Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Paweł Misiak

Sędziowie: SA Marian Baliński

del. SO Krzysztof Szynk (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Łukasz Szymczyk

przy udziale prokuratora: Małgorzaty Karwackiej - Barylskiej

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2017 r.

sprawy

A. F.

oskarżonego z art. 148 §1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 26 maja 2017 r., sygn. akt III K 23/17

1)  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2)  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. U. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postepowaniu odwoławczym;

3)  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Paweł Misiak

Marian Baliński Krzysztof Szynk

Sygn. akt II Aka 179/17

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z 26 maja 2017 roku wydanym w sprawie o sygn. akt III K 23/17 uznał oskarżonego A. F. za winnego tego, że: w okresie od 21 września do 28 września 2016 roku w Z., woj. (...), w swoim domu, działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życiaJ. S., podczas wspólnego spożywania alkoholu, uderzył w/w pokrzywdzonego co najmniej dwukrotnie głową o meblościankę, zadał wiele ciosów pogrzebaczem oraz innym narzędziem twardym, tępym, tępokrawędzistym w okolice głowy, karku, barku, tułowia, ponadto uderzył przedmiotem kończystym, wąskim, tępo zakończonym w okolice brzucha, powodując wiele obrażeń w postaci ran tłuczonych i zasinień w okolicy głowy, w tym twarzy, karku, barku, tułowia, kończyn, pęknięcia kości nosa, złamania żeber I-IV po stronie prawej w linii środkowo- obojczykowej oraz II-V i VI w linii łopatkowej, zaś po stronie żebra V-go w linii pachowej środkowej, czterech ran kłutych brzucha z których jedna doprowadziła do uszkodzenia krezki okrężnicy poprzecznej, a następnie, bez udzielenia pomocy, pozostawił rozebranego pokrzywdzonego na podłodze, co skutkowało jego zgonem. Za przypisane oskarżonemu A. F. przestępstwo z art. 148 § 1 kk wymierzono karę 15 lat pozbawienia wolności.

Na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności sąd zaliczył oskarżonemu okres tymczasowego aresztowania. Zaskarżony wyrok zawiera także rozstrzygnięcia dotyczące dowodów rzeczowych oraz kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego A. F.. Zaskarżając wyrok w całości na podstawie art. 427 § 2 kpk w zw z art.438 pkt 2 i 3 kpk zarzucił:

- mającą wpływ na jego treść obrazę przepisów postępowania w szczególności art.5 § 2 kpk i art.7 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności wyjaśnień oskarżonego A. F., zeznań świadków: T. K., J. K. i D. R., pomijającą w szczególności wnioski opinii biegłego Z. K., który w sposób jednoznaczny wskazał, iż charakter ciosów zadanych przez oskarżonego świadczy o tym, iż nie miały skutku śmiertelnego, a w szczególności charakteru, który w stosunkowo krótkim czasie mógł spowodować zgon, gdyż na zgon pokrzywdzonego J. S. wpływ mieć mogły również inne czynniki, takie jak wychłodzenie organizmu czy też spożyty wcześniej alkohol, które to okoliczności całkowicie zostały pominięte przez sąd okręgowy w uzasadnieniu podstaw zaskarżonego wyroku,

- będący wynikiem naruszenia przepisów procesowych wskazanych wyżej, mający wpływ na treść wyroku błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę przy jego ferowaniu poprzez błędne przyjęcie, za zeznaniami świadków, iż oskarżony A. F. działał w zamiarze ewentualnym, choć z całokształtu materiału dowodowego, w szczególności wyjaśnień oskarżonego jednoznacznie wynika, że oskarżony dopuścił się przestępstwa pobicia pokrzywdzonego J. S., co potwierdza również opinia biegłego Z. K., który wskazał, iż doznane przez pokrzywdzonego obrażenia nie miały charakteru bezpośrednio śmiertelnego, na śmierć mogły złożyć się dodatkowe czynniki w postaci wychłodzenia oraz spożytego alkoholu, a nadto zachowanie samego oskarżonego po całym zdarzeniu, a mianowicie nie podejmowanie żadnych prób ukrycia zwłok.

Obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, iż zachowanie oskarżonego wypełniło znamiona art. 158 § 1 kk i art. 162 § 1 kk i wymierzenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelację wniesioną przez obrońcę oskarżonego A. F. uznać należy za niezasadną.

Nie znajduje w szczególności potwierdzenia zarzut naruszenia przez sąd orzekający w pierwszej instancji art. 7 kpk. Ze sporządzonych przez sąd okręgowy pisemnym motywów wyroku w sposób jednoznaczny wynika, wbrew sugestiom zawartym w apelacji, iż ocena zgromadzonych dowodów pozostaje pod ochroną art. 7 kpk. Wbrew bowiem twierdzeniom skarżącego sąd okręgowy doszedł do końcowych wniosków na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Dokonał także oceny zgromadzonych dowodów w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny, a w wyborze określonych środków dowodowych uwzględnił ich moc oraz wiarygodność w odniesieniu do pozostałego materiału dowodowego. ( Por. Wyrok Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2001 roku w sprawie II K UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5 poz. 137).

Podnieść należy, iż wbrew twierdzeniom autora apelacji ustalenia faktyczne w sprawie oparte zostały także o krytycznie ocenione w części wyjaśnienia samego oskarżonego, a weryfikacja zmiennych depozycji A. F. dokonana została zarówno na podstawie opinii biegłego Z. K., jak i w oparciu o inne zgromadzone i ujawnione przez sąd meritii dowody.

Z uzasadnienia wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim jasno wynika, iż opinia biegłego medyka stała się podstawą ustaleń w zakresie doznanych przez A. F. w wyniku działania oskarżonego obrażeń, mechanizmu ich powstania, ich rozległości jak i przyczyn i czasu zgonu pokrzywdzonego. Konkluduje także sąd pierwszej instancji, opierając się na opinii biegłego, iż tylko część stwierdzonych u pokrzywdzonego obrażeń mogła powstać w sposób opisany przez oskarżonego. Warto dostrzec, iż powyższe ustalenia wynikają także z analizy materiału fotograficznego sporządzonego na miejscu zdarzenia.

W kontekście podnoszonego przez obrońcę oskarżonego zarzutu naruszenia przez sąd orzekający w pierwszej instancji art. 7 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zeznań świadków: T. K., J. K. i D. R. wskazać należy, iż wniesiona apelacja nie podnosi w istocie w jaki sposób doszło do owego naruszenia. Nie sposób nie zauważyć, iż w pisemnym motywach wyroku odniesiono się do kwestii wiarygodności zeznań wskazanych świadków w sposób zasługujący na aprobatę. Na marginesie zauważyć należy jedynie, iż na podstawie relacji tych świadków sąd okręgowy w istocie nie czyni ustaleń co do zamiaru jaki towarzyszył oskarżonemu, akcentując, iż do zdarzenia doszło bez obecności osób postronnych, a osobowe źródła dowodowe nie wniosły do sprawy szczególnie ważnych okoliczności.

Do podważenia dokonanych przez sąd pierwszej instancji ustaleń nie jest wystarczające odwołanie się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Jeżeli natomiast z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów. ( por. Wyrok Sądu Najwyższego z 24 marca 1975 roku w sprawie II KR 355/74 , OSNPG z 1975 roku, nr 9 poz.84).

Wobec powyższych rozważań brak jest podstaw do uznania, iż sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia art. 5 § 2 kpk. Zaakceptować należy pogląd, iż „aktualne pozostaje twierdzenie, że dla prawidłowej interpretacji zasady określonej w art. 5 § 2 kpk należy się odwołać do zasady swobodnej oceny dowodów ( art.7 kpk). Jedynie wówczas, gdy organ orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów doszedł do przekonania, że istnieją dwie wersje zdarzenia z których nie da się żadnej wyeliminować przez tę ocenę, ma obowiązek sięgnąć po regułę in dubio pro reo i rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego.( …) Z zestawienia tych dwóch zasad wynika wniosek, iż dopiero poprawne przeprowadzenie postępowania i ocena dowodów w świetle art. 7 kpk pozwala sięgać do wskazanej instytucji. Z tego powodu należy uznać, iż kwestia wiarygodności ( przyznania tego waloru niektórym z dowodów z odmienną ocena innych, nie należy do oceny przez pryzmat art. 5 § 2 kpk, lecz art. 7 kpk, który wprowadza reguły oceny dowodów.” ( Kodeks Postępowania Karnego Komentarz, Tom I pod redakcją Dariusza Świeckiego, Wolters Kluwer, wydanie 2).

Rację ma skarżący, iż biegły Z. K. w opinii sporządzonej po przeprowadzeniu sekcji zwłok J. S., jak i w ustnej, uzupełniającej opinii wydanej na rozprawie podniósł, iż obrażenia jakich doznał pokrzywdzony na skutek działania oskarżonego nie miały charakteru bezwzględnie śmiertelnego, w szczególności takiego, który w stosunkowo krótkim czasie powodował zgon J. S.. Biegły podał, iż na zgon mogły mieć wpływ także inne czynniki, takie jak wychłodzenie organizmu czy też spożyty wcześniej alkohol. Nie można zgodzić się jednak z wywodami apelacji, iż okoliczności te umknęły sądowi pierwszej instancji.

Dokonując trafnej oceny zamiaru jaki towarzyszył A. F. wskazano przecież m. innymi nie tylko na umiejscowienie, liczbę i charakter doznanych obrażeń przez pokrzywdzonego, różny sposób zadawania mu uderzeń przez oskarżonego, także przy użyciu przedmiotów o różnej charakterystyce, jak i brak możliwości obrony przez pokrzywdzonego.

Z dokonanych ustaleń faktycznych wynika, iż w wyniku zachowania A. F. J. S.doznał m. innymi oprócz zasinień, sińców, potłuczeń i otarć naskórka czterech ran kłutych i złamania łącznie 10 żeber oraz pęknięcia kości nosa, a z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku jasno wynika, iż o istnieniu po stronie oskarżonego zamiaru ewentualnego zabójstwa świadczy także pozostawienie bez pomocy pobitego pokrzywdzonego i brak zainteresowania się jego stanem przez oskarżonego, choć A. F. zdawał sobie sprawę, iż jest on w stanie upojenia alkoholowego, a temperatura w mieszkaniu w którym doszło do zdarzenia była niska.

Podzielić należy pogląd, iż: „ związku przyczynowego między czynem sprawcy, a śmiercią osoby przez niego zranionej nie przerywa włączenie się do łańcucha przyczyn okoliczności od sprawcy niezależnych, jeżeli skutek w postaci śmierci objęty był zamiarem sprawy – bezpośrednim jak i ewentualnym” (Wyrok Sądu Najwyższego z 10 sierpnia 1972 roku –IV KR 153/72-SNKW nr 1/73 poz.10).

Przypomnieć należy w kontekście powyższych rozważań, iż jak wynika z opinii biegłego Z. K. czynnikiem wstrząsorodnym było w mechanizmie zgonu J. S. przebicie otrzewnej, a obrażenia jakich doznał pokrzywdzony powstały pod działaniem przedmiotów twardych, tępych bądź tępokrawędzistych, w przypadku kłutych ran brzucha przedmiotu tępokończystego – godzących z dużą bądź znaczną siłą.

Jak już wskazywano dokonana przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim analiza całokształtu podmiotowych i przedmiotowych okoliczności zajścia, a w szczególności stosunku sprawcy do pokrzywdzonego, jego właściwości i warunków osobistych, dotychczasowego trybu życia, pobudek i motywacji, siły zadanych ciosów, głębokości, kierunku zadanych ran i charakteru użytych narzędzi przesądza o tym, iż A. F. chcąc spowodować uszkodzenie ciała, zgodą swą, stanowiącą realny proces psychiczny obejmował tak wyjątkowo ciężki skutek, jakim jest śmierć ofiary.

( Vide Wyrok Sądu Najwyższego z 28 czerwca 1977 roku – VI KRN 14/77 – OSNKW nr 4-5/78 poz. 43).

Wobec powyższych rozważań nie sposób podzielić zapatrywań wnoszącego apelację jakoby zachowanie A. F. mogło zostać zakwalifikowane z art.158 § 1 kk i art. 162 § 1 kk.

Art.158 § 1 kk penalizuje odpowiedzialność za udział w bójce lub pobiciu. Przez pobicie człowieka rozumieć należy napaść co najmniej dwóch sprawców na jedną lub więcej osób, a bójką jest udział w starciu przynajmniej trzech osób, przy czym każda z nich jest jednocześnie napastnikiem i broniącym się.

Brak jest także podstaw w ustalonym stanie faktycznym, by zachowanie A. F. rozpatrywać w kontekście znamion art. 162 § 1 kk i traktować je jedynie jako nieudzielenie pomocy osobie znajdującej się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia albo doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. O konieczności zakwalifikowania czynu oskarżonego ze wskazanego przepisu nie świadczy przecież to, iż także po dokonaniu pobicia J. S. oskarżony nie zaprzestał picia alkoholu jak i to, iż nie krył się z tym, iż w jego mieszkaniu znajdował się denat i nie podejmował żadnych prób ukrycia zwłok.

O kosztach należnych obrońcy z urzędu oskarżonego A. F. sąd orzekł na podstawie § 17 ust.2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U z 2016 roku poz.1714).

Biorąc pod uwagę okoliczności jakie stanowiły podstawę do zwolnienia A. F. od kosztów sądowych przez sąd pierwszej instancji, na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolniono go także od kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym.

SSA Paweł Misiak

SSA Marian Baliński del.SSO Krzysztof Szynk