Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 sierpnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie:SSA Janina Kacprzak

SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

Protokolant: Stażysta Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lipca 2017 r. w Ł.

sprawy J. R.

przy udziale (...) Sp. z o.o. w Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.

o podleganie ubezpieczeniom

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 23 czerwca 2016 r. sygn. akt VIII U 2552/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz J. R. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postepowania za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1148/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 maja 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. R. nie podlega od dnia 10 grudnia 2013 roku ubezpieczeniom społecznym, tj.: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Ł..

W dniu 27 czerwca 2014 roku odwołanie od powyższej decyzji złożyła J. R., wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, iż jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Ł., podlega ubezpieczeniom społecznym, tj.: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Nadto skarżąca wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 lipca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację podniesioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 9 czerwca 2016 roku, bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, pełnomocnik wnioskodawczyni J. R. poparł wniesione odwołanie natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. Zainteresowany płatnik składek przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i stwierdził, że wnioskodawczyni J. R. podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik zatrudniony w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. od dnia 10 grudnia 2013 r. Ponadto tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy zasądził od organu rentowego kwotę 60 zł na rzecz wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy ustalił, że (...) Sp. z o.o. w Ł. została zawiązana na podstawie umowy spółki z dnia 18 czerwca 2013 r. i zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym z dniem 24 czerwca 2014 roku. Organem reprezentującym spółkę jest jednoosobowy zarząd, w którego skład wchodzi W. K. (prezes zarządu). Prokurentem spółki jest M. K. (1), będący jednocześnie wspólnikiem tej spółki.

Jako przedmiot działalności spółki w KRS figuruje siedemdziesiąt pozycji. W okresie od grudnia 2013 r. do grudnia 2014 r. (...) Sp. z o.o. w Ł. zatrudniała łącznie 11 osób, w tym 7 na podstawie umowy o pracę (w tym wnioskodawczyni) i 4 na podstawie umów cywilnoprawnych. Zatrudnienie 6 pracowników (wśród których nie figuruje wnioskodawczyni) zatrudnionych na podstawie umowy o pracę ustało najpóźniej w grudniu 2014 r.

W roku 2013 (...) sp. z o.o. w Ł. uzyskała następujące wyniki finansowe: w 2013r. - łącznie przychód w wysokości 0 zł.; koszty w wysokości 15.459,96 zł. oraz dochód w wysokości: - 15 459,96 zł ,w roku 2014 łącznie przychód w wysokości 104 856,70 zł.; koszty w wysokości 176 593,95 zł. oraz dochód w wysokości: - 71 737,25 zł. W okresie styczeń – kwiecień 2015 r. (...) sp. z o.o. w Ł. uzyskała następujące wyniki finansowe: styczeń – przychód 4 220,45 zł,. koszty: 6 539,96 zł.; dochód: 2 319,51 zł.; luty – przychód 4 200,00 zł,. koszty: 12 440,65 zł.; dochód: 8 240,65 zł.; marzec – przychód 2 404,95 zł,. koszty: 6 267,53 zł.; dochód: 3 862,58 zł.; kwiecień – przychód 5 211,88 zł,. koszty: 1 790,15 zł.; dochód: 3 421,73 zł.; maj – przychód 1 200,00 zł,. koszty: 3 744,05 zł.; dochód: 2 544,05 zł.; czerwiec – przychód 1 200,00 zł,. koszty: 5 151,56 zł.; dochód: 3 951,56 zł.; lipiec – przychód 5 700,00 zł,. koszty: 3 603,39 zł.; dochód: 2 096,61 zł.;

Na podstawie umowy spółki z dnia 11 lutego 2014 r. została zawiązana spółka komandytowa działająca pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w Ł.. Wspólnikami tej spółki są M. K. (1) (komandytariusz) i (...) Spółka z o.o. w Ł. (komplementariusz). Prokurentem spółki jest M. K. (1). W dniu 17 września 2014 r. spółkę tę zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jako przedmiot działalności spółki w KRS figuruje 12 pozycji, w tym: pozaszkolne formy edukacji gdzie indziej niesklasyfikowane, działalność wspomagająca edukację, praktyka lekarska specjalistyczna, pozostała działalność w zakresie opieki zdrowotnej gdzie indziej niesklasyfikowana.

(...) Sp. z o.o. sp. k. w Ł. uzyskała następujące wyniki finansowe: w 2014r. łącznie przychód w wysokości 4 754,00 zł.; koszty w wysokości 80 154,15 zł. oraz w okresie od stycznia do kwietnia 2015r. łącznie przychód w wysokości 44 328,47 zł.; koszty w wysokości 73 314,09 zł. oraz dochód w wysokości: - 28 985,62 zł.

Od dnia 1 listopada 2014 r. Niepubliczna (...), wpisana do ewidencji placówek niepublicznych, prowadzona przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w Ł.. (...) funkcjonuje nadal. Wnioskodawczyni pełni funkcję Dyrektora Poradni.

Wnioskodawczyni J. R. legitymuje się wykształceniem wyższym – posiada tytuł zawodowy licencjat. W 2008 r. odbyła studia na kierunku zarządzanie i marketing w zakresie zarządzanie firmą organizowane przez Wydział Informatyki (...) i (...) Wyższej Szkoły (...) w Ł.. W roku 2010 ukończyła również studia podyplomowe w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi organizowane przez Wydział Organizacji i (...).

Począwszy od 2003 r. wnioskodawczyni była zatrudniona na podstawie umów o pracę. W okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 13 sierpnia 2015 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Centrum (...) Sp. z o.o. w Ł. – ostatnio na stanowisku specjalista ds. projektów (...), z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 4.500 zł brutto.

W dniu 1 marca 2013 r. wnioskodawczyni zawarła z Niepubliczną (...) z siedzibą w W. umowę o dzieło nr 1/3/2013, której przedmiotem było opracowanie zestawu autorskich materiałów dydaktycznych do wykorzystania w edukacji i terapii dzieci w wieku przedszkolnym objętych programem Wczesnego (...) w ww. poradni. Ww. dzieło miało zostać wykonane przez wnioskodawczynię w okresie od 1 marca 2013 r. do 2 października r. Za wykonanie przez wnioskodawczynię ww. umowy przewidziano wynagrodzenie w wysokości 10.000 zł netto.

W dniu 3 października 2013 r. wnioskodawczyni zawarła z Niepubliczną (...) z siedzibą w W. umowę o dzieło nr 1/10/2013, której przedmiotem było opracowanie i przeprowadzenie autorskich szkoleń dla terapeutów realizujących zajęcia w ramach programu Wczesnego (...) w ww. poradni, w zakresie prawidłowej komunikacji z rodzicami podopiecznych, przekazywania informacji zwrotnej oraz angażowania rodziców do współpracy terapeutycznej. Ww. dzieło miało zostać wykonane przez wnioskodawczynię w okresie od 3 października 2010 r. do 4 listopada 2013 r. Za wykonanie przez wnioskodawczynię ww. umowy przewidziano wynagrodzenie w wysokości 15.000 zł netto.

W dniu 10 grudnia 2013 r. wnioskodawczyni zawarła z (...) Sp. z o.o. w Ł. umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 10 grudnia 2013 r. na stanowisku projekt manager, w wymiarze czasu pracy ½ etatu z wynagrodzeniem 7.100 zł brutto. W tym samym dniu wnioskodawczyni odbyła ogólny i stanowiskowy instruktaż w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Płatnik składek dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczeń w dniu 17 grudnia 2013 roku ze wskazaniem daty powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego na dzień 10 grudnia 2013 r.

Według zaświadczenia lekarskiego z dnia 23 grudnia 2013 roku wnioskodawczyni była zdolna do wykonywania pracy na stanowisku project manager wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych. Stanowisko, na jakim została zatrudniona J. R. było stanowiskiem nowoutworzonym. Nie sporządzono pisemnego zakresu obowiązków pracownika.

Wnioskodawczyni nie podpisywała listy obecności. Uzgodniony zakres obowiązków wnioskodawczyni obejmować miał powołanie do funkcjonowania poradni psychologiczno-pedagogicznej - takiej samej, jak Niepubliczna (...) z siedzibą w W.. W ramach zatrudnienia u płatnika składek wnioskodawczyni J. R. miała zbadać czy na rynku (...) istnieje zapotrzebowanie na taką poradnię, czy tego typu działalność rokuje rozwój i rentowność oraz prowadzić tę poradnię po jej utworzeniu.

W ramach realizacji obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę wnioskodawczyni wykonywała pracę w siedzibie spółki (...) Sp. z o.o. w Ł. oraz u siebie w domu. Czas pracy ustalany był na bieżąco, w zależności od potrzeb. W okresie od grudnia 2013 r. do stycznia 2014 r. wnioskodawczyni codziennie wykonywała pracę na rzecz spółki. Wnioskodawczyni opracowała kartę projektu obejmującą analizę lokalnego rynku tego rodzaju placówek oraz kosztorys remontu i funkcjonowania poradni, wytypowała lokal na siedzibę poradni, nadzorowała prace mające na celu dostosowanie lokalu do wymogów wynikających z norm przeciwpożarowych oraz projektu architektonicznego. Wnioskodawczyni zamawiała również sprzęt terapeutyczny, przeprowadzała rekrutację pracowników oraz we współpracy z grafikiem komputerowym stworzyła stronę internetową poradni (domena sensitiva.pl), logo, papier firmowy i wizytówki.

Skarżąca była w stałym kontakcie osobistym, telefonicznym lub mailowym z M. K. (1), któremu zdawała relacje z wykonanej pracy oraz konsultowała z nim na bieżąco dalsze działania i który wydawał jej polecenia dotyczące pracy.

Płatnik składek wypłacał wnioskodawczyni wynagrodzenie w formie przelewów na rachunek bankowy. Od dnia 17 stycznia 2014 r. do dnia 6 kwietnia 2014 r., a następnie od 12 sierpnia 2014 r. do 6 maja 2015 r. wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu choroby. W dniu 3 czerwca 2015 r. u wnioskodawczyni wykonany został planowy zabieg operacyjny artroskopii stawu kolanowego prawego.

W dniu 9 czerwca 2015 r. lekarz orzecznik wydał orzeczenie o istnieniu okoliczności uzasadniających ustalenie uprawnień wnioskodawczyni do świadczenia rehabilitacyjnego w związku ze stanem narządu ruchu na okres 6 miesięcy od daty wyczerpania zasiłku chorobowego. W lipcu 2015 r. wnioskodawczyni przyznane zostało świadczenie rehabilitacyjne na okres 6 miesięcy.

W związku z nieobecnością wnioskodawczyni płatnik składek nie zatrudnił nowego pracownika. Część zadań wnioskodawczyni przejął M. K. (1), a część zatrudniony pracownik – E. M. (1). Po okresie niezdolności do pracy wnioskodawczyni powróciła do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę z (...) Sp. z o.o. w Ł.. Obecnie poradnia psychologiczno-pedagogiczna (...) w dalszym ciągu funkcjonuje. Wynik finansowy z tej działalności zaczynał się bilansować w połowie 2015 r.

Wnioskodawczyni wychowuje dwójkę małoletnich dzieci. Jej związek małżeński został rozwiązany przez rozwód prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 10 listopada 2011 r. (sygn. akt XII C 1234/11). W dniu 12 listopada 2012 r., w wyniku zawiadomienia J. R. z dnia 5 października 2012 r. o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, w Prokuraturze Rejonowej Ł. wszczęte zostało śledztwo (sygn. akt 1 Ds. 1833/12) w sprawie dopuszczenia się wobec małoletniej córki wnioskodawczyni przez jej ojca innej czynności seksualnej. Postępowanie to zostało prawomocnie umorzone postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2013 r. wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego.

Od roku 2008 r. nadal wnioskodawczyni pozostaje pod opieką poradni zdrowia psychicznego publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. W tym czasie wielokrotnie korzystała z sesji psychoterapii indywidualnej i grupowej oraz porad lekarskich diagnostyczno-terapeutycznych oraz psychologicznych.

W dniu 15 września 2015 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. s. w Ł. (jako przekazującym) i (...) Sp. z o.o. sp. k. zs. w Ł. (jako przejmującym) zawarte zostało porozumienie o przejęciu w trybie art. 23 ¹ k.c. z dniem 15 października 2015 r. wnioskodawczyni jako pracownika.

Płatnik składek ( (...) Sp. z o.o. sp. k. zs. w Ł.) dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczeń od dnia 15 października 2015 r. do 30 kwietnia 2016 r.

Decyzją z dnia 23 maja 2014 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. R. nie podlega od dnia 10 grudnia 2013 roku ubezpieczeniom społecznym, tj.: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Ł..

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach dokumentów, w tym przede wszystkim na podstawie akt osobowych wnioskodawczyni oraz pozostałych pracowników i dokumentacji finansowej płatnika składek, a także w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków M. K. (2) i E. M. (1) oraz na podstawie zeznań wnioskodawczyni J. R. i zaznającego w imieniu płatnika składek prokurenta – M. K. (1). Zgromadzonym dowodom Sąd Okręgowy dał wiarę, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie czy zawarta w dniu 10 grudnia 2013 r. przez (...) Sp. z o.o. w Ł. z J. R. umowa o pracę nosi cechy pozorności i czy została podpisana jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z niezdolnością do pracy. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz zeznaniom wnioskodawczyni i prokurenta płatnika składek, w których wskazali oni na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez J. R. w ramach powyższej umowy. W ocenie Sądu Okręgowego zeznania wnioskodawczyni w niniejszej sprawie są jasne, logiczne i niesprzeczne. Wersję zdarzeń przedstawioną przez skarżącą potwierdzili również zeznający w tej sprawie świadkowie M. K. (2) i E. M. (1), którzy są osobami obcymi dla stron postępowania, a zatem nie są zainteresowani sposobem rozpoznania sporu, a przede wszystkim znajdują one potwierdzenie w przedłożonych dowodach dokumentarnych. W ocenie Sądu pierwszej instancji zeznania świadków – osób obcych dla wnioskodawczyni i wnioskodawczyni są spójne, konsekwentne i wzajemnie się potwierdzają. Sąd Okręgowy podkreślił, iż wnioskodawczyni w dacie nawiązania umowy o pracę posiadała odpowiednie, wysokie kwalifikacje zawodowe oraz doświadczenie niezbędne w tworzeniu placówki jaką jest poradnia psychologiczna. Zdobyte doświadczenie przy tworzeniu Poradni KONWALIOWA niewątpliwie ułatwiało wnioskodawczyni podjęcie się tworzenia takiej samej placówki na terenie Ł., wnioskodawczyni podejmując zatrudnienie miała świadomość, iż podoła powierzonemu jej zadaniu a zadanie to nie przekraczało jej możliwości nawet przy obciążeniu, jakim było zatrudnienie u innego pracodawcy. Nie sposób również podważyć wiarygodności zeznań wnioskodawczyni w zakresie w jakim twierdziła ona, iż nie miała możliwości przewidzenia wcześniej swojej niezdolności do pracy zarówno spowodowanej schorzeniami ortopedycznymi jak i psychiatrycznymi. Twierdzenia wnioskodawczyni, iż zarówno przed nawiązaniem stosunku pracy jak i w spornym okresie czasu miała trudną sytuację rodzinną i osobistą znajdują potwierdzenie w załączonych na wniosek pełnomocnika ZUS aktach dotyczących postępowań przed Sądem rodzinnym, wynikających z konfliktowych sytuacji z ojcem dzieci wnioskodawczyni.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy uznał odwołanie J. R. za zasadne. Czyniąc rozważania prawne Sąd Okręgowy przywołał treść przepisów art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. art. 1 ust 1 i art. 4 w ust 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W dalszej części rozważań Sąd przybliżył pojęcie stosunku pracy, który reguluje art. 22 k.p. oraz wskazał na następczy charakter stosunku ubezpieczeniowego wobec niego. Sąd podkreślił ponadto, że podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251). Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116).

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (...) Sp. z o.o. w Ł. w dniu 10 grudnia 2013 r. zawarła z J. R. umowę o pracę, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniom. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem sporna umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko, jakie Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 22 czerwca 2015 roku, I UK 367/14 (LEX nr 1771586), iż umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował.

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W myśl przywołanego przez Sąd pierwszej instancji orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241) o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych w ocenie Sądu Okręgowego nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że J. R. pracę podjęła i realnie ją świadczyła, a pracodawca świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni została zatrudniona przez (...) Sp. z o.o. w Ł. ponieważ prokurent spółki, będący jednocześnie większościowym wspólnikiem tej spółki (...) podjął decyzję o rozszerzeniu zakresu prowadzonej przez tę spółkę działalności o działalność polegającą na utworzeniu w Ł. poradni psychologiczno-pedagogicznej - takiej samej, jak Niepubliczna (...) z siedzibą w W.. M. K. (1) poprzez inną spółkę prowadzi również niepubliczną poradnię medyczną w W.. W celu stworzenia od podstaw tego projektu potrzebował on osobę posiadającą stosowne kompetencje i doświadczenie. Prowadzący poradnię KONWALIOWA w W., jako właściwą do tego osobę, rekomendowali J. R. bowiem z powodzeniem realizowała tego typu działania na etapie tworzenia tej poradni.

Przede wszystkim jednak niewątpliwie J. R. po zawarciu spornej umowy z dnia 10 grudnia 2013 r. faktycznie przystąpiła do wykonywania pracy u płatnika składek. Wnioskodawczyni opracowała kartę projektu obejmującą analizę lokalnego rynku tego rodzaju placówek oraz kosztorys remontu i funkcjonowania poradni, wytypowała lokal na siedzibę poradni, nadzorowała prace mające na celu dostosowanie lokalu do wymogów wynikających z norm przeciwpożarowych oraz projektu architektonicznego. Wnioskodawczyni zamawiała również sprzęt terapeutyczny, przeprowadzała rekrutację pracowników oraz we współpracy z grafikiem komputerowym stworzyła stronę internetową poradni (domena sensitiva.pl), logo, papier firmowy i wizytówki. W ramach realizacji obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę wnioskodawczyni wykonywała pracę zarówno w siedzibie spółki (...) Sp. z o.o. w Ł., jak również u siebie w domu. Czas pracy ustalany był na bieżąco, w zależności od potrzeb - w spornym okresie wnioskodawczyni codziennie wykonywała pracę na rzecz spółki. Realizowała polecenia wydawane przez M. K. (1) i była przez niego rozliczana z powierzonych jej zadań. Wnioskodawczyni z M. K. (1) kontaktowała się osobiście ale też pozostawała w stałym kontakcie telefonicznym i mailowym.

Zakres czynności wykonywanych przez wnioskodawczynię znajduje odzwierciedlenie przedstawionej w toku postępowania dokumentacji oraz zeznaniach świadków M. K. (2) – grafika komputerowego, we współpracy z którym wnioskodawczyni stworzyła stronę internetową poradni oraz materiały promocyjne poradni oraz E. M. (1) pracownicy, którą wnioskodawczyni rekrutowała do pracy w spółce. Wnioskodawczyni faktycznie zatem świadczyła pracę w wymiarze czasu pracy określonym w umowie (1/2 etatu) dostosowując czas pracy do bieżących potrzeb pracodawcy. Najlepszym dowodem na realność wykonywanej przez wnioskodawczynię pracy jest fakt, że będąca przedmiotem projektu poradnia została ostatecznie powołana do funkcjonowania i w dalszym ciągu funkcjonuje na (...) rynku usług medycznych, a wnioskodawczyni pełni funkcję jej dyrektora.

Po odejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie jej obowiązki przejął przedstawiciel pracodawcy w osobie prokurenta M. K. (1) oraz pracownik E. M. (2), co potwierdzili w złożonych zeznaniach. To, że w okresie nieobecności wnioskodawczyni pracodawca nie zatrudnił na jej miejsce żadnej osoby – wbrew twierdzeniom organu rentowego – nie przesądza o całkowitym braku potrzeby zatrudnienia osoby na stanowisku zajmowanym przez wnioskodawczynię. Uwzględniając bowiem bardzo szeroki zakres obowiązków wnioskodawczyni, dla realizacji których konieczne jest posiadanie dużych i interdyscyplinarnych kompetencji i bogatego doświadczenia, przekonywująca jest argumentacja prokurenta M. K. (1), iż pozyskanie nowej osoby w zastępstwie wnioskodawczyni wcale nie było łatwe, a nawet, gdyby taka osoba się znalazła, to i tak znaczny okres czasu upłynąłby zanim poznałaby ona szczegóły tego projektu i przystąpiła do jego dalszej realizacji.

Podkreślić także należy, że jednym z koniecznych elementów uznania umowy za pozorną jest porozumienie stron w tym zakresie – wiedza o jej fikcyjnym charakterze. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje natomiast, iż obie strony, a z całą pewnością pracodawca nie wiedział w chwili zawarcia umowy, iż wnioskodawczyni stanie się niezdolna do pracy w związku z chorobą. Podejrzenia, iż M. K. (1) i wnioskodawczynię łączyła wcześniej znajomość towarzyska, pokrewieństwo czy powinowactwo są bezpodstawne w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Trudno znaleźć uzasadnienie, dla którego spółka, i działający w jej imieniu M. K. (3) miałaby godzić się na zawarcie pozornej umowy o pracę, skoro faktycznie potrzebowali osoby wykonującej takie czynności jak wnioskodawczyni.

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny wynagrodzenia określonego w zawartej umowie o pracę. Zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Otrzymywana przez skarżącą kwota wynagrodzenia 7.100,00 zł brutto, biorąc pod uwagę wykształcenie, kompetencje i doświadczenie zawodowe J. R. oraz zakres wykonywanych przez nią czynności nie może być uznana za wygórowaną. Nie jest przy tym uzasadnione czynienie prostych porównań do wynagrodzeń innych osób zatrudnionych u pracodawcy. Niewątpliwie zakres obowiązków i czynności przy opracowaniu i realizacji projektu dotyczącego utworzenia niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej w przypadku J. R. był największy. Z poczynionych ustaleń faktycznych wynika również, że wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni była efektem prowadzonych przez strony negocjacji. Wnioskodawczyni żądała bowiem wyższego wynagrodzenia na innej podstawie niż stosunek pracy, jednak ostatecznie pracodawca zaoferował niższą jego wysokość w ramach stosunku pracy na czas nieokreślony.

Zasadniczą jednak kwestią dla oceny realności umowy o pracę pomiędzy odwołującą a płatnikiem składek, jest to, że J. R. faktycznie rozpoczęła pracę na rzecz (...) Sp. z o.o. w Ł.. Potwierdza to zgromadzony w sprawie material dowodowy, w tym zeznania świadków i prokurenta spółki.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zgromadzone w toku postępowania dowody, w ocenie Sądu Okręgowego, nie pozwoliły na podzielenie czynionych przez niego zarzutów; przeciwnie materiał dowodowy nie tylko potwierdził fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy na rzecz płatnika, ale wykluczył pozorny charakter zatrudnienia.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem gdy strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. (...) Sp. z o.o. w Ł. natomiast chciała zatrudnić J. R., jako kierownika nowego projektu i miała ku temu faktyczne powody. Skarżąca zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. W ocenie Sądu organ rentowy nie udowodnił w trakcie procesu, iż zawarta między stronami umowa miała charakter pozorny. Okoliczność, iż wnioskodawczyni zatrudniona została ze stosunkowo wysokim wynagrodzeniem jak na rynek (...) i w krótkim okresie czasu stała się niezdolna do pracy nie przesądza o pozorności zawartej umowy, szczególnie w światle ustaleń Sądu, iż wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę w reżimie pracowniczego zatrudnienia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że J. R. podlega od dnia 10 grudnia 2013 roku ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Ł. jako pracownik.

Apelację od rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy zaskarżając je w całości. Przedmiotowemu rozstrzygnięciu zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 379 pkt 5 k.p.c. skutkujących nieważnością postępowania przez potraktowanie, jako strony postępowania prokurenta (...) Sp. z o.o. podczas, gdy jak wynika z orzecznictwa prokurent spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jako pełnomocnik organu reprezentującego spółkę nie jest stroną postępowania, oraz nie może być przesłuchiwany jako strona postępowania, gdyż stroną postępowania jest spółka reprezentowana przez uprawniony do teg organ,

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj art. 379 pkt 5 k.p.c. skutkujących nieważnością postępowania przez nie wezwanie w charakterze strony (...) Sp. z o.o. S.K. która według ustaleń Sądu I instancji stała się następcą prawnym pierwotnego pracodawcy wnioskodawczym na skutek przejęcie pracownika w trybie art. 23 ¹ k.p.c.

- naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nie przeprowadzenie dowodu z dokumentacji medycznej wnioskodawczyni od dr A. L., która wystawiała w spornym okresie wnioskodawczyni zwolnienia lekarskie, jak również nie przeprowadzenie dowodu z wyciągów ze wszystkich rachunków bankowych wnioskodawczyni,

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 207 k.p.c. i 217 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. poprzez ustalenie stanu faktycznego bez rozpatrzenia wniosku dowodowego organu rentowego tj. o zwrócenie się do pozostałych płatników wnioskodawczyni o przesłanie ewidencji czasu pracy ww.,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż J. R. faktycznie świadczyła pracę na podstawie rzecz (...) Sp. z o.o., podczas gdy z całokształtu materiału dowodowego wynika, iż niniejszej pracy nie wykonywała w ramach stosunku pracy,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, iż J. R. nie zwracała wynagrodzenia Płatnikowi, podczas gdy z wyciągów rachunków bankowych wynika, iż ww. dokonała przelewów na rzecz Płatnika w kwotach 10.000 zł, 3.402,00 zł, 1.296,00 zł, jak również pominięcie faktu, iż z przełożonych wyciągów rachunków bankowych ww. (również przełożonych w sposób wybiórczy) ww. miałaby otrzymać wynagrodzenie jedynie za m-ce 04/14, dwa razy w 06/2014 oraz w 07/2014 i (...) podczas gdy jak wynika z niniejszych wyciągów od innych Płatników kwoty na niniejsze rachunki wpływały co miesiąc,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na pomięciu faktu, iż wnioskodawczyni jest członkiem zarządu i wspólnikiem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., która prowadzi działalność gospodarczą pod tym samym adresem co swoją przychodnię prowadzi Płatnik składek i pod taką samą firmą jak przychodnia,

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez rozpoznanie sporu bez wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności oraz ustalenie, iż Zainteresowana zawierając umowę o pracę miała na celu faktyczne wykonywanie podjęcie i kontynuowanie umowy o pracę bez zamiaru uzyskania wyłącznie świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Ponadto skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego:

- tj. art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 22 § 1 k.p. i uznanie, iż J. R. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w od dnia 10 grudnia 2013r. pomimo faktycznego nie wykonywania pracy na podstawie niniejszej umowy;

- art. 83 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż umowa zawarta w dniu 10 grudnia 2013 r. przez (...) Sp. z o.o. nie nosiła cech pozorności, a w konsekwencji uznanie, iż nie była ona nieważna, pomimo tego, że Zainteresowana faktycznie nie świadczyła pracy na rzecz Wnioskodawczyni;

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w niniejszej sprawie, zniesienie postępowania i przekazania sprawy do rozpoznania sądowi I instancji, ewentualnie, zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania Wnioskodawczyni, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie od Ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych prawem.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie apelacyjne.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Sąd Apelacyjny podzielił również stan prawny wskazany, jako podstawa rozstrzygnięcia.

Czyniąc rozważania na gruncie przedmiotowej sprawy Sąd Apelacyjny zasadnym uznał w pierwszej kolejności odnieść się do zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 379 pkt 5 k.p.c. Wskazany zarzut pozostaje najdalej idącym, bowiem procesowo unicestwiającym postępowanie. Stosownie do treści art. 379 pkt 5 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi, gdy strona została pozbawiona możności obrony swych praw. Pozbawienie strony możności obrony należy przy tym oceniać przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy i nie należy go wiązać wyłącznie z sytuacją całkowitego wyłączenia strony od udziału w postępowaniu. Pojęcie "niemożności obrony" jest pojęciem na tyle elastycznym, że pozwala na objęcie nim różnych stanów faktycznych. Pozbawienie zaś strony możności obrony swych praw w procesie stwarza sytuację, w której sąd nie powinien w ogóle przystępować do ostatecznego merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Z nieważnością postępowania skutkującą pozbawieniem strony możliwości obrony swoich praw mamy do czynienia w sytuacji, gdy zostały naruszone przepisy procesowe, w sposób mający wpływ na możność działania strony. Na gruncie przedmiotowej sprawy w sposób oczywisty taką sytuację należało wykluczyć. Zgodnie z poczynionymi ustaleniami faktycznymi (...) Sp. z o.o. w Ł. została zawiązana na podstawie umowy spółki z dnia 18 czerwca 2013 r. i zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym z dniem 24 czerwca 2014 roku. Organem reprezentującym spółkę jest jednoosobowy zarząd, w którego skład wchodzi W. K. (prezes zarządu). Prokurentem spółki jest M. K. (1), będący jednocześnie wspólnikiem tej spółki. Następnie na podstawie umowy spółki z dnia 11 lutego 2014 r. została zawiązana spółka komandytowa działająca pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w Ł.. Wspólnikami tej spółki są M. K. (1) (komandytariusz) i (...) Spółka z o.o. w Ł. (komplementariusz). Prokurentem nowo utworzonej spółki ustanowiono M. K. (1). Przyjęta przez płatnika nowa forma prowadzenia przedsiębiorstwa stanowi połączenie dwóch rodzajów spółek pozwalające na optymalizację podatkową przy odpowiedniej wysokości obrotów. W tym wypadku mamy zatem do czynienia z nowym podmiotem, w którym komplementariuszem jest spółka z o.o., której podstawową rolą jest reprezentacja, (...) i administracja spółki z o.o. sp. komandytowej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością funkcjonuje jako odrębny podmiot a dodatkowo jako komplementariusz spółki komandytowej, zarządzając spółką k. i ją reprezentując staje się tym wspólnikiem spółki komandytowej, który odpowiada za jej zobowiązania bez ograniczeń.

Będący prokurentem w obu spółkach (...) pozostawał wspólnikiem drugiej ze spółek i dodatkowo pozostawał uprawnionym do jej reprezentowania. Wbrew twierdzeniom organu rentowego należy również zauważyć, że każdorazowo wezwanie na rozprawę przesyłano na adres spółki wraz z informacją, iż stawić się winna osoba uprawniona do reprezentowania spółki celem m.in. przesłuchania w charakterze strony. Ponadto z uwagi na okoliczności sprawy osobne wezwania kierowane były do M. K. (1), jako osoby mogącej posiadać określone informacje w związku ze sprawą.

Pamiętać również należy, że pozbawienie strony możliwości obrony swych praw polega na tym, że z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, nie zaś gdy mimo naruszenia przepisów procesowych strona podjęła czynności procesowe. Oznacza to, że pozbawienie możliwości obrony praw strony musi być obiektywnie trwałe i niemożliwe do usunięcia. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 października 2013 r., III AUa 1469/12, Lex nr 1388817). Powyższa sytuacja na co wskazują przytoczone powyżej okoliczności faktyczne nie miała miejsca na gruncie przedmiotowej sprawy, a tym samym podniesione przez organ zarzuty naruszenia wskazanych przepisów prawa procesowego uznać należało za bezzasadne.

Odnosząc się w dalszej części rozważań do podniesionego naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów mających w ocenie organu rentowego bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie sprawy należy zwrócić uwagę na zarzut naruszenia art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego podniesione przez organ rentowy twierdzenia nie zasługiwały na akceptację a tym samym nie mogły odnieść skutku w postaci wzruszenia zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Należy zauważyć, że stosownie do treści art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Treść tego przepisu wskazuje zatem na przedmiot postępowania dowodowego przeprowadzanego przez Sąd określając, jakie fakty mają "zdatność" dowodową, a więc które zjawiska świata zewnętrznego, jakie okoliczności oraz stany i stosunki mogą być przedmiotem dowodzenia w konkretnym procesie cywilnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., sygn. akt II CKN 683/97, LEX nr 322007). Ocena, które fakty mają dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, jest uzależniona od tego, jakie to są fakty, a także od tego, jak sformułowana i rozumiana jest norma prawna, którą zastosowano przy rozstrzygnięciu sprawy. Stan faktyczny w każdym postępowaniu jest oceniany w aspekcie przepisów prawa materialnego. Przepisy te wyznaczają zakres koniecznych ustaleń faktycznych, które powinny być w sprawie dokonane. Przepisy prawa materialnego mają też decydujące znaczenie dla oceny, czy określone fakty, jako ewentualny przedmiot dowodu, mają wpływ na treść orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2000 r., sygn. akt I CKN 975/98, LEX nr 50825).

Zgodnie zaś do treści art. 217 § 2 k.p.c. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Trzeba w tym miejscu podnieść, że art. 217 § 1 k.p.c., który dotyczy postępowania stron, określając ich uprawnienia i obowiązki w postępowaniu dowodowym oraz nakładając na nie, między innymi obowiązek przytaczania okoliczności faktycznych i dowodów w określonym czasie i pod określonymi rygorami procesowymi, nie odnosi się do Sądu i nie określa jego uprawnień ani obowiązków, w konsekwencji nie może być więc przez Sąd naruszony. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności (art. 207 § 6 k.p.c.). Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli są powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 stycznia 2017 r., I ACa 887/16, Lex nr 2250059).

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że niewątpliwie Sąd Okręgowy nie miał obowiązku pochylania się nad każdym elementem czy zagadnieniem podnoszonym przez organ rentowy a w jego ocenie niedostatecznie wyjaśnionym. Jednocześnie strona apelująca nie wykazała, że Sąd Okręgowy odmówił przeprowadzenia określonych dowodów na fakty mające istotne znaczenie w sprawie, wadliwie oceniając, iż nie mają one takiego charakteru. (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 listopada 2008 r., sygn. akt II PK 47/08, LEX nr 500202; z dnia 14 maja 2008 r., sygn. akt II PK 322/07, LEX nr 491383). Dodatkowo wskazać jednocześnie należy, iż na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku przez Sąd Okręgowy wydano postanowienie, w którym ponownie podjęto próbę uzupełnienia materiału dowodowego o zawnioskowane przez pełnomocnika organu rentowego dokumenty. Część zawnioskowanych dokumentów została następnie załączona do akt postępowania i przeanalizowana a w konsekwencji uwzględniona jako materiał dowodowy.

W kontekście powyższego trudno również zgodzić się z twierdzeniami organu rentowego, iż Sąd Okręgowy naruszył treść art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z przywołanymi powyżej przepisami postępowania dokonując ustaleń stanu faktycznego z pominięciem wniosku dowodowego organu rentowego. W ocenie Sadu Apelacyjnego uzasadnienie Sądu pierwszej instancji w sposób kompleksowy wskazuje, czym kierował się Sąd pierwszej instancji wydając przedmiotowe rozstrzygnięcie oraz co legło u podstaw poczynionych ustaleń faktycznych. W sposób bezsporny wyczytać również można, co legło u podstaw przyznania określonym dowodom waloru wiarygodności w kontekście całego przeanalizowanego materiału dowodowego. Skarżący zdaje się przy tym nie zauważać, że Sąd ma każdorazowo swobodę redakcji swej wypowiedzi, w granicach wyznaczonych przepisem art. 328 § 2 k.p.c., z którego nie wynika obowiązek używania konkretnych sformułowań w konkretnych fragmentach uzasadnienia. Jednocześnie Sąd nie ma obowiązku dokonywać rozważań odnośnie możliwości i znaczenia dowodów które z różnych względów nie zostały w toku postępowania przeprowadzone i pozostają bez znaczenia procesowego.

Dodatkowo art. 328 § 2 k.p.c. nie wymaga, by sąd oprócz zawarcia w uzasadnieniu wyroku wskazanych w tym przepisie obligatoryjnych treści miał jeszcze obowiązek zamieszczania w części motywacyjnej orzeczenia polemiki z nie podzieloną przez siebie argumentacją prezentowaną przez strony. A już na pewno Sąd nie ma obowiązku dokładnego wyliczenia w uzasadnieniu wszystkich dowodów przeprowadzonych w sprawie i omówienia każdego z nich, lecz przedstawienia podstawy faktycznej, jaką ustalił w sprawie (a której nie ustala na podstawie wszystkich dowodów, lecz tych, które ocenił, jako wiarygodne i mające znaczenie dla sprawy) oraz wypowiedzenia się co do faktów spornych pomiędzy stronami. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 kwietnia 2007 r., I ACa 155/07, LEX nr 446231; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 października 2006 r., I ACa 1103/06, LEX nr 516585). W kontekście powyższego postawienie zarzutu błędnego sporządzenia uzasadnienia przez Sąd pierwszej instancji w sposób oczywisty nie mogło się ostać.

Najwięcej miejsca w apelacji organ rentowy poświęcił zarzutom dokonania przez Sąd błędnych ustaleń faktycznych, wynikających zdaniem skarżącego z wadliwie dokonanej interpretacji zgromadzonych w toku postępowania dowodów. Rozwijając powyższy zarzut organ rentowy wadliwość rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego upatrywał w nie uwzględnieniu wszystkich dowodów i w braku ich wszechstronnego rozważenia.

Istota sporu na gruncie przedmiotowej sprawy sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy w ogóle istniał obowiązek podlegała przez J. R. określonym ubezpieczeniom społecznym. Rozważania odnośnie przedmiotowego zagadnienia należy niewątpliwie zacząć od wcześniejszego rozstrzygnięcia wskazanych przez organ rentowy kwestii prawidłowości dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, która została podważona w treści złożonej apelacji. Przestrzeganie przepisów prawa procesowego przez Sąd pierwszej instancji ma bowiem niewątpliwy wpływ na stan faktyczny, zaś prawo materialne winno być stosowane dopiero po jego niewadliwym ustaleniu. Podkreślić należy, że skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 r. w sprawie III CK 245/04, publik. LEX 174185). Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. To, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Ocena dowodów należy bowiem do sądu orzekającego i nawet w sytuacji, w której z dowodu można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych (zgodnych z zasadami logicznego rozumowania), ramy proceduralne (ocena dowodów musi respektować pewne warunki określone przez prawo procesowe, w szczególności art. 227 - 234 KPC), wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarogodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy na gruncie przedmiotowej sprawy prawidłowo ocenił ten materiał i w konsekwencji doszedł do słusznego wniosku, że ubezpieczona zawarła umowę w celu rzeczywistego świadczenia pracy ze spółką (...) Sp. z o.o. następnie przekształconą w (...) Sp. z o.o. s.k. (...) apelacji prowadzi do wniosku, że organ rentowy zwyczajnie nie zgadza się z dokonaną przez Sąd Okręgowy oceną poszczególnych dowodów oraz tym, że niektórym z nich Sąd nadał znaczenie szczególne przy rozstrzyganiu w przedmiocie podlegania przez J. R. ubezpieczeniom społecznym.

W ocenie Sądu II instancji apelujący nie zdołał wykazać wadliwości rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia zaprezentowanych powyżej kryteriów. Sąd pierwszej instancji ustalił, bowiem w sposób prawidłowy stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikających z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.

Podkreślić trzeba, że warunkiem sine qua non pracowniczego ubezpieczenia społecznego jest istnienie faktycznego stosunku pracy. O ważności zaś stosunku pracy świadczy to, czy oświadczenia woli zawarte w umowie o pracę łączącej strony nie zawierają wad, które powodowałyby ich nieważność bądź bezskuteczność. Z powyższych względów, na istnienie stosunku pracy nie składa się tylko zawarcie umowy o pracę, ale nade wszystko zamiar stron oraz faktyczne wykonywanie określonej w umowie pracy, na warunkach z umowy wynikających. Zgodnie z dyspozycją art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Do ustalenia, że doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak samo zawarcie umowy o pracę, czy zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły. Stan faktyczny na gruncie przedmiotowej sprawy został ustalony w oparciu o całokształt materiału dowodowego, co w ocenie Sądu Apelacyjnego nie budzi najmniejszych wątpliwości. Zgromadzone w toku postępowania dokumenty jak również zeznania świadków i stron postępowania korelują ze sobą i potwierdzają fakt świadczenia przez J. R. pracy na rzecz płatnika.

Nie ulega wątpliwości, że fakt zatrudnienia oraz rzeczywiste wykonywanie czynności pracowniczych potwierdzić mogą przede wszystkim osoby współpracujące z ubezpieczoną. Przesłuchani w sprawie świadkowie nie pozostający z ubezpieczoną w żadnych relacjach osobistych i jednocześnie funkcjonujący w ramach działalności spółki (...) wskazywali na fakt podejmowania przez ubezpieczoną określonych czynności na rzecz płatnika. W ramach zatrudnienia wnioskodawczyni miała zbadać, czy na (...) rynku istnieje zapotrzebowanie na poradnie o charakterze psychologiczno-pedagogicznym a następnie po jej ewentualnym utworzeniu ubezpieczona miała prowadzić ją i utrzymywać jej rentowność. Nie ulega również wątpliwości, co poza zeznaniami świadków wynika jednocześnie ze zgromadzonych w sprawie dokumentów, że podejmując działania mające na celu utworzenie wskazanej poradni wnioskodawczyni opracowała kartę projektu obejmującą lokalizację analizę lokalnego rynku tego rodzaju placówek oraz kosztorys remontu i funkcjonowania poradni. Dodatkowo wytypowała lokal na siedzibę, nadzorowała prace mające na celu jego dostosowanie do wymogów wynikających z norm przeciwpożarowych oraz projektu architektonicznego. Wnioskodawczyni zamawiała również określony sprzęt na potrzeby i wyposażenie poradni, przeprowadzała rekrutację pracowników oraz we współpracy z grafikiem przesłuchanym w toku postępowania stworzyła stronę internetową oraz logo, papier firmowy i wizytówki.

Ponadto nie można tracić z pola widzenia okoliczności wpływających na faktyczne zatrudnienie ubezpieczonej w (...) spółki (...). Pamiętać należy bowiem, iż wnioskodawczyni została zatrudniona jako osoba kompetentna oraz posiadająca odpowiednie kwalifikacje dla utworzenia a następnie poprowadzenia placówki psychologiczno-pedagogicznej. Nie ulega w ocenie Sądu wątpliwości, iż posiadając określone doświadczenie zawodowe ubezpieczona współpracując dotychczas przy podobnych projektach na rynku (...) zdawała się być idealnym kandydatem do zaangażowania przez płatnika składek. Na potwierdzenie powyższego warto jednocześnie zwrócić uwagę, iż w chwili obecnej ubezpieczona pozostaje wciąż zatrudnioną w poradni, której tworzenie nadzorowała zajmując stanowisko dyrektorskie.

W dalszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, iż podnoszone przez organ rentowy okoliczności w postaci przesyłania określonych kwot na rzecz płatnika czy też pominięcie a w zasadzie nie wyszczególnienie w treści uzasadnienia przez Sąd Okręgowy okoliczności, że wnioskodawczyni pozostaje członkiem zarządu i (...) spółki (...) samo w sobie nie świadczy, iż nie miała ona zamiaru wykonywać czy też że nie wykonywała czynności pracowniczych na rzecz (...) zgodnie z zawartą umową o pracę. Niniejsze okoliczności nie przeczą ani nie podważają faktu, iż ubezpieczona pozostawała osobą w pełni aktywną zawodowo w spornym okresie.

Apelacja organu rentowego w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowi wyłącznie polemikę z prawidłowo dokonanymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Jak to zostało już wcześniej podkreślone nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Skarżący organ rentowy podejmując się próby podważenia poszczególnych dowodów czy też wskazując na ich wzajemne sprzeczności podkreśla w zasadzie wyłącznie, iż dowody zostały ocenione niezgodnie z jego intencją, co jeszcze nie oznacza naruszenia przez Sąd art. 233 § 1 k.p.c. Sama ocena dowodów należy do Sądu orzekającego w sprawie a ta w ocenie Sądu Apelacyjnego została dokonana z uwzględnieniem zasad logicznego myślenia i doświadczenia życiowego. Organ rentowy w złożonej apelacji stara się co najwyżej podważyć wiarygodność dowodów przeprowadzonych przez Sąd pierwszej instancji, jednakże podniesione przezeń argumenty nie wykluczają prawdziwości przyjętych ustaleń faktycznych. W ocenie Sądu Apelacyjnego przeprowadzone postępowanie odwoławcze doprowadziło do jednoznacznych wniosków, iż ubezpieczona w spornym okresie faktycznie świadczyła pracę, zaś podnoszone przez organ rentowy zarzuty nie świadczą o sytuacji przeciwnej.

W tym miejscu wskazać należy, iż w utrwalonym już orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę, jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok z dnia 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001 Nr 13, poz. 449; wyrok z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 190 oraz wyrok z dnia 28 lutego 2001 r., II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002 Nr 20, poz. 496; Prawo Spółek 2003 nr 12, z glosą J. P. Naworskiego). Przy czym nie tyle chodzi o pozorność oświadczenia woli w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. (względną), a więc o ukrycie innego, rzeczywistego oświadczenia woli, co o pozorność bezwzględną, a więc złożenie oświadczenia woli dla pozoru, gdy strony w ogóle nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2000., II UKN 744/99, OSNAPiUS 2002 Nr 8, poz. 194; OSP 2003 Nr 1, poz. 10, z glosą M. Skąpskiego). W takiej sytuacji w ogóle nie dochodzi do złożenia oświadczeń woli, a tym samym do nawiązania stosunku pracy, a jedynie do stworzenia pozorów jego nawiązania (do nawiązania fikcyjnego stosunku pracy; por. wyrok z dnia 17 grudnia 1996 r., II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997 Nr 15, poz. 275 oraz wyrok z dnia 23 marca 1999 r., II UKN 536/98, OSNAPiUS 2000 Nr 10, poz. 403).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych, taka sytuacja nie miała w analizowanej sprawie miejsca, albowiem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prowadził do jednoznacznego ustalenia, że wnioskodawczyni w spornym okresie faktycznie nawiązała stosunek pracy i wykonywała wynikające z niego obowiązki, a skoro tak, to nie można przyjąć, że jej oświadczenie woli zostało złożone dla pozoru. Aktualnie zarówno w judykaturze, jak i w doktrynie przeważa pogląd, że w przypadku wykazania, iż pracownik po zawarciu umowy istotnie podjął pracę i wykonywał wynikające z treści umowy obowiązki, a pracodawca świadczenie to przyjmował, która to kwestia w analizowanej sprawie została w sposób jednoznaczny wyjaśniona - to nieuprawnionym jest określanie umowy mianem pozornej (art. 83 k.c.). Istotne z punktu widzenia ważności umowy o pracę jest wykazanie, że strony stosunku prawnego wywiązywały się ze swoich obowiązków, czemu służy prowadzone przed sądem postępowanie dowodowe, w którym strony zobligowane są do wykazania słuszności i zasadności prezentowanych racji.

Zasadniczo bez wpływu na ocenę powyższego pozostaje również fakt, iż w okresie poprzedzającym zawarcie umowy o pracę ubezpieczona leczyła się zarówno na schorzenia ortopedyczne oraz psychiatryczne. Podkreślić bowiem należy, że zarówno przepisy prawa pracy jak i przepisy ubezpieczeń społecznych nie uzależniają powstania stosunku pracy jak i wynikającego z niego stosunku zobowiązaniowego od stanu zdrowia pracownika, nie nakładają też na pracownika obowiązku uprzedzania pracodawcy o stanie swego zdrowia w zakresie wykraczającym poza obowiązek przedłożenia zaświadczenia lekarskiego o zdolności do pracy na konkretnym stanowisku. Tym samym fakt odczuwania przez ubezpieczoną pewnych dolegliwości oraz okoliczność leczenia się w różnych poradniach w tym w poradniach zdrowia psychicznego nie może automatycznie świadczyć o nieważności spornej umowy o pracę. Mało tego, zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa i judykatury dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako cel podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, jeśli umowa o pracę była faktycznie realizowana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2007 r., I UK 302/06). Chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, a dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może być uznane za zmierzające do dokonana czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu jego obejście, jeżeli umowa ta prowadzi do faktycznej realizacji zatrudniania spełniającego cechy stosunku pracy, co w analizowanej sprawie bezsprzecznie miało miejsce.

Reasumując Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że kompleksowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a więc całej dokumentacji pracowniczej i osobowych źródeł dowodowych, prowadzi do wniosku, iż zostały spełnione ustawowe przesłanki objęcia J. R. obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, od dnia 10 grudnia 2013 r., zaś wywiedziona przez organ rentowy apelacja sprowadza się wyłącznie do polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego, która nie może prowadzić do zmiany trafnego rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Mając na uwadze poczynione ustalenia i rozważania, podzielając stanowisko Sądu Okręgowego i uznając apelację organu rentowego za bezzasadną, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c., orzekł, jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 i w w. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800). Sąd orzekł o kosztach postępowania w ten sposób, że zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz ubezpieczonej zwrot kosztów zastępstwa procesowego za II instancję w kwocie 3600 złotych - punkt 2 wyroku.