Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Wiesława Kuberska

Sędziowie: SA Małgorzata Stanek

SA Marek Kruszewski

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2023 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. i W. S. (1)

o zapłatę

w przedmiocie zarzutów pozwanych od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w dniu 3 marca 2022 r., sygn. akt X GNc 18/22

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 2 grudnia 2022 r., sygn. akt X GC 668/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu następującą treść:

„1. uchyla nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Łodzi w postępowaniu nakazowym w dniu 3 marca 2022 r., sygn. akt X GNc 18/22 w części dotyczącej kwoty 33.208,28 (trzydzieści trzy tysiące dwieście osiem i 28/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty i w tym zakresie umarza postępowanie w sprawie;

2. utrzymuje w mocy w pozostałym zakresie nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Łodzi w postępowaniu nakazowym w dniu 3 marca 2022 r., sygn. akt X GNc 18/22.”;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. zasądza solidarnie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. i W. S. (1) kwotę 11.614 (jedenaście tysięcy sześćset czternaście) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

Sygn. akt I AGa 35/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 2 grudnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi,
w sprawie z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą
w W. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w O. i W. S. (2) o zapłatę, na skutek zarzutów pozwanych uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
z 3 marca 2022 r., sygn. akt X GNc 18/22 i oddalił powództwo (pkt 1), zasądził od powódki na rzecz pozwanych kwotę 5.434 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2), a także nakazał ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Łodzi kwotę 6.918 zł tytułem nieuiszczonych kosztów procesu (pkt 3).

(wyrok – k. 489 – 490, sprostowanie – k. 542 i 543)

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na ustaleniach, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne.

Z ustaleń tych wynikało, że powódka, jak i pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. (wspólnikami jest A. S. i W. S.) są przedsiębiorcami prowadzącym działalność gospodarczą w postaci spółek prawda handlowego.

W dniu 10 grudnia 2008 r. została zawarta umowa o kredyt w rachunku bieżącym nr (...) pomiędzy bankiem a A. S. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) A. S. (1) do maksymalnej kwoty kredytowania 500.000 zł na okres do 10 grudnia 2018 r. Następnie umowa kredytowa została przedłużona do 8 czerwca 2010 r. Zostało ustanowione zabezpieczenie w postaci poręczenia wekslowego przez W. S. oraz hipoteki kaucyjnej do kwoty 635.000 zł na nieruchomości A. S. i W. S. położonej w O. przy ul. (...), dla której jest prowadzona księga wieczysta o nr. KZ1 (...). Następnie zostały dokonane zmiany nr 2-6 umowy kredytowej wydłużające okres kredytowania do 3 października 2012 r. W dniu 8 marca 2012 r. do umowy kredytowej przystąpiły spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w O. oraz (...) spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. w celu zabezpieczenia spłaty kredytu. Zmianą nr 7 umowy kredytowej z 3 października 2012 r. kredytobiorcą stały się spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w O. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. i został wydłużony okres kredytowania do 3 maja 2013 r. W dniu 26 lutego 2014 r. strony podpisały zmianę nr 8 umowy, w wyniku której umowa kredytu w rachunku bieżącym zmieniła się na kredyt nieodnawialny, saldo zadłużenia na dzień 6 maja 2013 r. wynosiło 348.650,29 zł, a okres kredytowania został wydłużony do 5 października 2016 r. i spłata miała nastąpić w ratach miesięcznych. Ponadto zostało ustanowione nowe zabezpieczenie m.in. w postaci weksla własnego in blanco wraz z deklaracją wekslową, poręczenie wekslowe W. S. (1), A. S. (1) oraz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O., hipoteka kaucyjna do kwoty 635.000 zł na nieruchomościach
o nr. ksiąg wieczystych KW nr (...) i (...) oraz oświadczenia o poddaniu się egzekucji do kwoty zadłużenia i oświadczenie poręczycieli wekslowych o podaniu się egzekucji.

W dniu 11 grudnia 2014 r. (...) Bank (...) S.A. w związku
z utrzymującymi się zaległościami w spłacie zobowiązań wynikających z kredytu z dnia 10 grudnia 2008 r. nr (...) wezwał A. S. oraz (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową z siedzibą w O. do spłaty kwoty 16.415,46 zł w terminie
14 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy.

W związku z brakiem zapłaty zadłużenia pismem z 18 czerwca 2015 r. powódka wypowiedziała umowę kredytową nr (...)
z terminem 30 dniowym i wezwała do zapłaty kwoty 294.580,82 zł. Wypowiedzenie zostało doręczone pozwanym 23 czerwca 2015 r. i 25 czerwca 2015 r.

W dniu 18 czerwca 2015 Bank wypowiedział A. S. umowę pożyczki hipotecznej nr (...) z okresem wypowiedzenia wynoszącym 30 dni. Następnie powódka złożyła pozew w postępowaniu nakazowym w Sądzie Okręgowym w Kaliszu o zasądzenie kwoty 1.713.178,43 zł od A. S. i W. S. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do prawa współwłasności z nieruchomości, dla której jest urządzona KW o nr. (...) i ograniczeniem tej odpowiedzialności do kwoty
3.175.000 zł, czyli do wysokości wpisu hipotetycznego. Nakazem zapłaty
w postępowaniu nakazowym w sprawie Nc 208/16 Sąd Okręgowy w Kaliszu orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Następnie na skutek uprawomocnienia się nakazu zapłaty, na wniosek banku zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne.

W dniu 14 marca 2016 r. powódka w związku z powstaniem zaległości
z tytułu niespłaconego kredytu nr (...) wezwała do jego spłaty w kwocie 257.493,18 zł kredytobiorcę oraz W. S. pod rygorem skierowania sprawy do postępowania sądowego.

W dniu 13 kwietnia 2016 r. powódka wystąpiła z pozwem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wobec A. S., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą
w O. i W. S. (1) i zasądzenie solidarnie kwoty
260.827,53 zł wraz odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do
dnia zapłaty z ograniczeniem odpowiedzialności W. S. do prawa współwłasności z nieruchomości, dla której jest urządzona KW o nr. (...) i ograniczeniem tej odpowiedzialności do kwoty 635.000 zł, czyli do wysokości wpisu hipotetycznego. Podstawą dochodzonej należności było zobowiązanie z tytułu niespłaconego kredytu z dnia 10 grudnia 2008 r. nr (...). Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym
w sprawie I Nc 198/16 Sąd Okręgowy w Kaliszu orzekł zgodnie z żądaniem powzwu. Z uwagi na uprawomocnienie się nakazu zapłaty na wniosek powódki zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne wobec A. S. i W. S.
z nieruchomości, z wierzytelności A. S..

Postanowieniem z 20 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu,
V Wydział Gospodarczy sekcja ds. Upadłościowych i Restrukturyzacji otworzył postępowanie układowe wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w O.. W wyniku zatwierdzonego układu zawartego przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową z siedzibą w O.
z wierzycielami spółka została zobowiązana do spłaty wierzytelności banku
w ratach kwartalnych przez 72 miesiące po okresie karencji 9 miesięcy od zatwierdzonego układu. Spółka dokonuje spłat zgodnie z zawartym układem.

Postanowieniem z 2 lutego 2021r. w sprawie V GU 11/21 Sąd Rejonowy
w K., V Wydział Gospodarczy sekcja ds. Upadłościowych i Restrukturyzacji ogłosił upadłość A. S. (1) jako osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. W dniu 6 sierpnia 2021 r. bank zgłosił swoją wierzytelność
w postępowaniu upadłościowym A. S. w łącznej kwocie 1.810.112,22 zł, wynikającą z dwóch umów kredytowych z 10 grudnia 2008 r. o nr. (...) i (...). Wobec ogłoszenia upadłości A. S. komornik sądowy w okresie od 9 lutego 2021 r. do
5 maja 2021 r. zawiesił postępowanie egzekucyjne wobec pozwanej W. S..

Syndyk masy upadłościowej A. S. w spisie inwentarza wycenił nieruchomości pozwanych o nr. KW (...) i (...) na kwotę 4.050.000 zł.

Pismem z 16 października 2018 r. bank zawiadomił dłużników głównych oraz poręczycieli wekslowych, w tym pozwanych, że wypełnił weksel własny na kwotę 259.650,25 zł i opatrzył datą płatności na dzień 12 listopada 2018 r. oraz wezwał pozwanych do zapłaty sumy wekslowej w terminie płatności.

Sąd Okręgowy w tak zilustrowanym stanie sprawy, mając na uwadze skutecznie podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia, na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo. W szczególności Sąd wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie powódka dochodziła od W. S.
i (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O., jako poręczycieli wekslowych zapłaty należności na podstawie weksla wypełnionego w oparciu o złożoną przez dłużnika deklarację wekslową. Jednakże termin przedawnienia z weksla upłynął 12 listopada 2021 r. (nie zaś jak wskazywała powódka 31 grudnia 2021 r.), co oznacza, że pozew został złożony po terminie przedawniania. Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był w tej sytuacji art. 98 k.p.c.

(uzasadnienie zaskarżonego wyroku – k. 501 – 512)

Powódka zaskarżyła opisany wyrok w całości apelacją, w której zarzuciła:

I) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających,
a ponadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, w szczególności, że roszczenie powódki uległo przedawnieniu w dniu 12 listopada 2021 r., a nie w dniu 31 grudnia 2021 r.,

II) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 118 k.c. poprzez
jego błędne zastosowanie w niniejszej sprawie i przyjęcie, że termin upływu przedawnienia wskazany w niniejszym przepisie nie znajduje zastosowania
do roszczeń, których podstawą jest weksel, co za tym idzie przyjęcie, że roszczenie powódki dochodzone niniejszym pozwem uległo przedawnieniu
w dniu 12 listopada 2021 r., a nie w dniu 31 grudnia 2021 r.,

III) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 70 prawa wekslowego poprzez jego błędne zastosowanie w niniejszej sprawie i przyjęcie, że roszczenie powódki dochodzone niniejszym pozwem uległo przedawnieniu
w dniu 12 listopada 2021 r., a nie w dniu 31 grudnia 2021 r.,

IV) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 71 prawa wekslowego w zw. z art. 123 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie w niniejszej sprawie i przyjęcie, że niniejsze powództwo nie doprowadziło do skutecznego przerwania biegu przedawnienia.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku zgodnie
z treścią oddalonego powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych kosztów postępowania za obie instancje, ewentualnie zaś o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach.

(apelacja – k. 529 – 532 verte)

Pozwani w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie oraz zwrot kosztów, które ponieśli na tym etapie sporu.

(odpowiedź na apelację – k. 564 – 568)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadna i podlegała uwzględnieniu na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. co do zasady i w przeważającej części co do wysokości roszczenia.

Zaznaczyć przy tym należy, że Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie III CZP 49/07 (OSNC 2008/6/55), że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W związku z tym dla postępowania apelacyjnego znaczenie wiążące mają tylko takie uchybienia prawu procesowemu, które zostały przedstawione w apelacji i nie są wyłączone spod kontroli sądu odwoławczego na podstawie przepisu szczególnego. Takim przepisem jest art. 380 k.p.c., przewidujący, że sąd drugiej instancji na wniosek strony – a więc nigdy z urzędu – rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na wynik sprawy.

W pierwszej kolejności konieczne jest odniesie się do zarzutu naruszenia prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c., gdyż decyduje on o trafności lub braku trafności poczynionych ustaleń faktycznych, a te z kolei determinują zastosowanie prawa materialnego. Celem postępowania apelacyjnego jest ponowne rozpoznanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym, przy czym ocena zarzutów odnoszących się do naruszenia prawa materialnego może być dokonana jedynie na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego sprawy. Oczywistą konsekwencją powyższego jest, że co do zasady rozważenie podniesionych zarzutów naruszenia prawa procesowego, mogącego potencjalnie skutkować błędnymi ustaleniami faktycznymi, winno poprzedzać ocenę zarzutów materialno-prawnych, zwłaszcza w sytuacji, gdy wywiedziona apelacja zawiera takie rozróżnienie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 marca 2013 r., III AUa 1536/12, LEX nr 311943).

W przedmiotowej apelacji w istocie – mimo powołania art. 233 § 1 k.p.c. – skarżący nie zakwestionował żadnych ustaleń faktycznych, gdyż kwestia przyjęcia, że roszczenie powódki uległo przedawnieniu w dniu 12 listopada 2021 r., a nie w dniu 31 grudnia 2021 r., jest wynikiem zastosowania normy prawa materialnego, a nie poczynienia ustaleń faktycznych w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy. Z tej przyczyny ten zarzut apelacji jest nietrafny.

Reasumując, należy przyjąć, że ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego są prawidłowe, a w istocie były niesporne i z tej przyczyny tutejszy Sąd uznał je w całości za własne.

Natomiast zasadne okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego.

Powszechnie przyjmuje się w judykaturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 522/07, LEX 496389), że czym innym jest przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego a czym innym przedawnienie wekslowe. Obie instytucje różnią się odmiennym początkiem biegu przedawnienia. Termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, zgodnie z regułą art. 120 k.c., rozpoczyna bieg od dnia, w którym świadczenie ze stosunku podstawowego stało się wymagalne. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego, zgodnie z art. 70 w związku z art. 103 i 104 Prawa wekslowego, liczy się natomiast od dnia płatności weksla.

Tę samą zasadę stosuje się do weksli in blanco. Przedawnienie praw z weksla in blanco nie rozpoczyna biegu do czasu jego wypełnienia. Przedawnienie roszczenia z weksla wręczonego bez wypełnienia daty płatności i bez zastrzeżeń, co do tej daty, rozpoczyna się z dniem płatności wpisanym na wekslu przez wierzyciela wekslowego. Treścią upoważnienia zawartego w deklaracji wekslowej towarzyszącej wystawieniu weksla in blanco, wręczanego dla zabezpieczenia określonego roszczenia, jest objęte uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Odnosi się to również do przypadków użycia w deklaracji wekslowej zwrotu przewidującego możliwość wypełnienia weksla w każdym czasie oraz opatrzenia go datą płatności według uznania wierzyciela.

Zarówno w piśmiennictwie jak i w orzecznictwie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2004 r., sygn. akt V CK 228/04, OSP 2005/11/130 z glosą częściowo aprobującą oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2006 r., sygn. akt II CSK 75/06) wyrażono pogląd, że na podstawie art. 10 Prawa wekslowego można powoływać się na niezgodność uzupełnienia blankietu weksla z otrzymanym upoważnieniem, polegającą na dokonaniu tego uzupełnienia już po przedawnieniu się zabezpieczonego roszczenia wynikłego ze stosunku podstawowego. Nie ulega wątpliwości, że ciężar dowodu, iż weksel in blanco wypełniono w sposób sprzeczny z porozumieniem spoczywa na dłużniku wekslowym, który zarzut podniósł, ale także powszechnie przyjmuje się, że w przypadku zakwestionowania prawidłowości uzupełnienia weksla wierzyciel ma obowiązek podać, z jakiego tytułu domaga się zapłaty i przedstawić stosowne wyliczenie. Bez tego dłużnik wekslowy nie jest w stanie wykazać zgodności sumy wekslowej z porozumieniem (tak wyroki: Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2007 r., I A Ca 442/07, LEX 446721; Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 marca 2011 r., I A Ca 122/11, LEX 898634 oraz Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 października 2011 r., VI A Ca 546/11, LEX 1136133).

Stosownie do art. 10 ustawy Prawo wekslowe, jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Norma art. 17 prawa wekslowego również znacząco ogranicza możliwość podnoszenia zarzutów ze stosunku osobistego przez posiadacza weksla, mianowicie jest to możliwe jedynie w takiej sytuacji, kiedy posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Norma art. 10 prawa wekslowego wyczerpująco reguluje wysłowioną kategorię zarzutu, do której art. 17 nie znajduje zastosowania. Co do zasady zatem sytuacja procesowa pozwanego w postępowaniu nakazowym po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla jest utrudniona o tyle, że możliwość odwoływania się do zarzutu ze stosunku osobistego, w tym do wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, jest znacznie ograniczona. Należy przyjąć, że sytuacje, kiedy dłużnik wekslowy będzie mógł powoływać się na zarzuty ze stosunku osobistego będą wyjątkowe, zasadą będzie jednak obrona wynikająca z zarzutów opartych na prawie wekslowym. Niemniej należy przyjąć, że istnieje powszechnie obowiązujący zakaz wypełniania weksli in blanco w razie przedawnienia zabezpieczonych nimi roszczeń, niezgodnie z wolą wyrażoną w porozumieniach wekslowych, na szkodę zobowiązanych i wykorzystywania ich w obrocie. Naruszenie tych zakazów oznacza działanie bezprawne w rozumieniu przepisów o odpowiedzialności za czyn niedozwolony. Nie można więc odrzucić a limine, że wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z treścią porozumienia, może być uznane za czyn niedozwolony, o którym mowa w art. 415 k.c. W granicach upoważnienia do wypełnienia weksla mieści się takie jego uzupełnienie, które odpowiada stosunkowi podstawowemu, podobnie jak w graniach upoważnienia pozostaje uzupełnienie weksla dokonane przed upływem terminu przedawnienia roszczenia. Norma art. 443 k.c. przewiduje zbieg podstaw odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej, kiedy czyn sprawcy stanowi jednocześnie naruszenie obowiązków charakterze powszechnym, ciążących na każdym podmiocie i zawsze, wynikających z norm prawa, zasad współżycia społecznego lub dobrych obyczajów i to bez względu na istniejący między stronami stosunek zobowiązaniowy oraz jego zakres.

Strona pozwana podniosła w zarzutach od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w dniu 3 marca 2022 r., oba zarzuty: zarówno zarzut przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, jak i zarzut przedawnienia wekslowego. Prawidłowo Sąd a quo ocenił, że weksel nie został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem, gdyż w chwili jego wypełnienia roszczenie ze stosunku podstawowego nie było przedawnione. W tym zakresie Sąd pierwszej instancji zastosował trzy letni termin przedawnienia i regułę z art. 118 in fine k.c., tj. przyjął, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, czyli 31 grudnia 2028 r., a weksel został wypełniony 16 października 2018 r.

Natomiast co do kwestii przedawnienia roszczenia wekslowego Sąd Okręgowy, powielając stanowisko pozwanych, nie zastosował reguły z art. 118 in fine k.c. i uznał to roszczenie za przedawnione. Pogląd taki jest zdecydowanie błędny i niczym nieuzasadniony.

Po pierwsze, fałszywa jest teza, że redakcja art. 70 i 71 Prawa wekslowego stanowi autonomiczną i wyczerpującą regulację przedawnienia roszczeń wekslowych. Przepisy te jedynie zawierają pewne odmienności co do reguł ogólnych, ale w żadnej mierze nie konstruują odmiennego i wyczerpującego modelu przedawnienia wekslowego. Redakcja tych przepisów jest szczątkowa, a nie wyczerpująca.

Albowiem zgodnie z art. 70 roszczenia wekslowe przeciw akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności wekslu. Roszczenia posiadacza wekslu przeciw indosantom i wystawcy ulegają przedawnieniu z upływem roku, licząc od dnia protestu, dokonanego w należytym czasie, w przypadku zaś zastrzeżenia "bez kosztów" - licząc od dnia płatności. Roszczenia indosantów między sobą i przeciw wystawcy ulegają przedawnieniu z upływem sześciu miesięcy, licząc od dnia, w którym indosant wykupił weksel albo w którym sam został pociągnięty z wekslu do odpowiedzialności sądowej. Natomiast art. 71 stanowi, że prawo powszechne określa przyczyny przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń wekslowych. Przerwanie przedawnienia ma skutek jedynie wobec tego dłużnika wekslowego, którego dotyczy przyczyna przerwania.

Wbrew stanowisku strony pozwanej w żadnej mierze pogląd taki nie wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2021 r., (...) 62/21. Przeciwnie, Sąd Najwyższy wskazał wyraźnie w tym uzasadnieniu tylko tyle, że akceptuje dotychczasowe poglądy, iż termin przedawnienia ze stosunku podstawowego jest odmienny od terminu przedawnienia roszczenia wekslowego, potwierdzając przytoczone powyżej przez Sąd ad quem poglądy. W uzasadnieniu w tym zakresie wskazano, co następuje.

Należy nadto wskazać, że roszczenie wekslowe przeciwko wystawcy weksla własnego przedawnia się z upływem trzech lat od dnia płatności weksla ( art. 70 ust. 1 w związku z art. 103 ust. 1 i art. 104 ust. 1 prawa wekslowego). Zasadę tę stosuje się również w sytuacji, w której doszło do wypełnienia weksla in blanco i data płatności została wpisana przez wierzyciela (por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z 25 lutego 1938 r., C II 2245/37 , OSP 1938, Nr 1, poz. 536 i z 11 marca 1938 r., C II 2385/37 , OSP 1938, Nr 1, poz. 539, a także wyroki Sądu Najwyższego: z 21 maja 1981 r., IV PRN 6/81 , OSNCP 1981, Nr 11, poz. 225; z 4 czerwca 2003 r., I CKN 434/01 , niepubl.; z 19 grudnia 2007 r., V CSK 323/07 , niepubl. i z 14 lutego 2008 r., II CSK 522/07 , niepubl.).

Bieg przedawnienia roszczenia wekslowego jest niezależny od biegu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, będącego źródłem zabezpieczonej wierzytelności, które przedawnia się według reguł właściwych dla roszczeń danego rodzaju (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 21 maja 1981 r., IV PRN 6/81 , OSNCP 1981, Nr 11, poz. 225; z 24 listopada 2005 r., IV CK 236/05 , niepubl.; z 1 grudnia 2010 r., I CSK 181/10 , niepubl. i z 16 grudnia 2015 r., IV CSK 131/15 , niepubl.).

Co do przyczyn przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczenia wekslowego art. 71 ust. 1 prawa wekslowego odsyła do prawa powszechnego, tj. do art. 121 i art. 123 k.c., przy czym w razie wielości dłużników wekslowych przerwa biegu przedawnienia roszczenia wekslowego ma skutek jedynie wobec tego dłużnika, którego dotyczy ( art. 71 ust. 2 prawa wekslowego) – por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 lutego 2018 r., II CSK 166/17 , niepubl.

Zatem pogląd pełnomocnika pozwanych wyrażony na karcie 133 akt, w zarzutach od nakazu zapłaty, w dolnej części karty, pogrubionym drukiem o treści: Jak trafnie podkreślono w uzasadnieniu powyższego orzeczenia, prawo wekslowe w sposób niebudzący wątpliwości (w swym art. 71) odsyła do prawa powszechnego tylko i wyłącznie w zakresie przyczyn przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń wekslowych – jeżeli chodzi o całą problematykę przedawnienia, nie znajduje żadnego oparcia w stanowisku Sądu Najwyższego. Wadliwie i bezrefleksyjnie stanowisko to zostało zaaprobowane przez Sąd pierwszej instancji, bez jakiekolwiek weryfikacji rzeczywistej treści uzasadnienia przywołanego wyroku Sądu Najwyższego.

Po drugie, art. 118 in fine k.c. powszechnie jest uznawany za mający zastosowanie do ustalania końca terminu przedawnienia na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata, zarówno do terminów określonych w art. 118 k.c., jak i do terminów oznaczonych w przepisach szczególnych. W przeciwnym wypadku przewidziane w niej zastrzeżenie dotyczące terminów krótszych niż 2 lata byłoby pozbawione normatywnego znaczenia. Sformułowanie, zgodnie z którym „koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego”, należy rozumieć jako przesunięcie w czasie każdego terminu przedawnienia, którego koniec przypada w dniu innym niż 31 grudnia (N. Rycko [w:] Jacek Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz.2, WKP 2021).

Jest to postrzegane, jako istotne novum, wprowadzone ostatnia nowelizacją tego przepisu, że co do zasady termin przedawnienia będzie upływał z ostatnim dniem roku kalendarzowego, chyba że dotyczy to terminu krótszego niż 2 lata. W praktyce zatem oznacza to wydłużenie terminów przedawnienia liczonych odmiennie niż na zasadach wynikających z art. 112 k.c. Taka metoda liczenia terminu przedawnienia powinna jednak ułatwić sądom, a także stronom ustalenie, kiedy upłynął termin przedawnienia, w szczególności gdy istnieją wątpliwości co do dokładnej daty początku terminu (L. Jantowski [w:] Małgorzata Balwicka – Szczyrba (red.), Anna Sylwestrzak (red.), Kodeks cywilny. Komentarz zaktualizowany, LEZ/el. 2023).

Przy czym wykładania funkcjonalna prowadzi do wniosku, że wynikająca z art. 118 k.c. zdanie drugie metoda liczenia terminów przedawnienia wynoszących 2 lata i więcej dotyczy nie tylko ogólnego 6-letniego terminu przedawnienia oraz 3-letnich terminów przedawnienia roszczeń terminów o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, lecz także wszystkich terminów przedawnienia (Tak też P. M., Nowelizacja przepisów kodeksu cywilnego, s. 9–10; zob. szerzej także W.J. K., Zmiana regulacji przedawnienia roszczeń w kodeksie cywilnym , PiP (...), s. 124–142.). Do obliczania terminów krótszych niż 2 lata zastosowanie będą miały reguły z art. 112 k.c., co jest zrozumiałe zważywszy na to, że gdyby stosować zasadę upływu terminu przedawnienia z końcem roku kalendarzowego, w szczególnych przypadkach krótkich terminów mogłyby one ulec nadmiernemu wydłużeniu.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela powyższe zapatrywania, a Sąd pierwszej instancji nie przedstawił żadnej argumentacji jurydycznej lub logicznej, która podważałaby te poglądy.

Z tych przyczyn należało przyjąć, że roszczenie wekslowe nie było przedawnione w chwili złożenia pozwu, tj. w dniu 30 grudnia 2021 r.

Jednakże uszło uwadze skarżącego (a wcześniej Sądu pierwszej instancji), że na rozprawie w dniu 18 listopada 2022 r. pełnomocnik strony powodowej cofnął pozew w zakresie 33,208,28 zł, popierając powództwo jedynie do kwoty 151.280,54 zł, wobec spłaty raty z układu, co miało miejsce w dniu 9 listopada 2022 r. – protokół k. 484. Tym samym w tym zakresie postępowanie powinno było być umorzone zgodnie z art. 355 k.p.c., gdyż wydanie wyroku stało się zbędne w tej części. Z tej przyczyny apelacja nie mogła być uwzględniona w całości, a nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym mógł być utrzymany w mocy tylko co do kwoty 151.280,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z art. 100 zd. 1 k.p.c., gdyż apelacja została uwzględniona jedynie w części, choć przeważającej. Na koszty postępowania odwoławczego złożyło się: 7564 zł opłaty od uwzględnionej części apelacji i wynagrodzenie pełnomocnika powódki – 4050 zł, łącznie 11.614 zł.