Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 r. w Łodzi

sprawy A. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w N.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 23 listopada 2012 r., sygn. akt: IV U 789/12,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 100/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 04.07.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. odmówił A. G. (1) prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił on 15 lat praxy w warunkach szczególnych.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu w pkt 1 zmienił decyzję organu rentowego i przyznał A. G. (1) prawo do emerytury od dnia zgłoszenia wniosku. W pkt 2 stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustaleni ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania wyroku.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach:

A. G. (1) urodził się (...). W okresie od 13.09.1974 - 12.04.1975 był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Z. - Oddział Wykonawstwa Inwestycyjnego jako betoniarz. W całym okresie zatrudnienia wykonywał różne czynności ogólnobudowlane jak: prace przy zbrojeniu, szalowaniu, zalewaniu, wymianie i wyrównywaniu posadzek, murowaniu, prace ciesielskie, przewożenie taczką zaprawy, cegieł i in. materiałów potrzebnych murarzowi. Wnioskodawca wykonywał powyższe prace w 8-godz. dniu pracy. W okresie od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. A. G. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Kombinacie (...) w B. jako betoniarz i pracował na budowach wykonując szalunki tzw. gięte, osadzane na głębokość 4 m. , mocowane do posadzki, a następnie zazbrajał je i zalewał betonem. Od 1.10.1980r. A. G. pracował jako betoniarz na budowie KB - 15. Praca jego polegała na wylewaniu betonu, wibrowaniu i wyrównywaniu powierzchni gruszką- beczkowozem, na drogach dojazdowych do elektrowni, wykonywaniu wykopu i robieniu szalunków pod ogrodzenie elektrowni. W okresie od 04.06.1981 - 09.08.1981r. odwołujący przebywał na budowie eksportowej w H. w Libii, gdzie pracował jako betoniarz przy budowie elektrowni od podstaw, tj. przy budowie dróg dojazdowych do elektrowni, przy szalunku rowów odprowadzających wodę do elektrowni. W pierwszym etapie budowy A. G. pracował jako betoniarz przy budowie przepompowni elektrowni, odsalającej wodę morską, dostarczaną do elektrowni betonowymi rowami. Wnioskodawca wykonywał szalunki rowów zalewając je następnie betonem w celu zabezpieczenia przed wyrwaniem ziemi ze skarpy przez płynącą wodę. Wszystkie prace odbywały się na wysokości, tj. od poziomu zerowego na wysokość. Po wykorzystaniu urlopu dewizowego (10.08.1981 - 22.09.1981) i urlopu bezpłatnego (25.09.1981 -30.09.1981), od dnia 1.10.1981r. A. G. został ponownie zatrudniony jako betoniarz, tym razem w jednostce budowlanej KB - 11 w B. Na tej budowie, odwołujący wykonywał postument betonowy pod turbinę elektrowni. Wnioskodawca z innymi pracownikami szalował betonowe słupy o wysokości od 8-12m, potem montował je w tzw. kielichach na głębokości l,2m. na wylanym już fundamencie. Po postawieniu słupów A. G. montował fundamenty pod turbinę. W szybie wykonywał betonowe schody. A. G. wykonywał także szalowanie osadnika węgla (zbiornika na węgiel), który osadzano od punktu zero do ponad 30m wysokości. W dniu 05.03.2012r. A. G. (1) złożył w ZUS wniosek o emeryturę. Organ rentowy uznał za udowodnione łącznie 27 lat, 11 miesięcy okresów składkowo - nieskładkowych, w tym 10 lat, 10 miesięcy i 25 dni w szczególnych warunkach od: 03.04.1968 - 21.04.1969, 18.09.1969 - 30.04.1971, 08.06.1972 - 15.10.1972, 26.03.1973 - 06.07.1974, 13.12.1976 - 12.02.1977, 09.03.1977 - 28.11.1978, 06.10.1983 - 06.02.1986, 23.07.1986 - 31.07.1986, odmawiając A. G. (1) decyzją z dnia 04.07.2012r. prawa do emerytury. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznal odwołanie za uzasadnione. Powołał się na art. 184 ust. 1, art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2004, Nr 39, poz. 353 ze zm.) oraz § 1-4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Wskazał, że zgodnie z wykazem A działu V rozporządzenia z dnia 7.02.1983r., pod. poz. 4, zostały wymienione prace zbrojarskie i betoniarskie. Postępowanie dowodowe wykazało, że praca A. G. (1) w okresie od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. w Kombinacie (...) w B., była pracą w szczególnych warunkach w myśl cyt. przepisów ( z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego). W ocenie Sądu ustalenia faktyczne prowadzą do jednoznacznego wniosku, że A. G. (1) spełnił kwestionowany warunek co najmniej 15 - letniego zatrudnienia w szczególnych warunkach, bowiem wskazany wyżej czasookres zatrudnienia, stanowiący łącznie 4 lata, 1 miesiąc i 27 dni, wraz z zaliczonym przez ZUS, w wymiarze 10 lat, 10 miesięcy i 25 dni, wynosi co najmniej 15 lat. Wnioskodawca spełnił także pozostałe przesłanki ustawowe, które nie były przedmiotem sporu. Odnośnie punktu 2 wyroku, Sąd Okręgowy jako podstawę rozstrzygniecia powołał art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Użyte w art. 118 sformułowanie „wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędne do wydania przez organ rentowy decyzji" należy rozumieć w ten sposób, iż 30 - dniowy termin winien być liczony od jej „faktycznego wyjaśnienia". W ocenie Sądu I instancji w przedmiotowej sprawie na etapie postępowania przed ZUS- em i na dzień wydania decyzji, nie było możliwe ustalenie przesłanki pracy w szczególnych warunkach. Dopiero w toku postępowania odwoławczego, na podstawie zgromadzonych dowodów, możliwe było dokonanie tych ustaleń. Dlatego też organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji.

Apelację od tego wyroku wniosł organ rentowy. Zarzucił nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i wniósł o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania wnioskodawcy. W uzasadnieniu wskazał, że bezspornym w sprawie jest, iż wnioskodawca A. G. (1) ur. dnia (...) ukończył 60 lat i na dzień 01.01.1999r. wykazał 27 lat i 11 miesięcy okresów ubezpieczenia, w tym 10 lat, 10 miesięcy i 25 dni okresów pracy w szczególnych warunkach. Wniosek o emeryturę Odwołujący się złożył w dniu 05.03.2012r. A. G. (1) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Powyższy wyrok został zaskarżony, ponieważ narusza przepisy prawa materialnego, a to art. 184 ust. 1 i 2 i art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz.U. nr 8 poz. 43 ze zm. ) przez przyjęcie, że A. G. (1) przysługuje emerytura. Organ rentowy nie zakwestionował ustaleń dokonanych przez Sąd dotyczących pracy A. G. (1) w szczegó1nych warunkach w okresie od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. w Kombinacie (...) w B., ale podniósł, że Sąd błędnie obliczył okres pracy w warunkach szczególnych. Sąd bowiem z okresu zatrudnienia od dnia 05.06.1979r. do dnia 01.08.1983r. wynoszącego 4 lata, 1 miesiąc i 27 dni nie wyłączył okresu urlopu bezpłatnego, o którym napisał w uzasadnieniu wyroku. Po odjęciu tego urlopu bezpłatnego okres pracy wnioskodawcy w Kombinacie wynosi 3 lata 11 miesięcy i 28 dni. Zatem łączny okres pracy w szczególnych warunkach Odwołującego się wynosi 10 lat, 10 miesięcy i 25 dni uznanych przez ZUS oraz 3 lata, 11 miesięcy i 28 dni udowodnionych przed Sądem, co daje razem 14 lat, 10 miesięcy i 23 dni.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna albowiem Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa. Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zmianami) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

-

okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz,

-

okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Z kolei w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zmianami) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Pracą w warunkach szczególnych jest przy tym praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wskazanych w załączniku A do rozporządzenia z 7.02.1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Normatywne rodzaje prac w szczególnych warunkach wyróżnia kryterium merytoryczne i formalne; pierwsze dotyczy wykonywania stale i w pełnym wymiarze takiej pracy, warunkiem drugiego jest wymienienie jej w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca która nie spełnia łącznie obu kryteriów nie uprawnia do emerytury w niższym wieku emerytalnym określonym w tym rozporządzeniu. ( tak: wyrok Sądu Najwyższego 2009-02-10, II UK 199/08, Legalis). Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. ( por. wyrok Sądu Najwyższego 2010-06-01, II UK 21/10, Legalis). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2011-10-17, I UK 174/11, Legalis)

Jak wynika z niespornych ustaleń Sądu Okręgowego, A. G. (1) pracował w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Kombinacie (...) w B. od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. Wykonywał wówczas stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę betoniarza, która to praca wymieniona została w Wykazie A dziale V poz. 4. Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych znajduje potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Także skarżący tych ustaleń Sądu Okręgowego nie kwestionuje. Skarżący zarzuca natomiast, że Sąd Okręgowy błędnie ustalił czasokres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem nie wyłączył z okresu od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. okresu urlopu bezpłatnego, o którym sam napisał w uzasadnieniu wyroku. Okres pracy od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. wynosi 4 lata 1 miesiąc i 27 dni, a okres urlopu bezpłatnego wynosi 1 miesiąc i 29 dni. Zatem, zdaniem skarżącego, staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi 14 lat 10 miesięcy i 23 dni ( 10 lat 10 miesięcy i 25 dni uznanych przez ZUS + 3 lata 11 miesięcy i 28 dni uznanych przez Sąd). Oznacza to, że A. G. (1) nie legitymuje się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a zatem nie spełnia warunków do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Oceniając powyższy zarzut stwierdzić należy, że nie jest on uzasadniony. Po pierwsze dlatego, że wyłączeniu z niekwestionowanego przez organ rentowy okresu 4 lat 1 miesiąca i 27 dni podlega jedynie okres od 10 września 1981r. do 30 września 1981r., a nie jak błędnie ustalił Sąd Okręgowy i ZUS, okres od 10 sierpnia 1981r. do 30 września 1981r. Z akt osobowych wnioskodawcy załączonych do niniejszej sprawy wynika, że umowa o pracę na budowie Elektrowni (...) w Libii zakończyła się w dniu 9 września 1981r., a nie 9 sierpnia 1981r. Powyższe ustalenie potwierdza pismo pracodawcy z dnia 8 września 1981r. oraz karta przebiegu zatrudnienia. Ponadto, wbrew ustaleniu Sądu Okręgowego, wnioskodawca nie miał prawa do urlopu dewizowego w roku 1981r. To także wynika z pisma pracodawcy z dnia 8 września 1981r. Zatem umowa o pracę trwała do 9 września 1981r. Następnie w okresie od 10 września 1981r. do 12 września 1981r. wnioskodawca korzystał z dni wolnych tytułem odwiedzenia rodziny w kraju, w okresie od 14 września 1981r. do 22 września 1981r. z dni wolnych z tytułu różnicy czasu pracy (powyższe pismo pracodawcy i karta przebiegu zatrudnienia), a w okresie od 25 września 1981r. do 30 września 1981r. korzystał z urlopu bezpłatnego ( wniosek i karta przebiegu zatrudnienia). Zatem nieprawidłowo organ rentowy z okresu od 5.06.1979r. do 1.08.1983r. wyłącza okres 1 miesiąca i 29 dni. Wyłączeniu podlegać może tylko okres od 10 września 1981r. do 22 września 1981r. i od 25 września 1981r. do 30 września 1981r., czyli łącznie 19 dni. Okres pracy w warunkach szczególnych uznany przez ZUS, to 10 lat 10 miesięcy i 25 dni. Brakujący okres do wymaganych 15 lat, to 4 lata 1 miesiąc i 5 dni. Okres wskazany przez apelującego jako uznany przez Sąd, to 4 lata 1 miesiąc i 27 dni ( odpowiada wyliczeniu znajdującemu się na k. 234 akt rentowych). Po odjęciu od tego okresu 19 dni, pozostają 4 lata 1 miesiąc i 8 dni. Zatem Wnioskodawca spełni warunek 15 lat pracy w warunkach szczególnych. I będzie to nawet przy założeniu, że odliczeniu podlega cały okres od 10 września 1981r. do 30 września 1981r. ( pozostanie 4 lata 1 miesiąc i 6 dni).

Apelacja jest bezzasadna także i z tego powodu, że błędnie organ rentowy nie uznał jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Jak wynika z materiału dowodowego sprawy ( odpowiedź na odwołanie) ZUS uznał, że A. G. (1) pracował w warunkach szczególnych od 3 kwietnia 1968r. do 21 kwietnia 1969r., a następnie od 18 września 1969r. do 30 kwietnia 1971r. będąc przez cały czas zatrudnionym w Zakładach (...) w Z. jako tkacz. Z materiału tego wynika też, że A. G. (1) w czasie tego zatrudnienia odbywał zasadniczą służbę wojskową od 22 kwietnia 1969r. do 12 września 1969r. (k. 89 akt rentowych). Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że okres zasadniczej służby wojskowej podlega zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Stanowisko odnośnie zaliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w Łodzi. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 2012-05-17, I UK 399/11; wyrok Sądu Najwyższego 2009-03-09, I UK 333/09); wyrok Sądu Najwyższego z 2012-04-12, I UK 347/12; wyrok Sądu Najwyższego z 2010-02-25, II UK 215/09; wyrok Sądu Najwyższego z 2006.04.06, III UK 5/06 i uchwałę Sądu Najwyższego z 2013-10-16, II UZP 6/13). Zatem dodatkowo zaliczeniu podlega okres 4 miesięcy i 24 dni. A to oznacza, że Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że A. G. (1) legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymaganym wymiarze 15 lat, a zatem spełnił wszystkie warunki do nabycia emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.