dlatego „pożyczki były potrzebne na ratowanie K.”. Powódka zaciągnęła w swoim imieniu kilka pożyczek w bankach i w firmie (...). Pieniądze z tych pożyczek przekazała ówczesnemu partnerowi, który miał je spłacać. Początkowo partner powódki spłacał te pożyczki. Potem zaprzestał spłat. Powódka nie wiedziała, że partner nie spłaca tych pożyczek, dopóki nie odezwały się instytucje, w których takie pożyczki zaciągała.

W 2016 r. świadkowie T. K. i S. W. przyjechali do lokalu prowadzonego przez T. Ś. w celu odzyskania od niego kwoty 38.000 zł Ś. oznajmił świadkom, że spłaci żądaną kwotę z pożyczki, którą powódka weźmie dla niego, a on będzie tę pożyczkę spłacał. Przy tej rozmowie była powódka. Powódka poprosiła świadka Ł. S. o pomoc w znalezieniu pośrednika, który pomógłby jej załatwić pożyczkę. Powódka zgłosiła się do J. W., który wówczas był doradcą finansowym w firmie (...). Powódka nie miała szans na pożyczkę bankową. Wówczas świadek skontaktował powódkę z pozwanym. Na spotkania powódka przychodziła z T. Ś..

W dniu 19 października 2016 r. powódka razem z T. Ś. udała się do biura pozwanego. W spotkaniu uczestniczył także świadek W.. Podczas tego spotkania pozwany uzgodnił z T. Ś., że ten udzieli mu pożyczki, którą ten będzie spłacał przez rok w ratach po 2.500 zł. Kwota pożyczki wraz z odsetkami wynosiła 60.000 zł. Poświadczeniem pożyczki miał być „zastaw domu” należącego do powódki. Po spłacie pożyczki „akt notarialny miał być anulowany”. Pozwany z T. Ś. uzgodnił, że wstawi do jego lokalu automaty do gry i w ten sposób będzie zarabiał na spłatę pożyczki. O godzinie 18.00 cała trójka udała się do Kancelarii Notarialnej. Do notariusza weszły tylko strony.

W dniu 19 października 2016 r. przed notariuszem M. C. prowadzącą Kancelarię Notarialną w W. strony podpisały umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), o powierzchni 0,0790 ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym, położonej w Ż. przy ul. (...), dla której Sad Rejonowy w Żyrardowie prowadzi księgę wieczystą numer (...) . Strony ustaliły cenę sprzedaży na kwotę 82.000 zł. W tym samym dniu, także u notariusza, strony zawarły w formie pisemnej umowę przedwstępną sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. Strony w umowie ustaliły, że zobowiązują się zawrzeć umowę, mocą której pozwany sprzeda powódce przedmiotową nieruchomość za cenę 85.000 zł, a powódka za tę cenę przedmiotową nieruchomość kupi. Strony określiły, że zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi najpóźniej do 19 stycznia 2018 r. Strony ustaliły także, że powódka zobowiązuje się przekazać pozwanemu zadatek na poczet umowy w wysokości 30.000 zł w 12 ratach po 2.500 zł każda, płatnych do 19 - go każdego miesiąca, począwszy od 19 listopada 2016 r. Powódka podpisała u notariusza dokumenty i otrzymała od niego teczkę z dokumentami, których nie czytała. Powódka pokazała dokumenty, już po podpisaniu, świadkowi K. i wówczas dowiedziała się od niego, że podpisała umowę sprzedaży swojego domu. T. Ś. przekazał świadkowi K. tytułem częściowej spłaty zadłużenia po podpisaniu aktu kwotę 15.000 zł.

Powódka udostępniła akt notarialny swojej córce J. S. (1), która skontaktowała się z pozwanym. Pozwany kilkakrotnie od listopada 2016 r. do maja 2017 r. kontaktował się z córką powódki, cały czas mówiąc o pożyczce i ratach.

W dniu 18 kwietnia 2018 r. powódka złożyła do organów ścigania zawiadomienie o doprowadzeniu jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 85.000 zł przez T. Ś. (1) przy podpisaniu przedmiotowego aktu notarialnego. Postanowieniem z dnia 10 maja 2017 r. odmówiono wszczęcia postępowania w sprawie. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w W. postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2017 r. nie uwzględnił zażalenia powódki na ww. postanowienie.

W dniu 18 maja 2018 r. pozwany zawarł z formą Biur – (...) spółką z o.o. w Ż. umowę zlecenia sprzedaży przedmiotowej nieruchomości za kwotę 139.000 zł. Od grudnia 2016 r. powódka leczy się na depresję.

Dokonując oceny prawnej Sąd Okręgowy uznał powództwo oparte na art. 189 k.p.c. za zasadne. Sąd ten miał na uwadze, że powódkę łączyła silna więź emocjonalna z T. Ś. (1). Była jego partnerką, a on był dla niej osobą ważną, znaczącą, zaspokajającą potrzeby emocjonalne. Odwołując się do opinii biegłej psycholog Sąd Okręgowy miał na uwadze, że związki uczuciowe łączące powódkę z partnerem i wzbudzanie przez dłuższy czas przed podjęciem decyzji o przeniesieniu własności, uczucia wyższego rzędu- empatii, współczucia i troski powodowały, że powódka miała ograniczoną swobodę podejmowanej przez siebie decyzji. Powódka chciała mu udzielić pożyczki na leczenie syna, była przekonana, że właśnie w takim celu dokonuje zmiany w zakresie własności przedmiotowej nieruchomości. Powódka wskazywała, że partner informował ją o pogarszającym się stanie zdrowia syna, potrzebie przeprowadzenia kosztownego leczenia, prosił ją o udzielenie pożyczki, naciskał na nią. Powódka czuła się zobowiązana do udzielenia mu pomocy. Kierowały nią zarówno uczucia wobec partnera, jak i uczucia wywołane przez niego w związku z informacjami o chorobie syna. Powódka uległa jego presji i manipulacji. Te uczucia i manipulacje zmieniły stan emocjonalny powódki ograniczając jej swobodę podjęcia decyzji i wyrażenia woli. Brak swobody w podjęciu decyzji został spowodowany przez czynnik zewnętrzny w postaci sugestii i manipulacji partnera powódki, który wykorzystał dla własnych celów jej sytuację. To właśnie ten czynnik miał charakter decydujący w doprowadzeniu powódki do stanu ograniczającego swobodne działanie i w rezultacie do podpisania umowy sprzedaży nieruchomości. W ocenie Sądu a quo analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że zawarta umowa stanowiła w konsekwencji zabezpieczenie na wypadek niespłacenia pożyczki, jaką zaciągnął partner powódki z pozwanym. Za przyjęciem takiej oceny przemawia fakt, że w tym samym czasie strony podpisały tzw. umowę przedwstępną nabycia tożsamej nieruchomości przez pozwaną. Istotne jest to, że w ramach tej umowy strony przewidziały zapłatę przez powódkę zadatku w ratach po 2.500 zł miesięcznie. Raty zadatku były w identycznej wysokości, w jakiej ówczesny partner powódki miał pozwanemu spłacać pożyczkę. Oświadczenie woli złożone w stanie braku świadomości lub swobody jest nieważne, nieważna jest więc także czynność prawna, na której dokonanie składało się to oświadczenie woli ( art. 58 k.c). Pozwany udzielił pożyczki ówczesnemu partnerowi powódki. Wiedział, że środki z tej umowy są przeznaczone tylko dla pozwanego, nie powódki, a zabezpieczeniem spłaty było przeniesienie własności nieruchomości przez powódkę. Takie działanie pozwanego było w ocenie Sądu a quo, działaniem nagannym i sprzecznym z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. W ocenie tego Sądu w niniejszej sprawie można także mówić o pozorności przedmiotowej umowy sprzedaży w rozumieniu art. 83 k.c.

W niniejszej sprawie strony zawarły umowę sprzedaży, ale umowa ta miała charakter pozorny. Rzeczywistym celem stron składających oświadczenie było nie przeniesienie własności nieruchomości, ale zabezpieczenie pożyczki zawartej między pozwanym
a ówczesnym partnerem powódki. Świadczy o tym także zawarcie przez strony w tym samym dniu umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości powódce. Umowa przedwstępna przewidywała zadatek w ratach płatnych w wysokości identycznej jak raty udzielonej przez pozwanego pożyczki. Pozwany kontaktując się w sprawie przedmiotowej umowy ze świadkiem J. S. mówił także o umowie pożyczki, którą partner powódki winien mu spłacić. Z tych powodów Sąd Okręgowy uznał,
że oświadczenie woli złożone przez powódkę jest nieważne. O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go w całości
i zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie opinii biegłej za rzetelną
i wystarczającą do wydania rozstrzygnięcia, w sytuacji w której nie zostały wyjaśnione uzasadnione zastrzeżenia zgłoszone do opinii oraz opinia nie była kategoryczna
i jednoznaczna. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie na rzecz adwokat A. B. kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym według norm prawem przepisanych, oświadczając, iż koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Wywiedziona przez pozwanego apelacja stanowi jedynie bezzasadną polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego i prawidłową oceną przez ten Sąd zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji i czyni je podstawą niniejszego rozstrzygnięcia.

Nie zasługuje na aprobatę podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., którego obrazy skarżący upatruje w błędnej ocenie dowodu z opinii biegłej psycholog. Sąd Okręgowy jako podstawę rozstrzygnięcia prawidłowo przyjął wnioski wynikające z opinii biegłej psycholog, które – wbrew temu, co twierdzi pozwany – są kategoryczne i jednoznaczne co do tego, że powódka uległa presji i manipulacji swojego partnera. Uczucia te i manipulacje zmieniły stan emocjonalny powódki w dacie spornej czynności ograniczając jej swobodę podjęcia decyzji i wyrażenia woli. Pierwsza opinia z 26 lipca 2021 r. została wydana przez biegłą po dokonaniu analizy akt sprawy, dostępnej dokumentacji medycznej oraz wyników uzyskanych z badania psychologicznego powódki, które odbyło się 14 lipca 2021 r. Biegła opisała w opinii dane wynikające z akt sprawy oraz szczegółowo opisała przebieg przeprowadzonego badania sądowo – psychologicznego powódki (k. 361 – 367), w tym „Dane z rozmowy i wywiadu” oraz dokonała oceny stanu psychicznego powódki na podstawie badania psychologicznego. W dalszej części opinia zawiera szczegółowe „Omówienie wraz z uzasadnieniem” oraz „Wnioski”, w świetle których powódkę łączyła więź emocjonalna z T. Ś. (1), była jego partnerką, był on dla niej osobą ważną, znaczącą, zaspokajającą jej potrzeby emocjonalne. Motywacją powódki do podpisania aktu notarialnego przeniesienia własności swojej nieruchomości były wzbudzone przez T. Ś. (1) uczucia wyższego rzędu – empatii, współczucia i troski – powódka chciała udzielić mu pożyczki na cele leczenia jego syna. Powódka z uwagi na uczucia łączące ją z T. Ś. (1) uległa jego presji i manipulacji. Lęk przed samotnością nie miał wpływu na wyrażenie woli przez powódkę.

W związku ze zgłaszanymi przez pozwanego zastrzeżeniami do opinii, biegła kilkakrotnie ją uzupełniała udzielając dostatecznie wyczerpujących odpowiedzi na pytania i wątpliwości pozwanego. I tak, odpowiadając na zobowiązanie do wyjaśnienia czy powódka działała z możliwością wyrażenia woli w sposób świadomy i swobodny, w opinii uzupełniającej z 2 listopada 2021 r. biegła podała, że analiza całokształtu materiału badawczego wskazuje, iż opiniowana nie jest osobą chorą psychicznie, nie jest upośledzona umysłowo, nie choruje na przewlekłe choroby, których objawy ograniczają funkcje poznawcze w sposób trwały oraz wpływają na stan psychiczny. Oznacza to, iż posiada potencjalne możliwości intelektualne oraz psychiczne do podejmowania decyzji w sposób świadomy i swobodny. W przeprowadzonym badaniu psychologicznym biegła nie znalazła również dowodów na to, aby w momencie wyrażania swojej woli na opiniowaną działały krótkotrwałe czynniki, które mogły zmieniać jej stan emocjonalny i skutkować trudnościami ze świadomym wyrażeniem swojej woli (np. brak dowodów, aby znajdowała się pod silnym działaniem leków i substancji odurzających). Biegła ponownie powtórzyła, że badanie wykazało, iż motywacją powódki do podpisania aktu notarialnego przeniesienia własności nieruchomości były wzbudzone przez partnera uczucia wyższego rzędu. Badanie wykazało, iż powódka z uwagi na uczucia łączące ją z partnerem uległa jego presji i manipulacji. Jak wynika z przeprowadzonej analizy całokształtu materiału badawczego – powódka ma poczucie, iż została przez partnera wprowadzona w błąd, oszukana, znajdowała się pod jego presją i pod działaniem silnych uczuć wzbudzonych przez niego. Działały na nią dwa rodzaje uczuć – miłości i przywiązania do partnera, współczucia, troski i empatii w kierunku jego syna. Zdaniem biegłej zdolność powódki do swobodnego wyrażenia woli w zakresie podejmowanej czynności prawnej była ograniczona przez wymienione wyżej czynniki.

Odpowiadając na kolejne zastrzeżenia do opinii, w których pozwany oczekiwał wyjaśnienia na czym polegało ograniczenie zdolności do swobodnego wyrażenia woli przez powódkę, jak długo trwało, w jakim stanie świadomości się znajdowała i jaka była korelacja świadomości do ograniczenia swobody oraz czy powódka była zdolna do podjęcia innej decyzji, na czym polegała presja T. Ś. (1) i jakie efekty wywołała u powódki, biegła wyjaśniła, że ograniczenie swobody wyrażenia woli przez powódkę dotyczyło podpisania aktu notarialnego przeniesienia własności swojej nieruchomości. Dodała, że opiniowana posiadała zachowaną świadomość podejmowanej przez siebie decyzji – nie jest osobą chorą psychicznie, upośledzoną umysłowo, uzależnioną od substancji psychoaktywnych, nie ma dowodów na to, aby w dacie dokonywania wyrażenia swojej woli znajdowała się pod działaniem środków ograniczających świadomość. Zdaniem biegłej z uwagi na związki uczuciowe łączące ją z partnerem i wzbudzane przez niego przez dłuższy czas przed podjęciem decyzji o przeniesieniu tytułu własności uczucia wyższego rzędu powódka miała ograniczoną swobodę, nie świadomość – podejmowanej przez siebie decyzji. Powódka chciała udzielić mu pożyczki na leczenie syna, była przekonana, że właśnie w takim celu dokonuje zmiany w zakresie własności posiadanej przez siebie nieruchomości. Opiniowana relacjonowała, iż T. Ś. (1) wielokrotnie informował ją o pogarszającym się stanie zdrowia syna, potrzebie przeprowadzenia kosztownego leczenia, prosił ją o udzielenie pożyczki, naciskał na nią, powódka czuła się zobowiązana do udzielenia mu pomocy, kierowały nią zarówno uczucia żywione do T. Ś. (1) jak i uczucia wywołane przez niego w związku z informacjami o chorobie syna. Te uczucia zmieniały stan emocjonalny opiniowanej ograniczając jej swobodę podjęcia decyzji i wyrażenia woli.

I wreszcie – odpowiadając na zastrzeżenia pozwanego zgłoszone w piśmie procesowym z 14 lutego 2022 r. (k. 416) w którym pozwany wniósł o wyjaśnienie przez biegłą zastosowanych metod badawczych oraz wskazania na jakiej podstawie wysnuła wniosek że powódka działała pod presją – czy do takiego wniosku doprowadziły konkretne testy/badania czy takowe w ogóle zostały wykonane, jeżeli tak to jakie, czy biegła opierała się jedynie na deklaracjach powódki a jeżeli tak, to jakimi metodami badała wiarygodność powódki, biegła wyjaśniła, że przedmiotem wydawanej przez nią opinii, zgodnie z tezą dowodową Sądu, było ustalenie „relacji łączących powódkę z T. Ś. (1) i odpowiedzi czy te relacje miały wpływ na jej zachowania, przede wszystkim odnośnie podpisania aktu notarialnego przeniesienia własności swojej nieruchomości, pod kątem lęku przed samotnością, wywierania presji, manipulacji”. Zadaniem biegłej nie było dokonywanie oceny wiarygodności powódki, nie posłużyła się zatem metodami badawczymi służącymi do tego. Biegła na podstawie przeprowadzonego przez siebie badania nie widziała podstaw podważania wiarygodności opiniowanej w zakresie podawanych przez nią informacji. W opinii znajduje się stwierdzenie dotyczące możliwości posłużenia się metodami badawczymi podczas opiniowania powódki – iż z uwagi na jej wiek nie było możliwe zastosowanie większości metod testowych. Biegła wyjaśniła, że psychologia nie dysponuje metodami testowymi pozwalającymi na ocenę stanu emocjonalnego człowieka w przeszłości – przeprowadzane badanie psychologiczne testowe odnosi się do stanu bieżącego, ewentualnie obejmuje krótki czas przed samym badaniem. Zatem biegła nie miała możliwości wykonania badania testowego powódki. Posłużyła się następującymi metodami badawczymi: analizą akt sprawy, wywiadem, rozmową i obserwacją opiniowanej.

Pozwany, zapoznawszy się z ostatnią opinią uzupełniającą nie zgłaszał dalszych zastrzeżeń, nie wnosił również o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychologa ani biegłego innej specjalności. Apelacja również nie zawiera tego rodzaju wniosków i w zasadzie sprowadza się do powtórzenia zastrzeżeń podnoszonych w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, do których biegła odniosła się w sposób wyczerpujący. Wbrew zarzutom apelacji wnioski opinii biegłej zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i kategoryczny; biegła dostatecznie umotywowała swoją opinię, opisała przeprowadzone badanie psychologiczne powódki oraz wskazała źródła, na których opierała się podczas przeprowadzania badań i opiniowania. W tych okolicznościach Sąd I instancji był w pełni uprawniony uczynić opinię biegłej podstawą wyrokowania. Skarżący zaś nie wykazał, by ocena ww. dowodu naruszała reguły wynikające z art. 233 § 1 k.p.c.

W odniesieniu do zarzutu błędnej oceny dowodów wyjaśnienia bowiem wymaga, że strona nie może domagać się jego uwzględnienia wyłącznie na podstawie własnego twierdzenia, że sąd I instancji nieprawidłowo uznał określone dowody za wiarygodne, a ustaleń winien dokonać w oparciu o dowody, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów według własnego przekonania po wszechstronnym rozważeniu materiału dowodowego. Tylko wówczas, gdy ocena tych okoliczności uchybia regułom logicznego myślenia, zasadom doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, bądź pomija okoliczności istotne, może zostać skutecznie podważona. Do przyjęcia trafności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza zatem wskazanie innej, możliwej na gruncie zebranych dowodów wersji faktycznej, lecz niezbędne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących ocenę sądu, a podniesione w tym zakresie argumenty winny wskazywać na brak powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym. Z zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. wynika uprawnienie dla sądu rozstrzygnięcia w części dotyczącej ustalenia faktów według własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami, rolą zaś sądu odwoławczego jest jedynie kontrola, czy granice swobodnego uznania sędziowskiego, w tym granice swobodnej oceny dowodów, nie zostały przekroczone.

Sąd Okręgowy prawidłowo również zastosował prawo materialne uznając sporną umowę sprzedaży nieruchomości za nieważną jako dotkniętą wadą oświadczenia woli, o której mowa w art. 82 k.c. W tej sytuacji nie ma potrzeby odnoszenia się do zarzutów stawianych skarżonemu rozstrzygnięciu w piśmie apelującego z 5 listopada 2022 r., w którym pozwany kwestionuje uznanie spornej umowy jednocześnie za czynność pozorną na podstawie art. 83 § 1 k.p.c.

Mając to wszystko na uwadze apelacja strony pozwanej podległa oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c. jako bezzasadna.

O kosztach w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. obciążając pozwanego całością kosztów należnych stronie powodowej, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu. Rozstrzygając o wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu powódki za postępowanie apelacyjne, Sąd Apelacyjny kierując się argumentacją wyrażoną przez Trybunał Konstytucyjny w wyrokach z 19 kwietnia 2023 r., SK 85/22 oraz z 20 kwietnia 2023 r. w sprawie SK 53/22, stanął na stanowisku, że brak jest podstaw do różnicowania wysokości wynagrodzenia pełnomocnika działającego z urzędu i reprezentującego stronę z wyboru i w konsekwencji zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem wynagrodzenia pełnomocnika kwotę, jaką pełnomocnik otrzymałby, gdyby występował w sprawie jako pełnomocnik z wyboru, tj. przewidzianej w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. Dz.U.2023.1964). Podstawę prawną ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika powódki z urzędu stanowił zatem § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 2 ww. Rozporządzenia. Analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.

Brak jest natomiast podstaw do powiększenia przyznanego wynagrodzenia o stawkę podatku VAT. Przepisy ww. Rozporządzenia – w odróżnieniu od Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn. Dz.U.2019.18) – nie przewidują podwyższenia opłaty o stawkę podatku VAT. Art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (tekst jedn. Dz.U.2023.1687) stanowi, że w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru lub usługi podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym. Przez cenę rozumie się również stawkę taryfową. Wobec unormowania zawartego w tym przepisie, podana w Rozporządzeniu z dnia 22 października 2015 r. stawka opłaty zawiera w sobie podatek VAT.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.