Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Janina Kacprzak (spr.)

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn

SSA Mirosław Godlewski

Protokolant: st. sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2014 r. w Łodzi

sprawy J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w Ł.

o przeliczenie emerytury,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 9 grudnia 2013 r., sygn. akt: VIII U 5016/13;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 274/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 grudnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. z dnia 31 lipca 2013 r. i przeliczył emeryturę J. B. od dnia 1 stycznia 2013 r., w ten sposób, że emeryturę w kwocie 4.536,18 złotych zwiększył o kwotę wynikającą z podzielenia zaewidencjonowanych na koncie składek po dniu 31 grudnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. w wysokości 17.848,13 złotych z uwzględnieniem waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień złożenia wniosku, to jest na dzień 25 stycznia 2013 r., w ilości 223,70 miesięcy.

Wydając zaskarżony wyrok sąd pierwszej instancji za podstawę orzeczenia przyjął następujące ustalenia faktyczne:

Wnioskodawczyni J. B., urodzona (...), od dnia 8 września 2004 r. ma przyznaną emeryturę wcześniejszą, do której ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 lat kalendarzowych 1994-2003, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 355 % ograniczonym do 250 %, oraz kwotę bazową 1.829,24 zł.

Decyzją z dnia 7 lipca 2011 r. ZUS przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 1 maja 2011 r., to jest od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku o świadczenie. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji składki (247.784,03 zł) oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego (787.563,39 zł). Tak ustaloną podstawę (247.784,03 zł + 787.563,39 zł) podzielono przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (234,70 miesięcy). Emerytura wyliczona zgodnie zasadami określonymi w art. 26 ustawy wyniosła 4.411,37 zł brutto. Jednocześnie wypłatę emerytury wcześniejszej ZUS zawiesił jako świadczenie mniej korzystne.

W dniu 25 stycznia 2012 r. wnioskodawczyni złożyła zaświadczenie Rp-7 bez żadnego wniosku, natomiast w dniu 7 marca 2012 r. złożyła wniosek o doliczenie składek, doliczenie stażu pracy i przeliczenie podstawy wymiaru emerytury.

Decyzją z dnia 22 marca 2012 r. ZUS dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawczyni z tytułu wieku od dnia 1 stycznia 2012 r. wskazując, że wniosek został złożony w dniu 25 stycznia 2012 r. Za podstawę obliczenia emerytury przyjął kwotę świadczenia na dzień przeliczenia emerytury łącznie z kwotą zaewidencjonowanych składek po przeliczeniu emerytury podzielonych przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ustalone dla wieku w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury. Kwota składek od ostatniej decyzji wyniosła 12.323,14 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 229. Po ponownym ustaleniu wysokość emerytury wyniosła 4.465,18 zł. Kwota ta została wyliczona w sposób następujący: 4.411,37 zł + (12.323,14 zł : 229) = 4.465,18 zł. Emerytura po waloryzacji od 1 marca 2012 r. wyniosła 4.536,18 zł. W decyzji wskazano, że niniejszą decyzją doliczono składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonej do dnia 31 grudnia 2011 r.

Wnioskiem z dnia 25 stycznia 2013 r. wnioskodawczyni wniosła o doliczenie stażu pracy i przeliczenie podstawy wymiaru emerytury. Do wniosku załączyła kserokopię zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 wystawione za rok 2012 oraz zaświadczenie o pobranym wynagrodzeniu i zasiłkach za czas choroby. W załatwieniu tego wniosku ZUS decyzją z dnia 5 lipca 2013 r. dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawczyni obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 53 ustawy o emeryturach i retach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjął dotychczasową podstawę wymiaru, to jest wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 355 % ograniczony do 250 % oraz kwotę bazową 1.829,24 zł. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 40 lat, 6 miesięcy i 22 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 4 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych. Emerytura po waloryzacji od 1 marca 2013 r. wyniosła 4.006,38 zł brutto. Emerytura ustalona tą decyzją została zawieszona jako świadczenie mniej korzystne.

W piśmie złożonym w dniu 24 lipca 2013 r. wnioskodawczyni wskazała, że ZUS nie załatwił jej wniosku z dnia 25 stycznia 2013 r. o przeliczenie emerytury aktualnie pobieranej. Zaznaczyła, że ponawia wniosek o doliczenie zaewidencjonowanych składek i przyznanie tak przeliczonego świadczenia od stycznia 2013 r.

W załatwieniu wniosku z dnia 24 lipca 2013 r. ZUS wydał decyzję z dnia 31 lipca 2013 r., którą dokonał przeliczenia emerytury J. B. od dnia 1 lipca 2013 r., to jest od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku. Emeryturę ustaloną w kwocie 4.717,63 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku ubezpieczonej w dniu złożenia tego wniosku, to jest w dniu 24 lipca 2013 r. Kwota składek od ostatniej decyzji wyniosła 30.989,66 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 219,90. Po ponownym ustaleniu wysokość emerytury wyniosła 4.858,56 zł. Kwota ta została wyliczona w sposób następujący: 4.717,63 zł + (30.989,66 zł : 219,90) = 4.858,56 zł. Należność za okres od 1 lipca 2013 r. do 31 sierpnia 2013 r. w kwocie 281,86 zł ZUS przekazał wraz ze świadczeniem za wrzesień

Emerytura wnioskodawczyni na dzień 31 grudnia 2012 r. wynosiła 4.536,18 zł. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu 31 grudnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 17.848,13 zł. Średnie dalsze trwanie życia wnioskodawczyni na dzień 25 stycznia 2013 r. wyniosło 223,7 miesięcy. Po ponownym ustaleniu wysokość emerytury od 1 stycznia 2013 r. wyniosłaby 4.615,97 zł. Kwota ta została wyliczona w sposób następujący: 4.536,18 zł + (17.848,13 zł : 223,7) = 4.615,97 zł. Emerytura po waloryzacji od 1 marca 2013 r. wyniosłaby 4.800,61 zł.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie wnioskodawczyni zasługiwało na uwzględnienie. Po przywołaniu treści przepisów art. 25 ust. 1 i ust. 1b, art. 26 ust. 1 – 3, art. 29 w związku z art. 46, art. 53 ust. 1, art. 108 ust. 1 – 3, art. 116 ust. 1, art. 129 ust. 1 i art. 133 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd Okręgowy zaznaczył, że w sprawie sporna była data, od jakiej winna być przeliczona emerytura odwołującej się poprzez doliczenie składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej po ostatnim przeliczeniu emerytury. Sąd Okręgowy uznał rację ubezpieczonej, iż przeliczenia emerytury organ rentowy winien był dokonać od miesiąca, w którym złożono wniosek z dnia 25 stycznia 2013 r. We wniosku tym ubezpieczona zaznaczyła bowiem, że domaga się przeliczenia emerytury, nadto załączyła do niego zaświadczenie o zarobkach wystawione na druku Rp-7 za rok 2012. Złożenie tego druku nie miało żadnego znaczenia dla potrzeb przeliczenia emerytury wcześniej, skoro przyjęty do jej obliczenia wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został już przyjęty w wysokości maksymalnej 250 %. Złożenie tego druku miało natomiast znaczenie dla przeliczenia emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy. Sąd Okręgowy uznał, że w tej sytuacji samo złożenie druku Rp-7 organ rentowy winien był potraktować jako wniosek o przeliczenie emerytury pobieranej przez ubezpieczoną. Z kolei, jeżeli miał jakiekolwiek wątpliwości, w jakim celu odwołująca się załączyła do wniosku o przeliczenie emerytury zaświadczenie Rp7 winien był przeprowadzić w tym celu postępowanie wyjaśniające. Sąd Okręgowy zauważył, że ZUS rozpoczął takie postępowanie wzywając ubezpieczoną do złożenia oryginału zaświadczenia Rp-7 pismem z dnia 28 maja 2013 r., co tylko utwierdziło skarżącą, że sprawa przeliczenia nowej emerytury z wniosku ze stycznia 2013 roku jest w toku. Pomimo powyższego organ rentowy po uzyskaniu oryginału zaświadczenia Rp-7 dokonał jedynie doliczenia stażu pracy, co Sąd ocenił jako działanie niezrozumiałe. Sąd Okręgowy zwrócił nadto uwagę, że skarżąca złożyła sporny wniosek na druku organu rentowego, który uzyskała w ZUS. Druk ten nie zawiera stwierdzenia „o doliczenie składek”, w odróżnieniu od druku, który został wnioskodawczyni przedstawiony w 2012 roku. W spornym wniosku z dnia 25 stycznia 2013 r. odwołująca się wskazała, że wnosi o przeliczenie podstawy emerytury, a wobec tego miała ona pełne prawo uważać, że złożyła wniosek o przeliczenie nowej emerytury, gdyż załączyła wymagane dokumenty. Co więcej, odwołująca w dniu 25 stycznia 2012 r. (rok wcześniej) w ogóle nie złożyła wniosku, a jedynie załączyła do akt organu rentowego zaświadczenie Rp-7. Stosowny wniosek o przeliczenie i doliczenie składek złożyła dopiero w dniu 7 marca 2012 r., a zatem należy domniemywać, że złożyła go po przeprowadzeniu przez ZUS stosownego postępowania wyjaśniającego i uzyskaniu informacji z ZUS, że oprócz zaświadczenia Rp-7 winna złożyć stosowny wniosek. Sąd zauważył, że w tym jednak wypadku organ rentowy nie miał wątpliwości, że samo złożenie zaświadczenia Rp-7 należało potraktować jako wniosek o przeliczenie nowej emerytury i decyzją z dnia 22 marca 2012 r. dokonał stosownego przeliczenia od dnia 1 stycznia 2012 r., wskazując jako datę złożenia wniosku 25 stycznia 2012 r., czyli de facto datę złożenia zaświadczenia Rp-7 (wniosek do tego zaświadczenia został bowiem złożony dopiero w marcu 2012 roku). W związku z powyższym tym bardziej Sąd Okręgowy ocenił jako niezrozumiałe postępowanie organu rentowego w zakresie spornej decyzji. Skoro bowiem ponownie zaistniała sytuacja, że ubezpieczona załączyła zaświadczenie Rp-7 i zobowiązano ją do złożenia jego oryginału, to z niewiadomych przyczyn nie potraktowano daty złożenia tego zaświadczenia, jak rok wcześniej, jako daty złożenia wniosku o przeliczenie emerytury z tytułu wieku. Wniosek z dnia 25 stycznia 2013 r. ZUS potraktował bowiem jedynie jako wniosek doliczenie stażu pracy. Sąd zwrócił uwagę, że po stronie organu rentowego leży obowiązek udzielania ubezpieczonym informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalania świadczeń, który wynika z § 2 z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. W uznaniu Sądu Okręgowego wniosek ubezpieczonej z dnia 24 lipca 2013 r. należy potraktować jedynie jako podtrzymanie wniosku złożonego w dniu 25 stycznia 2013 r. i ponaglenie organu rentowego do jego załatwienia.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją organ rentowy w całości zarzucając naruszenie prawa materialnego, to jest art. 133 w związku z art. 116 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyjęcie, że wypłatę przeliczonego świadczenia należało podjąć za okres wcześniejszy niż od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi (...) instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy przyznał rację, że istotą sporu było ustalenie daty, od której należy przeliczyć emeryturę ubezpieczonej obliczoną w trybie art. 26 ustawy. Kwestionując zasadność przeliczenia od daty złożenia wniosku z dnia 25 stycznia 2013 r. organ rentowy podniósł, że we wniosku tym J. B. nie zgłosiła roszczenia o doliczenie zaewidencjonowanych składek, a w tej sytuacji organ rentowy nie miał podstaw do dokonania takiego przeliczenia z urzędu. Zdaniem skarżącego nie było w tej sytuacji także konieczności prowadzenia jakiegokolwiek dochodzenia przez organ rentowy. Podstawę do dokonania przeliczenia zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczeniowym składek dało dopiero żądanie wyartykułowane przez ubezpieczoną we wniosku z dnia 24 lipca 2013 r.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego ubezpieczona wnosiła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest niezasadna, a podniesione w niej zarzuty dotyczące naruszenia przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są chybione. Sąd (...) instancji poczynił wymagane ustalenia, na ich podstawie wywiódł trafne wnioski, nadto zastosował właściwe przepisy, dokonując poprawnej ich interpretacji.

Z niewadliwych, a niekwestionowanych przez skarżącego, ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że wnioskodawczyni od dnia 1 maja 2011 r. ma przyznaną i wypłacaną emeryturę z tytułu ukończenia wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat, obliczoną według zasad określonych w przepisach art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z ustaleń tych wynika także, że w dniu 25 stycznia 2012 r. ubezpieczona złożyła zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp-7 bez żadnego wniosku, a w dniu 7 marca 2012 r. wniosek o doliczenie składek, doliczenie stażu pracy i przeliczenie podstawy wymiaru emerytury. Powyższe dokumenty dały organowi rentowemu podstawę do przeliczenia zarówno zawieszonej emerytury wcześniejszej, obliczanej zgodnie z dotychczasowymi zasadami określonymi w art. 53 ustawy emerytalnej (k. 71-73 akt ZUS), która po przeliczeniu od 1 marca 2012 r. wyniosła 3.781,48 zł, jak i wypłacanej emerytury obliczanej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy, która po przeliczeniu od 1 marca 2012 r. wyniosła 4.536,18 zł (k. 75-74 akt ZUS). Rok później, w dniu 25 stycznia 2013 r., wnioskodawczyni złożyła kolejny wniosek, w którym zaznaczyła, że domaga się doliczenia stażu i przeliczenia podstawy wymiary emerytury. Do wniosku załączyła zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp-7 za rok 2012. Tym razem powyższe okoliczności dały dla organu rentowego podstawę do przeliczenia jedynie emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 53 ustawy emerytalnej.

Sąd Apelacyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji, że samo już złożenie w styczniu 2013 r. zaświadczenia na druku Rp-7, które miało istotne znaczenie dla przeliczenia emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy, natomiast praktycznie nie miało żadnego znaczenia dla potrzeb przeliczenia emerytury wcześniejszej, winno zostać potraktowane przez organ rentowy jako wniosek o przeliczenie emerytury aktualnie pobieranej przez ubezpieczoną, to jest świadczenia, którego wysokość została uzależniona od sumy zaewidencjonowanych składek na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Zatem już w styczniu 2013 r. organ rentowy powinien przeliczyć świadczenie na podstawie art. 108 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mając również na uwadze, że wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury został zgłoszony po upływie roku kalendarzowego (ust. 3 art. 108). Jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych miał jakiekolwiek wątpliwości co do przyczyny złożenia zaświadczenia Rp-7, załączonego do wniosku o przeliczenie emerytury, to powinnością organu było przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, tym bardziej w sytuacji gdy pobieranym przez ubezpieczoną świadczeniem jest emerytura przyznana według reguł określonych w art. 24 ustawy, która jest świadczeniem korzystniejszym od emerytury wcześniejszej.

W świetle powyższego wniosek ubezpieczonej z dnia 25 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy słusznie potraktował jako wniosek o przeliczenie emerytury kapitałowej obliczanej według nowych zasad na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgłoszony w apelacji zarzut dotyczący naruszenia przepisów art. 133 w związku z art. 116 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ustanawiających ogólne zasady wypłaty emerytur i rent, wedle których świadczenie przyznane lub podwyższone wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, ocenić należało jako nieuprawniony.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację oddalił jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.