Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

del. SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: Sekretarz sądowy Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 marca 2018 r. w Ł.

sprawy R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 28 grudnia 2016 r. sygn. akt V U 765/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz R. B. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 761/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił R. B. prawa do emerytury górniczej. Organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony udowodnił jedynie 23 lata 7 miesięcy i 22 dni pracy górniczej. Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym okresów: od 1 lipca 1980 r. do 31 maja 1981 r. na stanowisku ślusarza oraz od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. na stanowisku pomocnika górnika strzałowego, gdyż stanowiska te nie figurują w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

W odwołaniu od tej decyzji R. B. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury górniczej przez zaliczenie do pracy górniczej okresu zatrudnienia od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. w wymiarze półtorakrotnym. Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 28 grudnia 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał R. B. prawo do emerytury górniczej z dniem 19 kwietnia 2016 r. oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że R. B., urodzony (...), w dniu 19 kwietnia 2016 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem OFE. Niekwestionowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okres pracy górniczej ubezpieczonego wynosi łącznie 23 lata, 7 miesięcy i 22 dni.

R. B. od dnia 3 lipca 1979 r. jest zatrudniony (...) z siedzibą w R..

W wyżej wymienionym okresie wnioskodawca pracował na następujących stanowiskach:

- pomiarowego na odkrywce na oddziale GM od 3 lipca 1979 r. do 30 czerwca 1980 r.,

- ślusarza na oddziale RS-1 od 1 lipca 1980 r. do 31 maja 1981 r.,

- ślusarza na oddziale WS-5 od 1 czerwca 1981 r. do 31 sierpnia 1991 r.,

- mechanika napraw pojazdów na oddziale WS-1 od 1 września 1991 r. do 31 listopada 1999r.

- pomocnika górnika strzałowego na oddziale SZ od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002r.,

- górnika strzałowego na oddziale SZ, od 1 sierpnia 2002 r. do 31 sierpnia 2014 r.,

- górnika kopalni odkrywkowej na oddziale G-3 od 1 września 2014 r. do nadal.

W dniu 24 czerwca 2002 r. R. B. uzyskał kwalifikacje do zatrudnienia na stanowisku strzałowego w ruchu odkrywkowych zakładów górniczych. W okresie od 1 grudnia 1999 r. do 31 sierpnia 2008 r. odwołujący pracował na oddziale strzałowym, początkowo jako pomocnik górnika strzałowego, a od dnia 1 sierpnia 2002 r. na stanowisku górnika strzałowego. Oddział strzałowy zajmuje się rozluzowywaniem trudnourabialnych skał. Pracownicy oddziału strzałowego nawiercają otwory w skale, załadowują je materiałem wybuchowym, zabezpieczają strefę wybuchu i detonują ładunek. Do obowiązków wnioskodawcy jako pomocnika górnika strzałowego w okresie od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. należało:

- wykonywanie prac związanych z załadunkiem otworów strzałowych w wyrobisku górniczym,

- zabezpieczenie strefy rozrzutu odłamków skalnych przy wykonywaniu robót strzałowych w wyrobisku górniczym,

- wiercenie otworów strzałowych w wyrobisku górniczym,

- przeszukanie wyrobiska górniczego na obecność przedmiotów ferromagnetycznych,

- współpraca z operatorem sprzętu technologicznego podczas przygotowywania miejsc do robót strzałowych,

- obsługa wiertarki udarowo-pneumatycznej podczas wiercenia otworów strzałowych w wyrobisku górniczym.

W ramach wykonywania obowiązków na stanowisku pomocnika górnika strzałowego R. B. wiercił otwory strzałowe, wytwarzał na terenie wyrobiska materiał wybuchowy - saletrol i umieszczał go wraz z przebitką w tych otworach. Wykonywał również linie strzałowe oraz zabezpieczał teren rozrzutu odłamków. Jako górnik strzałowy wnioskodawca wykonywał te same czynności, a dodatkowo pobierał z magazynu trotyl bądź dynamit, wykonywał z tych materiałów ładunki udarowe, wpuszczał je w otwór strzałowy i odpalał ładunki. Ubezpieczony wykonywał pracę na terenie wyrobiska przez około 6 godzin dziennie. Pozostały czas zajmowało mu pobieranie i zdawanie sprzętu, dojazdy oraz organizacja pracy na stanowisku. Wnioskodawca nie wykonywał innych czynności.

Grubość nadkładu w (...) B. dochodzi do 158,8 m w polu (...) oraz 239,8 m w polu (...). W nadkładzie występuje szereg odmiennych litologicznie skał o różnych parametrach fizyko - mechanicznych, w tym skały lite (twarde). Występowanie tych trudnourabialnych skał przekracza możliwości skrawania podstawowym zestawem koparek wielonaczyniowych i wymaga stosowania technologii wspomagających, m.in. „strzelania rozluzowującego”. Materiałem wybuchowym stosowanym do strzelania jest „saletrol”, tj. mieszanina saletry amonowej i oleju napędowego. Te dwa wcześniej „obojętne” składniki dopiero po zmieszaniu w odpowiednich proporcjach stają się materiałem wybuchowym. Dlatego też jest on wytwarzany dopiero w bezpośrednim sąsiedztwie otworów strzałowych. Po załadowaniu do nich saletrolu, pozostałą wolną cześć otworu wypełnia się materiałem skalnym tzw. „przybitką”, co utrudnia gazom odstrzałowym zbyt szybkie przedostanie się do atmosfery i dłuższe działanie na caliznę skalną, przyczyniając się do lepszego urabiania. Uzbrojone w materiał wybuchowy i zapalniki inicjujące otwory strzałowe łączy się siecią przewodów z zapalarką, czyli urządzeniem służącym do odpalania zapalników. Wszystkie te roboty są nierozerwalnie związane z procesem urabiania skał oraz w ścisłym związku technologicznym związanym z odspojeniem nadkładu przez koparki wielonaczyniowe. Przyjmując zatem, że przodkiem eksploatacyjnym jest miejsce w kopalni, gdzie robotą górniczą urabia się skałę tj. oddziela się jej części od górotworu, część poziomu eksploatacyjnego i piętra, należy stwierdzić, że prace polegające na wytwarzaniu materiału wybuchowego (saletrol), zasypywaniu otworów strzałowych saletrolem i przybitką, łączenie siatki strzałowej na oddziale strzałowym (...) B. były pracami w przodku, o których mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Powołana przez pracodawcę komisja weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 16 października 2009 r. ustaliła, że R. B., pomimo posiadania angażu na stanowisko pomocnik górnika strzałowego, w okresie od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. faktycznie wykonywał pracę górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku, która to praca swoim charakterem odpowiada pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej.

W dniu 6 kwietnia 2016 r. pracodawca wystawił R. B. świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że w czasie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on pracę górniczą: od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej, wymienionym w Dziale III załącznika Nr 3, poz. 1 rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 r.

W tak ustalonych okolicznościach Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 50 a ust. 1 ustawy, górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat życia;

2)  ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 - wynosi 50 lat (art. 50 a ust. 2 ustawy).

Przepis z art. 50b ustawy emerytalnej stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym, że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Natomiast w myśl art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy, za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie zaś do art. 50d ust. 1 ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

Rozporządzenie, o którym mowa w art. 50c ustawy emerytalnej, to rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8). Zachowało ono moc obowiązującą na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim przepisy rozporządzenia nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy. Przywołane rozporządzenie w załączniku Nr 3 dział III w pozycjach od 1 do 8 określa szczegółowo wykaz takich stanowisk w kopalniach węgla brunatnego, na których wykonywanie pracy pozwala na zaliczenie jej w wymiarze półtorakrotnym. Prace na odkrywce, opisane w załączniku Nr 2 do rozporządzenia, stanowią natomiast pracę górniczą, która przewiduje określone przywileje dla osób ją wykonujących, ale w mniejszym zakresie, niż to wynika z załącznika Nr 3.

Sąd podkreślił, że przy ocenie, czy ubezpieczony wykonywał pracę górniczą, w tym w wymiarze półtorakrotnym, nie można skupiać się wyłącznie na nazwie zajmowanego stanowiska pracy, ale należy badać, jakie czynności wykonywał on w okresie, który poddawany jest badaniu. Tym samym nie ma również decydującego znaczenia dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska pracy, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 1 kwietnia 2015 r., I UK 293/14, z dnia 21 lutego 2012 r., I UK 295/11, z dnia 22 kwietnia 2011r., I UK 360/10, z dnia 16 czerwca 2011r., I UK 381/10; z dnia 4 kwietnia 2012r., I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 r., I UK 339/09, z dnia 18 marca 2015r., I UK 280/14). Zdaniem Sądu Okręgowego, postępowanie dowodowe potwierdziło tezy wnioskodawcy, że w spornym okresie pracował w wymiarze półtorakrotnym. Z materiału dowodowego wynika, że od 1 grudnia 1999 r. do 31 sierpnia 2008 r. ubezpieczony jako pomocnik górnika strzałowego wykonywał prace, polegające na załadunku otworów strzałowych w wyrobisku górniczym, zabezpieczaniu strefy rozrzutu odłamków skalnych przy wykonywaniu robót strzałowych w wyrobisku górniczym, wierceniu otworów strzałowych w wyrobisku górniczym, przeszukiwaniu wyrobiska górniczego na obecność przedmiotów ferromagnetycznych, współpracy z operatorem sprzętu technologicznego podczas przygotowywania miejsc do robót strzałkowych, obsłudze wiertarki udarowo-pneumatycznej podczas wiercenia otworów strzałkowych w wyrobisku górniczym. Prace te mieszczą się w zakresie pojęcia „innych prac przodkowych” wymienionych w art. 50d ustawy. Były nierozerwalnie związane z procesem urabiania skał oraz pozostawały w ścisłym związku technologicznym z odspojeniem nadkładu przez koparki wielonaczyniowe. Prace przodkowe zajmowały skarżącemu 6 godzin dziennie. Pozostały czas dniówki roboczej wykorzystywał na czynności niezbędne do wykonywania prac przodkowych, tj. dojazdów na wyrobisko i powrót z wyrobiska, organizację pracy na stanowisku. Pozwala to na zaliczenie całego spornego okresu do prac z art. 50d ustawy.

Wobec przytoczonych zapatrywań judykatury bez znaczenia pozostaje natomiast okoliczność, że stanowisko pomocnika górnika strzałowego nie zostało wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Rozporządzenie to zachowało moc na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ale w zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy, a wykazy stanowisk pracy, określone w załącznikach do tego rozporządzenia, mają charakter pomocniczy.

Z tych wszystkich względów Sąd stwierdził, że organ rentowy niezasadnie zakwestionował wystawione wnioskodawcy świadectwo pracy górniczej w zakresie, w którym pracodawca uznał, że ubezpieczony wykonywał pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym w okresie od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. Po doliczeniu tego okresu do uznanego okresu pracy górniczej staż wnioskodawcy wynosi ponad 25 lat pracy górniczej. Skoro R. B. spełnił wszystkie ustawowe przesłanki nabycia prawa do emerytury o jaką wystąpił Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku przyznając wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem 19 kwietnia 2016 r.

Organ rentowy zaskarżył wyrok apelacją w całości. Rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie art. 233 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędne ustalenie, że ubezpieczony posiada wymagane 25 lat pracy górniczej określonej w art. 50a-f ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przez co został naruszony wyżej wymieniony przepis i błędnie przyznano odwołującemu prawo do emerytury górniczej od 19 kwietnia 2016 r.

W świetle powyższych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zdaniem skarżącego, zarzut procesowy uzasadnia fakt, że Sąd Okręgowy na podstawie akt osobowych i zeznań świadków uznał za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym okres zatrudnienia od 1 lipca 1980 r. do 31 maja 1981 r. na stanowisku ślusarza oraz od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. na stanowisku pomocnika górnika strzałkowego. Tymczasem z charakterystyki pracy mechanika maszyn i urządzeń z dnia 27 maja 2016 r. nie wynika na jakich maszynach odwołujący był zatrudniony jako ślusarz. Wydział RS - 1, w którym odwołujący pracował zajmował się sprzętem pomocniczym, zatem wnioskodawca nie wykonywał pracy przodkowej, o której mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS, do której ma zastosowanie wymiar półtorakrotny. Ponadto z uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji nie wynika, aby w tej kwestii Sąd prowadził jakieś postępowanie dowodowe. Stanowisko ślusarza nie figuruje w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty, figuruje natomiast w załączniku Nr 2 do tego rozporządzenia. Podobnie stanowisko pomocnika górnika strzałkowego nie figuruje w załączniku Nr 3 do cyt. wyżej rozporządzenia, lecz jest wymienione w poz. 3 załącznika Nr 2. Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Najwyższego z 21 lutego 2012 r., I UK 295/11, skoro stanowisko, które zostało wymienione w załączniku Nr 2 nie zostało objęte wykazem, załącznikiem Nr 3, oznacza to niemożność zaliczenia pracy wykonywanej na tych stanowiskach w wymiarze półtorakrotnym.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest zasadna.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacyjnych zarzutów natury procesowej wskazać należy, że spór w sprawie niniejszej sprowadzał się do ustalenia, czy R. B. spełnił określoną w art. 50a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) przesłankę 25 lat pracy górniczej - w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 4 tej ustawy, przez zaliczenie okresu pracy górniczej w Kopalni (...) w R., obecnie (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) z siedzibą w R., od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. w wymiarze półtorakrotnym, tj. pracy wymienionej w przepisie art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Natomiast okres zatrudnienia ubezpieczonego w Kopalni (...) w R. od 1 lipca 1980r. do 31 maja 1981r. na stanowisku ślusarza nie był sporny, R. B. w odwołaniu nie wnosił o zaliczenie tego okresu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym i Sąd Okręgowy nie prowadził w tym zakresie postępowania dowodowego.

Ustawodawca odróżnił pracę górniczą (zwykłą), którą w kopalniach węgla brunatnego jest zatrudnienie na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża (art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy) od pracy górniczej (kwalifikowanej), którą zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, gdy praca ta jest wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach (art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy). Te ostatnie okresy potraktowane zostały przez ustawodawcę w sposób wyjątkowo korzystny ze względu na wysoki stopień zagrożenia życia i zdrowia pracowników. Szczegółowe określenie stanowisk pracy, na których zatrudnienie zalicza się dla celów emerytalnych w wymiarze półtorakrotnym powierzone zostało ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa (art. 50d ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach). Jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy, pod rządem ustawy emerytalnej z dnia 17 grudnia 1998 r. nowe rozporządzenie wykonawcze nie zostało wydane, toteż na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach (w zakresie niesprzecznym z przepisami tej ustawy) zachowało moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 r. Nr 2, poz. 8). W rozporządzeniu tym stwierdza się w szczególności, że pracą górniczą w kopalniach węgla brunatnego są okresy zatrudnienia na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik Nr 2 do tego rozporządzenia (§ 2), natomiast okresami pracy w kopalniach węgla brunatnego zaliczanymi w wymiarze półtorakrotnym są okresy pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik Nr 3 do rozporządzenia (§ 3). S. także Sąd pierwszej instancji podkreślił, że o uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym - zgodnie z ugruntowanymi zapatrywaniami judykatury - decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska określona w angażach lub w zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNP 1999 Nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNP 2002 Nr 22, poz. 553, z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Nie mają też decydującego znaczenia zakładowe wykazy stanowisk oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 16 marca 2011 r., I UK 331/10, LEX nr 811826).

Wykaz stanowiący załącznik Nr 3 do przywołanego rozporządzenia w części III - wymieniający stanowiska pracy, na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym w kopalniach węgla brunatnego - obejmuje stanowisko „górnika strzałowego kopalni odkrywkowej” - pkt 2. Aby jednak praca górnika strzałowego była uwzględniona do emerytury górniczej w wymiarze półtorakrotnym musi być wykonywana nie tylko na odkrywce, ale i w przodku - po myśli art. 50d ust. 1 pkt ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Za prace wymienione w załączniku Nr 3 mogą być uznane tylko takie prace wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie „inne prace w przodku” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r., I UK 236/09, Legalis nr 328342, z dnia 22 kwietnia 2011 r., I UK 360/10, Legalis nr 376654).

Jak wynika z ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne, R. B. w okresie spornym wykonywał górniczą pracę kwalifikowaną, gdyż na stanowisku pomocnika górnika strzałowego prowadził prace polegające na załadunku otworów strzałowych w wyrobisku górniczym, zabezpieczaniu strefy rozrzutu odłamków skalnych przy wykonywaniu robót strzałowych w wyrobisku górniczym, wierceniu otworów strzałowych w wyrobisku górniczym, przeszukiwaniu wyrobiska górniczego na obecność przedmiotów ferromagnetycznych, współpracy z operatorem sprzętu technologicznego podczas przygotowywania miejsc do robót strzałowych, obsłudze wiertarki udarowo-pneumatycznej podczas wiercenia otworów strzałowych w wyrobisku górniczym. Niewątpliwie prace te mieszczą się w zakresie pojęcia „innych prac przodkowych” wymienionych w art. 50d ustawy, albowiem były nierozerwalnie związane z procesem urabiania skał oraz pozostawały w ścisłym związku technologicznym z odspojeniem nadkładu przez koparki wielonaczyniowe. Prace przodkowe zajmowały ubezpieczonemu 6 godzin dziennie. Pozostały czas dniówki roboczej wykorzystywał na czynności niezbędne do wykonywania prac przodowych, tj. dojazdów na wyrobisko i powrót z wyrobiska, organizację pracy na stanowisku. Pozwala to na zaliczenie całego spornego okresu do prac z art. 50d ustawy.

Wbrew zarzutom apelacji, bez znaczenia pozostaje okoliczność, że stanowisko pomocnika górnika strzałowego nie zostało wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Rozporządzenie to zachowało moc na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ale w zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy, a wykazy stanowisk pracy, określone w załącznikach do tego rozporządzenia mają charakter jedynie pomocniczy. W świetle zaś zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w postaci dokumentów osobowych wnioskodawcy, zeznań świadków, wyjaśnień wnioskodawcy, charakterystyki stanowiska pracy wnioskodawcy przedłożonej przez pracodawcę oraz opinii biegłego sądowego z zakresu geologii i górnictwa w odkrywkowych zakładach górniczych oraz wydobywania kopalin metodą odkrywkową, niewątpliwie R. B. od 1 grudnia 1999 r. do 31 lipca 2002 r. wykonywał pracę górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku. Obowiązki pracownicze wnioskodawcy jako pomocnika górnika strzałowego różniły się od obowiązków górnika strzałowego jedynie tym, że pomocnik nie mógł pobierać sam materiałów wybuchowych z magazynu i samodzielnie odpalać ładunków wybuchowych. W tej sytuacji, zawarte w apelacji twierdzenia stanowią w istocie polemikę z prawidłowymi i nie budzącymi wątpliwości ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Sąd Okręgowy prawidłowo - w świetle art. 232 k.p.c. - ocenił wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego, bez naruszenia granic zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c.

Poprawne ustalenia faktyczne i wyprowadzone z nich wnioski w przedmiocie warunków i charakteru pracy ubezpieczonego na stanowisku, implikują właściwą subsumcję. Skoro R. B. legitymuje się 25. letnim stażem pracy górniczej, w tym 17 lat, 6 miesięcy i 22 dni pracy określonej w art. 50c ust. 1, wiek 55 lat ukończył (...), zaś wniosek o emeryturę złożył 12 kwietnia 2016 r., toteż z tym dniem nabył prawo do emerytury na podstawie art. 50a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną, z mocy art. 385 k.p.c. O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. zasądzając od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego koszty zastępstwa procesowego za drugą instancję, zgodnie z żądaniem pełnomocnika oraz treścią § 9 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1804 ze zm.).