Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Sędziowie: SA Beata Michalska (spr.)

SA Anna Rodak

Protokolant: sekretarz sądowy Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 czerwca 2020 r. w Ł.

sprawy A. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Szefowi Służby Cywilnej, Ministrowi Sprawiedliwości - Prokuratorowi Generalnemu, Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W., Sądowi Okręgowemu w Warszawie, Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

o ustalenie prawa do sądu, o zakwalifikowanie i przeniesienie lub zawarcie umowy o pracę lub stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy, zatrudnienie na wyższym stanowisku w korpusie służby cywilnej, odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek apelacji A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 7 marca 2019 r. sygn. akt VIII P 37/15

oraz zażalenia A. S.:

- na postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 kwietnia 2019 r.

- na zarządzenie Przewodniczącej VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 kwietnia 2019 r.

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 3 (trzecim) i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  oddala zażalenie na postanowienie z dnia 4 kwietnia 2019 r.;

4.  zażalenie na zarządzenie z dnia 4 kwietnia 2019 r. przekazuje według właściwości do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Łodzi.

Sygn. akt III APa 16/19

UZASADNIENIE

Powód A. S. w pozwie z dnia 20 marca 2012r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Szefowi Służby Cywilnej, Ministrowi Sprawiedliwości Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W., Prokuratorowi Generalnemu, Sądowi Okręgowemu w Warszawie wniósł o ustalenie konstytucyjnego prawa do sądu oraz o zatrudnienie (zakwalifikowanie i przeniesienie lub zawarcie umowy o pracę lub stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy). Wartość przedmiotu sporu określił na 120 000 zł. W uzasadnieniu swojego żądania podał, iż stosując się do pouczeń centralnego organu – Szefa Służby Cywilnej w dniu 24 października 2001r. wniósł do Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozew przeciwko Szefowi Służby Cywilnej w przedmiocie trzech konkursów na wyższe stanowiska w korpusie służby cywilnej. Pozew został przekazany do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego do rozpoznania. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. rozpatrywał pozew pod sygnaturą IV SA/Wa 1955/05, (...) SA/Wa (...) i (...) SA/Wa (...), a następnie Naczelny Sąd Administracyjny kasację pod sygnaturami I OSK 259/07, I OSK 258/07 i I OSK 260/07. Wskazał, iż w dniu 21 maja 2010r. wniósł do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia pozew o ustalenie i zatrudnienie w przedmiocie trzech konkursów. Postanowieniem z dnia 19 lipca 2010r., w sprawie VIII P 497/10, Sąd Rejonowy odrzucił pozew, a Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XXI Pz 432/10 oddalił zażalenie. W piśmie procesowym z dnia 11 sierpnia 2014r. powód wskazał, iż pozywa również Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie (k.204-206). W piśmie procesowym z dnia 9 kwietnia 2018r. powód sprecyzował swoje żądanie i wniósł o zasądzenie od pozwanych kwoty 50.000.000 zł tytułem odszkodowania za doznane szkody i zadośćuczynienia za doznane krzywdy (k.638-639). W ocenie powoda, pozwane Państwo Polskie jest odpowiedzialne za pozbawienie go środków egzystencji, pozbawienie konstytucyjnych praw podmiotowych, za przestępstwa popełnione na jego szkodę i krzywdę.

Reprezentująca pozwanych Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej wniosła o odrzucenie pozwu w zakresie żądania ustalenia konstytucyjnego prawa do sądu oraz o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. W piśmie procesowym z dnia 19 lipca 2018r. radca Prokuratorii Generalnej RP wniósł o oddalenie powództwa o odszkodowanie podnosząc zarzut przedawnienia, w związku z upływem terminów określonych w art.442 k.c. i art.442 ¹§1 k.c. (k.717-718).

Postanowienia z dnia 13 sierpnia 2015 roku (k.356-357 odwrót) Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie III APz 183/15 wyznaczył do rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy w Łodzi.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2019r. Sąd Okręgowy z Ł. odrzucił pozew w zakresie ustalenia prawa do sądu (punkt 1 wyroku), roszczenie o zakwalifikowanie i przeniesienie lub zawarcie umowy o pracę lub stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy, zatrudnienie na wyższym stanowisku w korpusie służby cywilnej przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (punkt 2 wyroku), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt 3) oraz zasądził od A. S. na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.460 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 4).

Wyrok zapadł po następujących ustaleniach faktycznych i prawnych:

Powód A. S. przystąpił do konkursu na stanowisko:

1) dyrektora Biura Drogownictwa w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej (K/139/00) i otrzymał łącznie 80 punktów z testu analitycznego, zadania symulacyjnego i testu wiedzy,

2) dyrektora Departamentu Kolejnictwa w Ministerstwie Transportu i (...) (K/138/00) i otrzymał łącznie 80 punktów z testu analitycznego, zadania symulacyjnego i testu wiedzy,

3) dyrektora generalnego Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego ( (...)) i otrzymał łącznie 90 punktów z testu analitycznego, zadania symulacyjnego i testu wiedzy na 120.

Powód uzyskał największą liczbę w punktów w tych konkursach spośród pozostałych kandydatów. Kolejnym etapem konkursu była rozmowa kwalifikacyjna. Powód nie został zatrudniony na żadne ze stanowisk, na które aplikował. Na stanowisko dyrektora Biura Drogownictwa w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej została zatrudniona I. J..

Wg ustaleń sądu meriti, powód nie był pracownikiem pozwanych: Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Szefa Służby Cywilnej, Ministra Sprawiedliwości, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., Prokuratora Generalnego, Sądu Okręgowego w Warszawie oraz Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie ani też nie aplikował na stanowiska w pozwanych urzędach i sądach. W ocenie Sądu Okręgowego, ustalony stan faktyczny był bezsporny między stronami. Istotne dla rozpoznania sprawy okoliczności zostały ustalone na podstawie dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane. Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków wskazanych przez powoda, uznając iż dowody te są nieprzydatne do rozpoznania sprawy, w świetle przedstawionych dowodów z dokumentów oraz twierdzenia powoda formułowanych w licznych pismach procesowych.

Zdaniem Sądu Okręgowego , sprawa o ustalenie konstytucyjnego prawa do sądu nie jest sprawą cywilną i tym samym nie może być rozpoznana w procesie cywilnym, droga sądowa jest zatem niedopuszczalna i powództwo w tym zakresie podlega odrzuceniu na podstawie art.199§1 punkt 1 k.p.c. Prawo do sądu jest prawem gwarantowanym w art.45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Z uwagi na zasadę bezpośredniego stosowania Konstytucji, każdy ma prawo domagać się drogi sądowej dla dochodzenia swoich roszczeń, co nie oznacza jednak, że sprawa będzie rozpoznana zgodnie z żądaniem strony. Definicja sprawy cywilnej została zawarta w art.1 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Zgodnie z treścią tego przepisu sprawą cywilną są sprawy ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych. Sprawy wymienione w art.1 k.p.c. z woli ustawodawcy zostały poddane reżimowi przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Dla określenia spraw cywilnych ustawodawca przyjął mieszane kryteria: materialne i formalne. Według kryterium materialnego, do spraw cywilnych zalicza się sprawy, które ze swojej istoty do tej kategorii należą, a mianowicie: z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy. Natomiast stosując kryterium formalne, ustawodawca objął definicją spraw cywilnych takie sprawy, które nie są nimi ze swojej istoty (natury), a z woli ustawodawcy zostały poddane właściwości sądów powszechnych. Należą do nich sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz inne, do których przepisy kodeksu postępowania cywilnego stosuje się z mocy ustaw szczególnych. Ocena danej sprawy jako sprawy cywilnej zależy przede wszystkim od przedmiotu procesu oraz wskazanego przez powoda stanu faktycznego. Te elementy konkretyzują bowiem stosunek prawny zachodzący między stronami, kształtują charakter sprawy i nadają jej lub odejmują przymiot sprawy cywilnej. Bez znaczenia jest natomiast kwestia, że żądanie przedstawione przez powoda może być postrzegane – w świetle przytoczonych okoliczności faktycznych – jako oczywiście bezzasadne, czy też uzależnione od zarzutów pozwanego lub zastosowanego przez niego sposobu obrony (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 25 marca 1985 roku III CZP 9/85; postanowienie Sądu Najwyższego z 6 maja 2003 roku V CK 435/02; postanowienie Sądu Najwyższego z 14 września 2004 roku III CK 566/03; postanowienie Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2003 roku V CK 86/03).

Zgodnie z treścią art.461§1 ¹ k.p.c. do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy. Zatem do rozpoznania żądania powoda o ustalenie stosunku pracy o zatrudnienie (zakwalifikowanie i przeniesienie lub zawarcie umowy o pracę lub stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy) właściwy jest sąd rejonowy jako sąd pierwszej instancji. Wobec powyższego na podstawie art.200§1 k.p.c. Sąd przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi jako właściwemu rzeczowo.

Sąd oddalił żądanie powoda zasądzenie odszkodowania wysokości 50.000.000 zł.

Stosownie do treści art.476§1 k.p.c. przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:

1) o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane;

2) o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy;

3) o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy;

4) o odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Sprawami ze stosunku pracy są te, w których źródłem dochodzonego roszczenia jest stosunek pracy, niezależnie od tego, na jakiej podstawie powstał (umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie lub spółdzielcza umowa o pracę – art.2 k.p.). Chodzi o stosunek pracy jeszcze istniejący, już zakończony (np. roszczenia wynikające z niezgodnego z prawem lub nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy) albo mogący dopiero powstać (np. roszczenia wynikające z umowy przedwstępnej dotyczącej przyrzeczonej umowy o pracę albo roszczenia o odszkodowanie za naruszenie zakazu dyskryminacji w związku z odmową nawiązania stosunku pracy). Dla zakwalifikowania sprawy jako sprawy z zakresu prawa pracy nie ma znaczenia, po której stronie występują pracownik i pracodawca – w roli powoda czy pozwanego, chociaż niektóre sprawy ze względu na swój przedmiot mogą być wszczęte tylko przez pracownika (np. sprawy o przywrócenie do pracy, o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy), a inne tylko przez pracodawcę (np. sprawy o odszkodowanie z tytułu naruszenia przez pracownika umownego zakazu konkurencji albo odpowiedzialności za mienie powierzone pracownikowi). Nie ma także znaczenia, czy sprawa zmierza do realizacji określonego roszczenia materialnoprawnego, czy ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa (art. 189 k.p.c.). Podstawą dochodzenia roszczeń ze stosunku pracy jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez jedną ze stron stosunku pracy wobec drugiej obowiązków ciążących na niej z mocy przepisów prawa pracy – Kodeksu pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych, określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, postanowień ponadzakładowego lub zakładowego układu zbiorowego pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy (art.9§1 k.p.), a także z mocy umowy o pracę (art.22§1 i art.29§1 k.p.), przyrzeczonej umowy o pracę, umowy o zakazie konkurencji, umowy o przyjęciu odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone i innych umów prawa pracy.

Niewątpliwie powoda nie łączył z żadnym z pozwanych stosunek pracy, powód nie ubiegał się również o zatrudnienie w pozwanych urzędach czy sądach, tym samym pozwani nie mają, w ocenie Sądu legitymacji procesowej biernej. Skutkiem braku legitymacji w procesie jest oddalenie powództwa w tej części.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98§1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata (art.99 k.p.c.). Kosztem procesu w niniejszej sprawie jest wynagrodzenie radcy Prokuratorii Generalnej RP, którego wysokość należy ustalić w oparciu o przepis §6 punkt 7 w zw. z §12 ust.1 punkt 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa Kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, poz.461) w zw. z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 roku, poz.1800), mając na uwadze wartość dochodzonego roszczenia. Koszty procesu zostały zasądzone na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej RP, stosownie do treści art.32 ust.3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2016 roku, poz.2261).

Apelację od powyższego wyroku wniósł A. S. i zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości. A. S. wniósł o uchylenie zaskarżanego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, stwierdzenie nieistnienia lub nieważności wyroku i postępowania oraz zniesienie postępowania oraz o zwolnienie od kosztów postępowania w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1) pozbawienie go podmiotowego konstytucyjnego prawa do sądu, polegające na przyjęciu, że:

a) jako uczestnik postępowań konkursowych na wyższe stanowiska w korpusie służby przeprowadzanych przez Państwo Polskie, Skarb Państwa nie posiada żadnych, jakichkolwiek praw (podmiotowych) bowiem nie powstał i nie istnieje stosunek prawny między nim - uczestnikiem tych postępowań - powodem, a Państwem Polskim, Skarbem Państwa,

b) Skarb Państwa nie posiada zdolności sądowej i zdolności procesowej oraz legitymacji procesowej biernej w ogóle, a w szczególności w procesie VIII P 37/15,

2) ewidentne braki i błędy w zakresie niezbędnych ustaleń faktycznych, polegające na przyjęciu, że:

a) działania pozwanego Skarbu Państwa w ramach przeprowadzonych konkursów nie miały charakteru bezprawnego/przestępczego i nie doszło w ich toku do naruszenia przepisów prawa lub inaczej, że nie wygrałem konkursów, a w szczególności, że konkurs na stanowisko dyrektora Biura Drogownictwa w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej wygrała I. J., która została zatrudniona na tym stanowisku,

b) nie powstała odpowiedzialność strony pozwanej,

3) naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności :

a) art. 217 § 2 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez nieuzasadnione oddalenie wniosków dowodowych i uchylenie się od poczynienia niezbędnych ustaleń, przy jednoczesnym twierdzeniu, że działania pozwanego Skarbu Państwa w ramach przeprowadzonych konkursów nie miały charakteru bezprawnego/przestępczego i nie doszło w ich toku do naruszenia przepisów prawa lub inaczej, że nie wygrał konkursów, a w szczególności, że konkurs na stanowisko dyrektora Biura Drogownictwa w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej wygrała I. J., która została zatrudniona na tym stanowisku,

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia już zebranego, istniejącego materiału dowodowego oraz pominięcie lub oddalenie części dowodów,

c) art. 379 pkt 4 i pkt 5 poprzez orzekanie przez sąd w składzie sprzecznym z przepisami prawa, rozpoznawanie sprawy przez sędziego wyłączonego z mocy ustawy, pozbawienie powoda możności obrony swoich praw.

Sąd Najwyższy w sprawie II PZ 27/16 stwierdził, że każdy ma prawo do sprawiedliwego rozpoznania swojej sprawy ( art. 45 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej) i z wzorca tego można wyprowadzić twierdzenie, że strona ma prawo korzystać z obsługi prawnej na najwyższym poziomie merytorycznym. To podmiotowe konstytucyjne prawo do sądu ( norma konstytucyjna) jako naczelna zasada postępowania cywilnego oznacza, że państwo ma obowiązek zapewnić każdej jednostce skuteczną możliwość skierowania swojej sprawy na drogę postępowania cywilnego. Prawo do rzetelnego procesu sądowego zajmuje tak ważne miejsce, ze nie jest dopuszczalna, pod reżimem zasady rządów prawa, jakakolwiek wykładnia ścieśniająca to prawo, jakikolwiek zabieg, matactwo pozbawiający jednostkę tego prawa.

Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 30 marca 2018 r. w sprawie (...) stwierdził, że wysokie ( podwyższone) standardy zachowania obowiązują wszystkie władze/organy publiczne które mają obowiązek działania w sposób szczególnie staranny i fachowy. Na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości opublikowano komunikat w sprawie orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka o treści "Decyzja w sprawie O. przeciwko Polsce ( skarga nr (...)) dotyczyła zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji w związku z niezagwarantowaniem skarżącemu prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia jego sprawy na skutek zaniechania przez sąd pouczenia skarżącego o istotnych odstępstwach postępowania za stosunku pracy i wynikających stąd konsekwencjach w zakresie kształtowania strony pozwanej, a także z uwagi na niewezwanie z urzędu do udziału w sprawie właściwego podmiotu po stronie pracodawcy." W sprawie Pana S. O. w następstwie przywołanej decyzji (...) w XXI Wydziale Pracy Sądu Okręgowego w Warszawie toczy się kolejne, już wznowione postępowanie o sygn. akt XXI P 174/17 o zadośćuczynienie i odszkodowanie.

Apelujący wniósł o zażądanie od Krajowej Rady Sądownictwa lub Rzecznika Dyscyplinarnego informacji i akt postępowania w sprawie Pani I. K., jako dowodu w sprawie, od Sądu Okręgowego w Warszawie wyroku z dnia 30 marca 2018 r. w sprawie I C 1115/16 , jako dowodu w sprawie, od Sądu Okręgowego w Warszawie postanowienia o wznowieniu postępowania lub akt w sprawie XXI P 174/17, jako dowodu w sprawie. Sprawa VIII P 37/151XXI P 120/12 to spór o stosunki prawne i prawa (podmiotowe), o ich ustalenie, o ustalenie podmiotowego konstytucyjnego prawa do sądu w praktyce, w rzeczywistości, w realiach sprawy, o desygnaty tego pojęcia w szczególności o ustalenie strony pozwanej.

Legitymacja procesowa wynika ze stosunku prawnego wiążącego strony procesowe i oznacza materialnoprawne uprawnienie strony procesowej do występowania w konkretnym procesie tu VIII P 37/15. Faktem oczywistym i bezspornym jest to, że konkursy na wyższe stanowiska w korpusie służby cywilnej przeprowadzało Państwo Polskie, a konkretnie centralny organ administracji rządowej tj. były Szef Służby Cywilnej, a powód w tych postępowaniach uczestniczył i te konkursy wygrał. Zatem należy zbadać i ustalić, jakie stosunki prawne uczestnika postępowań konkursowych - powoda i z kim tu z którymi statio fisci Skarbu Państwa wykreowała ustawa o służbie cywilnej z dnia 18 grudnia 1998 r. Należy ustalić w jakim celu, po co i dlaczego ta ustawa była, albo inaczej w szczególności należy ustalić, czy ustawa ta wykreowała materialnoprawne uprawnienia uczestnika postępowania konkursowego o zatrudnienie (restytucyjne) i odszkodowanie, i zadośćuczynienie ( kompensacyjne). Prawo (podmiotowe) to wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony i przyznany przez normę prawną sposób postępowania w celu realizacji lub ochrony interesów podmiotu prawnego i przez normę prawną zabezpieczony. W związku z powyższym Sądy są prawnie zobowiązane z urzędu do zbadania i rozstrzygnięcia, które statio fisci Skarbu Państwa (organy i urzędy władzy wykonawczej Państwa Polskiego) w konkretnym procesie posiadają zdolność sądową i procesową, a w konsekwencji legitymację procesową bierną. Nie jest wyobrażalna i dopuszczalna sytuacja, w której nie istnieją statio fisci Skarbu Państwa odpowiedzialnie prawnie, czyli nie posiadające osobowości prawnej, zdolności sądowej i zdolności procesowej oraz legitymacji procesowej biernej w procesie uczestnika postępowań konkursowych na wyższe stanowiska w korpusie służby cywilnej pozywającego Państwo Polskie, statio fisci Skarbu Państwa o roszczenia restytucyjne i kompensacyjne.

Należy również pamiętać o treści przepisu art. 422 k.c. stanowiącym, że " Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody." Sąd Okręgowy w Łodzi był i jest prawnie zobowiązany z urzędu do zbadania i rozstrzygnięcia, czy poprzednie sądy w szczególności powszechne ustaliły właściwe statio fisci Skarbu Państwa posiadające zdolność sądową i procesową i legitymowane procesowo biernie, czy też nie czyli procedowały bez strony pozwanej. Określenie i wezwanie właściwego/wych statio fisci Skarbu Państwa jest prawnym i wyłącznym obowiązkiem sądu/sędziego. Dlaczego właśnie tak, a nie inaczej wymaga objaśnienia, wyłożenia co nie jest objęte przedmiotem i zakresem apelacji powoda.

Zaskarżony wyrok ten pozbawiony jest podstaw faktycznych i prawnych, bowiem nie zawiera jednoznacznego wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, dowodów, na jakich zostały oparte ustalenia faktyczne oraz przyczyn z jakich innych dowodów nie przeprowadzono/oddalono/ lub z jakich innym dowodom odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej, a także wskazania podstaw prawnych. Sąd Okręgowy wywodzi, że sprawa o ustalenie nie jest sprawą cywilną, w szczególności o ustalenie konstytucyjnego prawa do sądu, i powództwo w tym zakresie podlega odrzuceniu. Do przedstawicieli nauki/doktryny którzy za przedmiot procesu uznają roszczenie procesowe należą np. W. S., M. W., W. B., ale np. Z. R., K. P., M. J., A. Z. wiążą przedmiot procesu z prawem materialnym. Przedmiotem procesu w tym drugim ujęciu będzie zatem prawo podmiotowe lub stosunek prawny, określony żądaniem pozwu. Podstawowym zadaniem postępowania cywilnego jest realizowanie norm prawa materialnego w sprawach cywilnych w drodze ich przymusowego urzeczywistnienia. W sprawach o ustalenie stosunku prawnego i prawa ( podmiotowego), które należy pamiętać nie podlegają przedawnieniu, nie ma znaczenia, że norma i zasada konstytucyjna prawa do sądu formalnie istnieje, a nawet powinna być bezpośrednio stosowana, jak i nie ma znaczenia, że stosunki prawne i prawa podmiotowe np. ze stosunku najmu zostały skonsumowane. Oczywiście nie oznacza to jednak, że sprawa będzie rozpoznana zgodnie z żądaniem strony, ale oznacza, że musi jasno i w sposób zrozumiały określić, czy Skarb Państwa posiada zdolność sądową i procesową i legitymację procesową bierną w sprawie VIII P 37/15 i czy poprzednicy sądy/sędziowie orzekający w sprawie konkursów to określili. Nie wystarczy stwierdzenie, że formalnie istnieje norma prawna, prawo np. art. 45 Konstytucji - do sądu, art. 734 kc- zlecenie, art.725 - rachunku bankowego . Bez merytorycznego rozpoznania i rozstrzygnięcia tych kwestii każde postępowanie jest postępowaniem nieistniejącym i należy go znieść, rozważanie innych kwestii jest bezrozumnym, bezsensownym, nielogicznym, niespójnym, niekonsekwentnym, wewnętrzne sprzecznym. Sąd Okręgowy podaje, że sprawy w przedmiocie trzech konkursów na wyższe stanowiska w korpusie służby cywilnej były rozpoznawane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi i Wojewódzki Sąd Administracyjny Administracyjny W. oraz Naczelny Sąd Administracyjny, zapomina jednak dodać, że nie były nigdy, przez bez mała 19 lat , przez żaden sąd merytoryczne rozpoznane.

Sąd Okręgowy wywodzi, że powód przystąpił do konkursów, uzyskał największą liczbę punktów w tych konkursach spośród pozostałych kandydatów, nie został zatrudniony na żadnym ze stanowisk, na które aplikował a na stanowisku dyrektora Biura Drogownictwa w (...) została zatrudniona I. J., a ponadto nie był pracownikiem pozwanych ani też nie aplikował na stanowiska w pozwanych urzędach, co ponoć jest okolicznością bezsporną . Okolicznościami spornymi jest to, iż powód wygrał konkursy na wyższe stanowiska w korpusie służby cywilnej i z tego tytułu strona pozwana powinna zatrudnić go na jednym ze stanowisk. Sąd Okręgowy nie rozpoznał i nie rozstrzygnął tej istotnej kwestii, z której wynikają istotne następstwa, skutki prawne. Z przebiegu postępowania i z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego wynika, że postępowanie dowodowe nie zostało przeprowadzone, bowiem nawet dowody z dokumentów stanowiące podstawę istotnych ustaleń faktycznych dla rozstrzygnięcia sprawy nie były przedmiotem postępowania dowodowego - patrz przebieg rozprawy. W literaturze i orzecznictwie podkreśla się, że dokonanie przez sąd ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych przez stronę ( a także dopuszczonych z urzędu) dowodów, które nie zostały w formalny sposób dopuszczone i przeprowadzone na rozprawie, narusza ogólne reguły postępowania w zakresie bezpośredniości, jawności, równości stron i kontradyktoryjności. Podstawą ustaleń faktycznych mogą być tylko dowody prawidłowo przeprowadzone. Podkreślić należy że Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe powoda, a w szczególności o przesłuchanie J. P., byłego Szefa Służby Cywilnej . Sąd Okręgowy wywodzi też, że oddala żądanie powoda zasądzenia odszkodowania w wysokości 50.000.000,00 zł od wskazanych statio fisci Skarbu Państwa, bo sprawa VIII P 37/15 nie jest sprawą ze stosunku pracy i z zakresu prawa pracy, przy czym tych pojęć używa niezbyt konsekwentnie, ze stosunku pracy i z zakresu prawa pracy to chyba nie to samo. Jak twierdzi niewątpliwie powoda nie łączył z żadnym z pozwanych stosunek pracy, powód nie ubiegał się również o zatrudnienie w pozwanych urzędach czy sądach, tym samym pozwani nie mają w ocenie Sądu legitymacji procesowej biernej. Skutkiem braku legitymacji w procesie jest oddalenie powództwa w tej części. Sąd Okręgowy nie podał podstawy prawnej dochodzonego roszczenia o odszkodowanie, każe się domyślać, że jest to art. 417 k.c. - patrz odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, a może art. 471 k.c., a może jeszcze inne. Sąd Okręgowy uchylił się od poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych i jednoznacznego rozstrzygnięcia, że powód wygrał konkursy na wyższe stanowiska w korpusie służby cywilnej, a zachowania Skarbu Państwa miały charakter bezprawny/przestępczy i doszło w ich toku do naruszenia przepisów prawa. Zapomina też o treści art. 422 k.c., lub podaniu, że już ten przepis nie istnieje, a także o tym, że sąd z urzędu bada i rozpoznaje sprawy przez sąd/wydział właściwy, w składzie właściwym, i w trybie właściwym, co oznacza że Sąd nie mógł oddalić powództwa w tej części. Dla odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej Skarbu Państwa nie ma znaczenia, czy sprawa jest czy nie jest ze stosunku pracy, czy z zakresu prawa pracy, bo Skarb państwa zawsze jest legitymowanym biernie.

W konkluzji swojego stanowiska powód wniósł o uwzględnienie apelacji i uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, jako pozbawiającego go podmiotowego konstytucyjnego prawa do sądu i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z udzieleniem temu Sądowi wiążących poleceń, zaleceń co do wszystkich kwestii podnoszonych w toku postępowania, w pismach procesowych, i apelacji, a w szczególności w kwestiach:

1/ właściwego sądu/wydziału, składu sądu u i trybu rozpoznawania sprawy,

2/ obowiązku określenia właściwych statio fisci Skarbu Państwa legitymowanych biernie w sprawie,

3/ rozważenia zniesienia dotychczasowego postępowania i stwierdzenia jego nieistnienia lub nieważności,

3/ obowiązku przeprowadzenia rozprawy obejmującej przeprowadzenie dowodów i roztrząsanie wyników postępowania dowodowego,

4/ obowiązek zapewnienia stronie możności działania, w szczególności jeżeli jest to nieporadny w tym prawnie powód emeryt.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych, w tym na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Odnośnie zarzutów apelacji pozwany wskazał, że, po pierwsze, Powód zarzuca zaskarżanemu wyrokowi naruszenie prawa procesowego poprzez nieuzasadnione oddalenie jego wniosków o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków, w tym M. J. (2), wiceprezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. i J. P., byłego Szefa Służby Cywilnej, zgłoszonych na rozprawie w dniu 25 lipca 2018r. Sąd I instancji postanowił o oddaleniu ich z uwagi na nieprzydatność dla rozpoznania sprawy. W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego, Pozwany wskazuje na bezzasadność ww. zarzutu. Przepis artykułu 227 k.p.c. uprawnia sąd do selekcji zgłoszonych dowodów na skutek przeprowadzonej oceny istotności okoliczności faktycznych, których wykazaniu dowody te mają służyć (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 kwietnia 2018, I AGa 63/18). Sąd pierwszej instancji słusznie przyjął, że wszystkie istotne dla rozpoznania przedmiotowej sprawy okoliczności zostały ustalone w oparciu o przeprowadzone dowody z dokumentów. Z uwagi na fakt, iż sąd nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego ponad potrzebę procesową (tamże), sąd zasadnie wspomniane wnioski oddalił. Po drugie, powód podnosi zarzut niedokonania przez sąd I instancji wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, do czego obliguje sąd art. 233 § 1 k.p.c. Pozwany zwraca jednak uwagę, że ani w petitum, ani w uzasadnieniu apelacji Powód nie wyjaśnia tego zarzutu. Należy wskazać, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ponadto, podnosząc w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § l, strona musi wskazać, jakich dowodów sąd nie ocenił lub ocenił wadliwie, jakie fakty pominął i jaki wpływ pominięcie faktów, czy dowodów miało na treść orzeczenia (M. Sieńko [w:] red. M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom 1. Art. 1-505(38), wyd. III, 2015). Argumentacja powoda stanowi raczej polemikę motywowaną brakiem zgody na niekorzystne dla siebie orzeczenie.

Odnośnie wniosków apelacji, pozwany zwraca uwagę na ich nieprawidłowe sformułowanie. Jak wynika z pkt 1 i 2 petitum apelacji, powód twierdzi, że postępowanie przeprowadzone przez sąd pierwszej instancji było dotknięte wadą nieważności i w związku z tym, z uwagi na art. 386 § 2 k.p.c., zaskarżony wyrok powinien być uchylony i postępowanie zniesione, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania. Powód nie przedstawia jednak argumentacji na poparcie swojego stanowiska. Wywodzi on zaistnienie przesłanki nieważności postępowania z rzekomego ograniczenia jego praw do sądu, co miało nastąpić w wyniku m.in. niewyłączenia sędziego rozpoznającego sprawę w postępowaniu w pierwszej instancji. Pozwany zwraca uwagę, że wniosek Powoda o wyłączenie sędziego został oddalony. Sąd Apelacyjny rozpoznający zażalenie na postanowienie o oddalenie ww. wniosku podkreślił, że subiektywne przekonanie strony o braku bezstronności sędziego nie może stanowić wystarczającej przesłanki do wyłączenia go ze składu rozpoznającego sprawę. Powód nie wspomina również o jakiejkolwiek innym uchybieniu sądu mającym skutkować wystąpieniem przesłanki nieważności postępowania spośród wymienionych w art. 379 k.p.c.

Sąd zasadnie odrzucił pozew w części, w jakiej powód domagał się ustalenia konstytucyjnego prawa do sądu, a to z uwagi na fakt, iż sprawa o jego ustalenie nie mogłaby być sprawą cywilną, co czynią drogę sądową niedopuszczalną. W kwestii roszczenia o zakwalifikowanie i przeniesienie lub zawarcie umowy o pracę lub stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy, zatrudnienie na wyższym stanowisku w korpusie służby cywilnej sąd I instancji przekazał zgodnie z właściwością przedmiotowe roszczenie do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi.

Sąd zasadnie też oddalił żądanie powoda o zasądzenie 50.000.000 zł tytułem odszkodowania. Powód bowiem nie udowodnił ani zasadności, ani wysokości swojego roszczenia. Jak prawidłowo wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, powoda nie łączył z żadnym pozwanym stosunek pracy, powód nie ubiegał się też o zatrudnienie w pozwanych urzędach czy sądach, co skutkowało brakiem legitymacji biernej po stronie pozwanego Skarbu Państwa oraz oddaleniem powództwa.

Zarządzeniem Przewodniczącej z 4 kwietnia 2019r. oddalono wniosek powoda o sprostowanie, uzupełnienie protokołu z rozprawy z 27 lutego 2019r. utrwalonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk i obraz ( k.870 akt) . W dniu 18 kwietnia 2019r. powód wniósł zażalenie na zarządzenie, wnosząc o jego uchylenie (k.886,887 akt).

Postanowieniem z 4 kwietnia 2019r. Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art.357§1 k.p.c. odmówił powodowi sporządzenia uzasadnienia zarządzeń i postanowień dowodowych, które zostały ogłoszone na posiedzeniu jawnym i są niezaskarżalne (k.871 akt). W dniu 18 kwietnia 2019r. powód wniósł zażalenie na postanowienie, wnosząc o jego uchylenie jako pozbawionego podstaw faktycznych i prawnych (k.882,887 akt).

Sąd Apelacyjny zważył:

W zakresie punktu 1 zaskarżonego wyroku:

Apelacja powoda jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c. Żądanie powoda ustalenia konstytucyjnego prawa do sądu podlega odrzuceniu na podstawie art.199 §1 pkt 1 k.p.c. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem, Sąd odrzuci pozew jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna. Sąd Okręgowy prawidłowo wywiódł, że sprawa o ustalenie konstytucyjnego prawa do sądu nie jest sprawą cywilną i tym samym nie może być rozpoznana w procesie cywilnym. Droga sądowa jest zatem niedopuszczalna i powództwo w tym zakresie podlega odrzuceniu na podstawie art.199§1 pkt 1 k.p.c. Zgodnie z treścią art.1 k.p.c., sprawą cywilną są sprawy ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych. Żądanie ustalenie samego prawa do sądu in abstracto nie mieści się w zakreślonym przez ustawodawcę zbiorze spraw cywilnych. Rację ma powód, że prawo do sądu jest prawem gwarantowanym w art.45 ust.1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Z uwagi na zasadę bezpośredniego stosowania Konstytucji, każdy ma prawo domagać się drogi sądowej dla dochodzenia swoich roszczeń i w przypadku powoda prawo do sądu jest realizowane poprzez rozstrzygnięcia merytoryczne sądu – punkt 2 i 3 zaskarżonego wyroku odnoszące się do poszczególnych roszczeń in concreto. Dodatkowo warto zauważyć, co apelujący bezzasadnie pomija, że prawomocnym postanowieniem z dnia 29 maja 2017r., w sprawie o sygn. akt III APz 15/17, Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił jego zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 22 lipca 2014r., sygn. akt XXI P 224/10, odrzucające żądanie powoda o ustalenie konstytucyjnego prawa do sądu skierowane przeciwko: Prezesowi Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministrowi Sprawiedliwości - Prokuratorowi Generalnemu, Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. i Sądowi Okręgowemu w Warszawie. Co prawda z powagi rzeczy osądzonej (art.366 k.p.c.) nie korzystają prawomocne postanowienia kończące postępowanie w sprawie, np. o odrzuceniu pozwu (postanowienie SN z 14.06.2012 r., I CSK 550/11, L.; zob. też postanowienie SN z 18.08.1967 r., II CZ 68/67), ale zapadłe w tożsamym stanie faktycznym dodatkowo potwierdzają prawidłowość skarżonego rozstrzygnięcia.

W zakresie punktu 2 zaskarżonego wyroku:

Sąd Okręgowy przekazał wg właściwości rzeczowej na podstawie art.200§1 k.p.c. i art.461§1 ¹ k.p.c., zgodnie z którym do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, żądanie powoda o ustalenie stosunku pracy o zatrudnienie (zakwalifikowanie i przeniesienie lub zawarcie umowy o pracę lub stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy) do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi. W zakresie tego rozstrzygnięcia apelujący nie wskazał istotnych merytorycznie zarzutów. Zgodnie z art.384 k.p.c., Sąd nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację, chyba że strona przeciwna również wniosła apelację. Ponieważ apelację wniosła tylko strona powodowa, na marginesie można zwrócić uwagę, że jak wynika z uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z 22 lipca 2014r., sygn. akt XXI P 224/10, roszczenie o stwierdzenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy na stanowisku dyrektora Biura Dyrektora Generalnego w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów było ( bądź jest nadal ) przedmiotem sprawy XXI P 224/10 zawisłej przed Sądem Okręgowym w Warszawie. Nadto postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6 sierpnia 2018r., w sprawie III APz 15/18 oddalono zażalenie powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z 7 lutego 2018r., VIII P 25/16, odrzucającego pozew przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministrowi Sprawiedliwości - Prokuratorowi Generalnemu, Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. i Sądowi Okręgowemu w Warszawie o ustalenie istnienia stosunku pracy. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia podzielił stanowisko sądu I instancji ,iż w sprawie zachodzi powaga rzeczy osądzonej, albowiem między tymi samymi stronami toczyło się szereg postępowań , które miały za przedmiot ustalenie istnienia lub nawiązania stosunku pracy oraz zatrudnienie na stanowisku dyrektora Biura Dyrektora Generalnego w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w wyniku konkursu na wyższe stanowisko w korpusie służby cywilnej , które były oparte na tych samych okolicznościach faktycznych, mniej lub bardziej sprecyzowanych przez powoda. Powyższe okoliczności w ogóle nie były przedmiotem ustaleń i oceny przez sąd meriti w niniejszej sprawie, a z uwagi na treść art.384 k.p.c. uchylają się spod oceny sądu odwoławczego. Z tych wszystkich względów apelacja powoda w zakresie punktu 2 wyroku, jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c.

W zakresie punktu 3 zaskarżonego wyroku:

Apelacja powoda jest uzasadniona, a podniesione zarzuty odnoszące się w rezultacie do wadliwości ustaleń Sądu Okręgowego co do istoty sprawy wymagały uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, o czym orzeczono na podstawie art.386§4 k.p.c.

Aby odnieść się do zarzutów apelacji warto w pierwszej kolejności usystematyzować przedmiot sporu. Jak wskazał Sąd Okręgowy, w piśmie procesowym z dnia 9 kwietnia 2018r. powód sprecyzował swoje żądanie i nadto wniósł o zasądzenie od pozwanych kwoty 50.000.000 zł tytułem odszkodowania za doznane szkody i zadośćuczynienia za doznane krzywdy (k.638-639). W ocenie powoda, pozwane Państwo Polskie jest odpowiedzialne za pozbawienie go środków egzystencji, pozbawienie konstytucyjnych praw podmiotowych, za przestępstwa popełnione na jego szkodę i krzywdę. Dodatkowo na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi w dniu 23 czerwca 2020r. powód wskazał, że odszkodowanie wyliczył przy uwzględnieniu hipotetycznej kwoty wynagrodzenia, jakie otrzymywałby od 2001r. wraz z odsetkami.W kwocie tej mieści się też zadośćuczynienie za dyskryminację, mobbing i stalking. W tym miejscu należy zwrócić uwagę ,że postanowieniem z 21 listopada 2018r., w sprawie VIII P 37/15, Sąd Okręgowy w Łodzi wyłączył do odrębnego rozpoznania roszczenie powoda o zasądzenie odszkodowania z tytułu dyskryminacji ( k.792 akt). Tym samym w sporze pozostało żądanie zasądzenia od pozwanych odszkodowania za doznaną szkodę związaną, jak wynika z nie dość precyzyjnych twierdzeń powoda, z niemożnością wykonywania pracy, osiągania wynagrodzenia z tego tytułu i zadośćuczynienia za doznane krzywdy wskazane w piśmie procesowym z dnia 9 kwietnia 2018r.

Sąd Okręgowy oddalił żądanie powoda o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia w wysokości 50.000.000 zł. z przyczyn formalnych, uznając, że mamy do czynienia ze sprawą ze stosunku pracy i wynikającym z tego faktu brakiem legitymacji procesowej biernej. Podkreślił, że podstawą dochodzenia roszczeń ze stosunku pracy jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez jedną ze stron stosunku pracy wobec drugiej obowiązków ciążących na niej z mocy przepisów prawa pracy – Kodeksu pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych, określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, postanowień ponadzakładowego lub zakładowego układu zbiorowego pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy (art.9§1 k.p.), a także z mocy umowy o pracę (art.22§1 i art.29§1 k.p.), przyrzeczonej umowy o pracę, umowy o zakazie konkurencji, umowy o przyjęciu odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone i innych umów prawa pracy. Ponieważ powoda nie łączył z żadnym z pozwanych stosunek pracy, powód nie ubiegał się również o zatrudnienie w pozwanych urzędach czy sądach, tym samym pozwani nie mają, w ocenie Sądu I instancji, legitymacji procesowej biernej. Skutkiem braku legitymacji w procesie było oddalenie powództwa w tej części.

W tej sytuacji uzasadniony jest zarzut nierozpoznania istoty sprawy, albowiem sąd meriti oddalając powództwo z powodu braku legitymacji biernej pozwanych założył, bez wyjaśnienia tej kwestii, że powód swoje roszczenie wywodzi ze stosunku pracy a sprawa ma charakter pracowniczy. Tymczasem, jak wynika z twierdzeń strony powodowej, sprecyzowanych na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym (twierdzenie strony na rozprawie w dniu 25 lipca 2018r. – na k.709 akt), wywodzi swoje żądanie z treści art.417 k.c. W myśl powołanego przepisu, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przesłankami odpowiedzialności po myśli powołanego przepisu są więc: szkoda, fakt jej wyrządzenia przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz łączący te zdarzenia normalny związek przyczynowy. Przepis art. 417 § 1 reguluje odpowiedzialność Skarbu Państwa, samorządowej osoby prawnej lub innej osoby prawnej, jeżeli tylko wykonuje ona z mocy prawa władzę publiczną. Prawidłowe zakwalifikowanie sprawy miało doniosłe znaczenie praktyczne, albowiem w rezultacie przesądziło o negatywnym rozstrzygnięciu sporu dla apelującego z przyczyn formalnych. Warto zauważyć, że do kategorii spraw związanych ze stosunkiem pracy nie mogą być zaliczone sprawy o roszczenia przeciwko innym podmiotom niż pracodawca. W niniejszej sprawie powód nie twierdzi, że pozywa pracodawcę bądź pracodawców, tylko podmioty odpowiedziane za doznaną przez niego szkodę a wynikającą z faktu niezatrudnienia go na stanowiskach, o jakie ubiegał się w wyniku konkursów na wyższe stanowisko w korpusie służby cywilnej. Roszczenie o naprawienie szkody z tytułu pozostawania bez pracy skierowane przeciwko podmiotom nie będącym pracodawcą powoda nie należy do żadnej z kategorii spraw wymienionych w art. 476 § 1 k.p.c., a tym samym z punktu widzenia materialnoprawnego ma charakter cywilny. W tym miejscu warto przytoczyć uchwałę Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 3 sierpnia 2007 r., I PZP 7/07, zgodnie z którą sprawa o roszczenia pracownika z tytułu naruszenia dóbr osobistych wniesiona przeciwko osobie fizycznej niebędącej pracodawcą nie jest sprawą z zakresu prawa pracy (art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c.). W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę , że zgodnie z art. 13 § 1 k.p.c., sąd rozpoznaje sprawy (chodzi o sprawy cywilne w rozumieniu formalnym, zdefiniowane w art. 1) w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych. Z normy wyrażonej w tym przepisie można wysnuć wniosek o relacji między zwykłym postępowaniem cywilnym a postępowaniem odrębnym jako kształtującej się między zasadą a wyjątkiem. Zasadą jest bowiem rozpoznawanie spraw cywilnych w procesie w postępowaniu zwykłym. Wśród postępowań odrębnych zostało przewidziane w ustawie postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy. Kategoria spraw „związanych ze stosunkiem pracy” nie została zdefiniowana w ustawie, ale wg Sądu Najwyższego roszczenie takie nie może być jednak skierowane przeciwko podmiotowi, który nie jest szeroko rozumianym pracodawcą. Do uznania związku sprawy ze stosunkiem pracy nie wystarcza sama podstawa faktyczna zgłoszonego roszczenia procesowego. Jeżeli powoda z pozwanymi nie łączy stosunek pracy, ewentualne powstałe między nimi stosunki cywilnoprawne obligacyjne, deliktowe ani żadne inne nie rodzą roszczeń związanych ze stosunkiem pracy, choćby powstanie tych roszczeń nastąpiło w okolicznościach związanych z hipotetyczną możliwością świadczenia pracy przez powoda.

W tej sytuacji oddalenie powództwa z powodu braku legitymacji biernej pozwanych bez wyjaśnienia, czy mamy w ogóle do czynienia ze sprawą ze stosunku pracy czy też ze sprawą cywilną o odszkodowanie z tytułu czynu niedozwolonego lub innego tytułu prawnego było co najmniej przedwczesne. Brak natomiast podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania z art.379 pkt 4 k.p.c., albowiem rozpoznanie sprawy cywilnej (w ścisłym znaczeniu) w postępowaniu odrębnym przewidzianym dla spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie prowadzi do nieważności postępowania, o ile skład sądu orzekającego nie był sprzeczny z przepisami prawa. Na marginesie warto zauważyć, że mocą postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 sierpnia 2015r., w sprawie o sygn. akt III AUz 183/15, do rozpoznania sprawy XXI P 120/12 wyznaczony został Sąd Okręgowy w Łodzi , natomiast przekazanie sprawy pomiędzy wydziałem cywilnym a sądem pracy – i odwrotnie – w tym samym sądzie następuje na podstawie zarządzenia przewodniczącego lub postanowienia sądu nie podlegających zaskarżeniu w drodze zażalenia ( por. uchwałę składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z 14 marca 1989r., III PZP 45/88). Konkludując, Sąd Okręgowy winien w pierwszej kolejności zbadać, czy roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie lokuje się w treści zacytowanego przez ten sąd art.476§1 k.p.c. czy też żądanie odszkodowawcze powoda oparte na treści art.417 k.c. skierowane jest przeciwko innym podmiotom nie mającym statusu szeroko rozumianego pracodawcy.

Wobec powyższego rację ma apelujący, domagając się ponownego rozpoznania sprawy. Co prawda sądowi odwoławczemu przypisano funkcję rozpoznawczą, ograniczając tym samym jego uprawnienia kontrolne. Wyrazem tak ukształtowanego wzorca jest zredukowanie przypadków, w których sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania. Oznacza to, że wykładnia art. 386 § 4 k.p.c. nie może mieć charakteru rozszerzającego. Wskazówka ta dotyczy przede wszystkim przesłanek odnoszących się do "nierozpoznania przez sąd istoty sprawy" oraz wymogu "przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości". W pewnych wypadkach sąd odwoławczy (mimo zdeterminowania jego roli funkcją rozpoznawczą) nie powinien jednak orzekać merytorycznie. Sytuacja taka ma miejsce, gdy procedowanie sądu pierwszej instancji dotknięte jest tego rodzaju wadą, że włączenie się przez sąd odwoławczy do rzeczowego rozpoznania sprawy nie jest możliwe.W takim wyjątkowym wypadku przewidziano dla sądu drugiej instancji uprawnienia kasatoryjne. Sąd odwoławczy, w ramach apelacji pełnej dokonuje samodzielnie subsumpcji prawa, nie jest w tym zakresie związany poglądami wyrażonymi przez sąd niższej instancji. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy przedwcześnie oddalił powództwo z powodu braku legitymacji biernej pozwanych zakładając ,że sprawa ma charakter pracowniczy .

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji w pierwszej kolejności ustali, czy mamy do czynienia ze sprawą pracowniczą w rozumieniu art.476§1 k.p.c. czy też źródłem roszczenia pozwu jest stosunek cywilnoprawny niezwiązany ze stosunkiem pracy. Ustalenie to będzie miało kluczowe znaczenie dla stwierdzenia, czy w ogóle zachodzą podstawy do rozpoznawania sprawy w postępowaniu odrębnym. W dalszej kolejności należałoby zbadać, czy nie zachodzą negatywne przesłanki procesowe z art. 199§1 pkt 2 k.p.c., mając w szczególności na uwadze wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 31 sierpnia 2017r., w sprawie o sygn. akt XXI 116/10 oraz rozstrzygnąć zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanych w odpowiedzi na pozew. Wobec przekazania sprawy do ponownego rozpoznania zarzuty naruszenia art. 217 § 2 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez nieuzasadnione oddalenie wniosków dowodowych , jako przedwczesne, należało pominąć. Zgłoszony na rozprawie apelacyjnej w dniu 23 czerwca 2020r. wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu – jak wynika z zapisu na płycie DVD ( na k.1020 akt) – odnosił się do ewentualnego przyszłego postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości i dlatego podlegał pominięciu.

Ponieważ sąd meriti nie rozpoznał istoty sporu, na podstawie art.386§4 k.p.c. zaistniała podstawa do uchylenia zaskarżonego wyroku w punkcie 3 i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, jak też rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108§2 k.p.c.) . Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd meriti winien mieć też na uwadze orzeczenie o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego z punktu 4 zaskarżonego wyroku, które w rezultacie obejmuje łączne koszty zastępstwa adwokackiego również w uchylonej części bez ich wyszczególnienia w odniesieniu do roszczeń z pozwu z 20 marca 2012r. (gdzie wskazano wartość przedmiotu sporu na kwotę 120 000 zł.-na k.1 akt) oraz dodatkowych roszczeń odszkodowawczych zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 9 kwietnia 2018r. na kwotę 50 milionów zł. ( na k.638-639 akt) .

W zakresie zaskarżonego postanowienia:

Zażalenie na postanowieniem z 4 kwietnia 2019r. jest oczywiście bezzasadne i jako takie podlegało oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c. w związku z art.397§3 k.p.c.

Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art.357§1 k.p.c. odmówił powodowi sporządzenia uzasadnienia zarządzeń i postanowień dowodowych, które zostały ogłoszone na posiedzeniu jawnym i są niezaskarżalne. Zgodnie z powołanym przepisem, postanowienia ogłoszone na posiedzeniu jawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlegają one zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienia te doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem. Żalący nie kwestionuje podstawy faktycznej i prawnej zaskarżonego postanowienia. W szczególności nie neguje, aby ogłoszone na rozprawie z jego udziałem w dniu 25 lipca 2018r. (k.709 akt) i 27 lutego 2019r. (k.856 akt) postanowienia dowodowe były niezaskarżalne, jak też nie wskazuje żadnej merytorycznej argumentacji na poparcie żądania uchylenia zaskarżonego postanowienia.

W zakresie zaskarżonego zarządzenia:

Zażalenie na zarządzenie podlegało przekazaniu według właściwości na podstawie art.160§1 k.p.c. i art.200§1 ¹ i §1 ⁴ k.p.c. w związku z art.397§3 k.p.c.

Zarządzeniem Przewodniczącej z 4 kwietnia 2019r. oddalono wniosek powoda o sprostowanie, uzupełnienie protokołu z rozprawy z 27 lutego 2019r. utrwalonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk i obraz. Powód wniósł zażalenie na zarządzenie, wnosząc o jego uchylenie. Zgodnie z art.160§ 1 k.p.c., strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu, nie później jednak jak na następnym posiedzeniu, a jeśli idzie o protokół rozprawy, po której zamknięciu nastąpiło wydanie wyroku - dopóki akta sprawy znajdują się w sądzie. Od zarządzenia przewodniczącego strony mogą odwołać się do sądu w terminie tygodniowym od doręczenia im zarządzenia. Odwołanie przewidziane w omawianym przepisie nie jest zażaleniem, jest to środek zaskarżenia, a nie środek odwoławczy, do którego nie ma zastosowania przepis art. 394 k.p.c. (wyr. SN z 25.02.1972 r., II CR 610/71 oraz z 3.08.1972 r., II PR 211/72; post. SA we W. z 15.10.2012 r., III APz 16/12, L.).