Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Sędziowie: SSA Iwona Szybka

SSA Beata Michalska

Protokolant: sekretarz sądowy Małgorzata Matusiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lipca 2019 r. w Ł.

sprawy G. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek apelacji G. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 13 sierpnia 2018 r. sygn. akt V U 1096/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie drugim oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i ustala, że do obliczenia kapitału początkowego G. W. uwzględnieniu podlega okres praktycznej nauki zawodu na podstawie umowy o pracę od dnia 1 lutego 1993 roku do dnia 31 sierpnia 1993 roku;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie.

Sygn. akt III AUa 1173/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 lipca 2017 r. r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego G. W., który wyniósł na dzień 1 stycznia 1999 r. 12.997,71 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął: wymiar kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy, który obliczono z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia od 1992 r. do 1998 r., podstawę wymiaru kapitału początkowego ustaloną poprzez pomnożenie podstawy wymiaru wynoszącego 18,81% przez kwotę 1.220,89 zł, okresy składkowe w wymiarze 5 lat i 3 miesięcy (tj. 63 miesiące), współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, który wyniósł 15,87%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej, a wysokość 24% kwoty bazowej to kwota 293,01 zł; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, które wynosi - na podstawie komunikatu Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. (MP nr 12 poz. 173) 209 miesięcy. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że do ustalenie kapitału początkowego nie uwzględnił okresów od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N., ponieważ przedłożona dokumentacja nie potwierdza ubezpieczenia wnioskodawcy w tym czasie oraz od 1 lutego 1993 r. do 31 sierpnia 1993 r., gdyż J. G. zawiesił swoją działalność w G. od 1 lutego 1993 r.

W odwołaniu z dnia 23 października 2017 r. G. W. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ponowne ustalenie kapitału początkowego podnosząc, że w okresie od 1 września 1992 r. 31 sierpnia 1993 r. był zatrudniony na stanowisku uczeń - stolarz w Zakładzie (...) w G., a w okresie od 17 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w N., o czym świadczy przedłożone zaświadczenie o zatrudnieniu.

Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2018 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał G. W. do prawo do ponownego ustalenia kapitału początkowego przy uwzględnieniu okresów nauki zawodu od dnia 1 września 1992 r. do dnia 31 października 1992 r. oraz od dnia 17 czerwca 1995 r. do dnia 28 czerwca 1995 r. (pkt 1) i oddalił odwołanie w pozostałej części (pkt 2).

Sąd Okręgowy ustalił, że G. W., urodzony w dniu (...), w okresie od dnia 1 września 1992 r. do 31 stycznia 1993 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w G. w celu przygotowania zawodowego w zawodzie stolarza. J. G. w dniu 21 sierpnia 1985 r. otrzymał zezwolenie na wykonanie rzemiosła z zakresu stolarstwa, a od końca lat osiemdziesiątych prowadził zakład stolarski. Nadto otrzymywał dofinansowania środków Funduszu Pracy z tytułu organizowania i finansowania praktycznej nauki zawodu.

W dniu 1 września 1992 r. wnioskodawca zawarł z J. G. umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego na okres 3 lat, tj. do dnia 30 czerwca 1995 r. Odwołujący faktycznie pracował w zakładzie stolarskim do dnia 31 stycznia 1993 r. Od dnia 1 lutego 1993 r. J. G. zawiesił prowadzenie zakładu stolarskiego, a w dniu 30 kwietnia 1993 r. zlikwidował prowadzony przez siebie zakład.

W okresie od dnia 1 września 1993 r. do dnia 30 czerwca 1995 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie (...) w N. w celu przygotowania zawodowego w zawodzie stolarza. K. A. prowadził zakład stolarski od października 1984 r., do którego przyjmował uczniów na przyuczenie do zawodu. W dniu 1 września 1993 r. wnioskodawca zawarł z K. A. umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego na okres 3 lat, tj. do dnia 30 czerwca 1995 r. Jednak odwołujący faktycznie pracował w tym zakładzie stolarskim do dnia 28 czerwca 1995 r.

Wnioskodawca w dniu 16 czerwca 1995 r. uzyskał tytuł czeladnika w rzemiośle stolarstwo . W dniu 29 czerwca 1995 r. G. W. zgłosił się do Powiatowego Urzędu Pracy w T. w celu zarejestrowania się jako osoba bezrobotna i przedłożył zaświadczenie z Urzędu Gminy w R. o nieposiadaniu gospodarstwa rolnego i zaświadczenie z KRUS w T. o niepodleganiu ubezpieczeniu rolnemu jako domownik. Do wglądu odwołujący przedłożył także dowód osobisty oraz świadectwo ukończenia szkoły zawodowej.

Od dnia 29 czerwca 1995 r. do dnia 9 września 1996 r. G. W. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w T. jako osoba bezrobotna i w okresie od 30 września 1995 r. do 24 czerwca 1996 r. pobierał zasiłek dla bezrobotnych.

Wnioskodawca od 2 lipca 1997 r. do 30 września 1998 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Od dnia 13 października 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie (...) w N..

W dniu 6 października 2004 r. odwołujący złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych wskazał, że w okresach:

- od 1 września 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r. był zatrudniony w zakładzie (...) w G.;

- od 1 września 1993 r. do 30 czerwca 1995 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w N.;

- od 30 września 1995 r. do 24 czerwca 1996 r. pobierał zasiłek dla bezrobotnych;

- od 1 lipca 1996 r. do 1 lipca 1997 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w N.;

- od 2 lipca 1997 r. do 30 września 1998 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową;

- od 13 października 1998 r. do nadal jest zatrudniony w Zakładzie (...) w N..

G. W. przedłożył zaświadczenie z Urzędu Pracy z T. o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych, kserokopię książeczki wojskowej oraz zaświadczenie z dnia 5 października 2004 r. wydane przez K. A. prowadzącego Zakład (...) w N..

Decyzją z dnia 13 lipca 2012 r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy G. W. na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 11.699,82 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy ZUS przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia, to jest od 1993 r. do 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 13,34 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 13,34% przez kwotę 1.220,89 zł (kwotę bazową), uzyskując wysokość 162,87 zł. ZUS uwzględnił wnioskodawcy okresy składkowe w łącznym wymiarze 5 lat (60 miesięcy). Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego przez wnioskodawcę do dnia 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 15,49%. Natomiast średnie dalsze trwanie życia ustalono według komunikatu Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. Nr 12 poz. 173) na 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawcy ZUS uwzględnił okresy:

- zatrudnienia od 1 września 1993 r. do 16 czerwca 1995 r. (1 rok 9 miesięcy i 16 dni) w Zakładzie (...) w N.;

- pobierania od 30 września 1995 r. do 24 czerwca 1996 r. (8 miesięcy 25 dni) zasiłku dla bezrobotnych;

- zatrudnienia od 1 lipca 1996 r. do 1 lipca 1997 r. w Zakładzie (...) w N.;

- odbywania od 2 lipca 1997 r. do 30 września 1998 r. (1 rok 1 dzień) zasadniczej służby wojskowej;

- zatrudnienia od 13 października 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. (2 miesiące i 19 dni) w Zakładzie (...) w N..

Do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawcy ZUS nie uwzględnił okresów od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N., ponieważ przedłożona dokumentacja nie potwierdza ubezpieczenia wnioskodawcy w tym czasie.

W dniu 29 czerwca 2017 r. G. W. złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu zatrudnienia od 1 września 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r. w Zakładzie (...) w G. wskazując, że zakład odprowadzał za niego składki na ubezpieczenie społeczne.

Zaskarżoną decyzją z dnia 27 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego G. W., który wyniósł na dzień 1 stycznia 1999 r. 12.997,71 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawcy ZUS uwzględnił okresy:

- zatrudnienia od 1 listopada 1992 r. do 31 stycznia 1993 r. (3 miesiące) w Zakładzie (...) w G.;

- zatrudnienia od 1 września 1993 r. do 16 czerwca 1995 r. (1 rok 9 miesięcy i 16 dni) w Zakładzie (...) w N.;

- pobierania od 30 września 1995 r. do 24 czerwca 1996 r. (8 miesięcy 25 dni) zasiłku dla bezrobotnych;

- zatrudnienia od 1 lipca 1996 roku do 1 lipca 1997 r. w Zakładzie (...) w N.;

- odbywania od 2 lipca 1997 r. do 30 września 1998 r. (1 rok 1 dzień) zasadniczej służby wojskowej;

- zatrudnienia od 13 października 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. (2 miesiące i 19 dni) w Zakładzie (...) w N..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie co do okresów zatrudnienia od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 28 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N.. W pozostałym zakresie, co do okresów zatrudnienia od 1 lutego 1993 r. do 31 sierpnia 1993 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 29 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N., Sąd uznał odwołanie za bezzasadne.

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Zasady ustalania kapitału początkowego określa art. 174 ustawy, który w ustępach 1-3 stanowi, że:

- kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12 (ust. 1),

- przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2),

- podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (ust. 3).

Według zaś art. 6 ust. 1 pkt. 1 i 2 powołanej ustawy, okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej.

Sąd podkreślił, że od dnia 1 stycznia 1975 r. zaczął obwiązywać Kodeks pracy, w którym przewidziano możliwość zatrudniania młodocianych w celu przygotowania zawodowego. W art. 191 § 2 k.p. uregulowano bowiem, że młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Zatrudnianie młodocianych w celu przygotowania zawodowego odbywa się na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 194 k.p.) oraz umowy o przygotowanie zawodowe u pracodawcy będącego rzemieślnikiem (art. 206 k.p.). Przygotowanie zawodowe może polegać na nauce zawodu oraz na przyuczeniu do wykonywania określonej pracy. Rodzaje przygotowania zawodowego - nauka zawodu oraz przyuczenie do wykonywania określonej pracy - zostały wskazane w art. 195 § 1 pkt 1 k.p. Nauka zawodu obejmuje zatem praktyczną naukę zawodu organizowaną u pracodawcy na zasadach ustalonych w odrębnych przepisach oraz dokształcanie teoretyczne.

Spór w sprawie niniejszej sprowadzał się do oceny możliwości zaliczenia skarżącemu przy ustalaniu kapitału początkowego okresów zatrudnienia od 1 września 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r. na stanowisku uczeń - stolarz w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w zaskarżonej decyzji z dnia 27 lipca 2017 r. nie uwzględnił do stażu G. W. okresów od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N. wskazując, że przedłożona dokumentacja nie potwierdza ubezpieczenia wnioskodawcy w tym czasie oraz okresu od 1 lutego 1993 r. do 31 sierpnia 1993 r., ponieważ J. G. zawiesił swoją działalność w G. od 1 lutego 1993 roku. Organ rentowy zaliczył okresy zatrudnienia wnioskodawcy od 1 listopada 1992 r. do 31 stycznia 1993 r. w Zakładzie (...) w G. oraz zatrudnienie od 1 września 1993 r. do 16 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N..

Skarżący stał na stanowisku, że w całym okresie od 1 września 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r. był zatrudniony na stanowisku uczeń - stolarz w Zakładzie (...) w G. i jego umowa o naukę zawodu była zarejestrowana w cechu rzemiosł różnych, a także w okresie od 17 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w N., o czym świadczy przedłożone zaświadczenie o zatrudnieniu, co w konsekwencji winno skutkować zaliczeniem do tych okresów do okresów składkowych, bez względu na fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd wskazał, że w takiej jednak sytuacji to na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania w zatrudnienia w celu przyuczenia zawodowego w spornych okresach. Odwołujący sprostał temu obowiązkowi tylko wobec okresów zatrudnienia od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 28 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N..

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z dnia 1 września 1992 r., zaświadczenia z dnia 5 października 2004 r. oraz zeznań świadka J. G., który prowadził zakład stolarski, w którym G. W. odbywał przygotowanie zawodowe, wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w jego zakładzie jako uczeń już od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. Świadek potwierdził, że wnioskodawca odbywał w jego zakładzie przyuczenie do zawodu od czasu zawarcia umowy do czasu likwidacji zakładu. Jednocześnie świadek przedstawił dokumentację, z której wynika, że w dniu 21 sierpnia 1985 r. otrzymał zezwolenie na wykonanie rzemiosła z zakresu stolarstwa i otrzymywał dofinansowania środków Funduszu Pracy z tytułu organizowania i finansowania praktycznej nauki zawodu. Również zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci umowy o naukę zawodu z dnia 1 września 1993 r., zaświadczenia z dnia 5 października 2004 r. oraz zeznań świadka K. A., który prowadził zakład stolarski, świadczy, że ubezpieczony był zatrudniony jako uczeń przez całym okresu od 1 września 1993 r. do 28 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N.. Świadek potwierdził, że wnioskodawca odbywał w jego zakładzie przyuczenie do zawodu stolarza i pracował do końca okresu odbywania przyuczenia, również po uzyskaniu tytułu czeladnika w rzemiośle stolarstwo. Jak wynika z legitymacji czeladniczej nr (...) odwołujący w dniu 16 czerwca 1995 r. uzyskał tytuł czeladnika w rzemiośle stolarstwo . W spornym okresie zatrudnienie młodocianych szczegółowo regulowało rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 30 grudnia 1974 r. w sprawie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonych prac przez młodocianych w rzemieślniczych zakładach pracy (Dz.U. Nr 51 poz. 335 ze zm.). Przepis § 20 rozporządzenia stanowi, że przyuczenie kończy się egzaminem sprawdzającym, który odbywa się na zasadach określonych przez Związek (...). Egzamin sprawdzający ma na celu stwierdzenie, czy młodociany nabył biegłości i sprawności w wykonywaniu pracy, do której był przyuczany. O dopuszczeniu kandydata do egzaminu sprawdzającego decyduje izba rzemieślnicza. Po złożeniu egzaminu sprawdzającego osoba egzaminowana otrzymuje zaświadczenie o odbyciu przyuczenia do określonej pracy. Zaświadczenie to uprawnia młodocianego do podjęcia pracy w charakterze robotnika przyuczonego do wykonywania określonej pracy. Z legitymacji czeladniczej wynika, że wnioskodawca w dniu 16 czerwca 1995 r. uzyskał tytuł czeladnika w rzemiośle stolarstwo, a tylko odbycie przyuczenia zawodowego dawało mu możliwość przystąpienia do egzaminu czeladniczego.

Jak wynika z pisma Powiatowego Urzędu Pracy w T. z dnia 8 maja 2018 r. G. W. w dniu 29 czerwca 1995 r. zgłosił się do Powiatowego Urzędu Pracy w T. w celu zarejestrowania się jako osoba bezrobotna, co świadczy o tym, że od tego dnia nie był już zatrudniony w Zakładzie (...).

Jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy ubezpieczony nie udowodnił opłacania składek przez pracodawcę, bowiem pracownik nie może ponosić ujemnych konsekwencji zaniechania pracodawcy. Sąd Okręgowy podzielił w tym zakresie pogląd Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 kwietnia 1994 r., III AUr 322/94, stwierdził, że okresem składkowym jest każdy okres zatrudnienia, wykonywany po ukończeniu 15-go roku życia na obszarze Państwa Polskiego, w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tym czasie pracownik pobierał wynagrodzenie, z tytułu którego została opłacona składka na ubezpieczenie, jak również taki sam okres, za który pracodawca składki takiej nie opłacił, mimo, że jej opłacenie było obowiązkowe. Niedopełnienie bowiem obowiązku ciążącego na pracodawcy nie może wywoływać ujemnych skutków, w zakresie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, zatrudnionych przez niego pracowników (OSA 1995 Nr 2, poz. 22).

Sąd Okręgowy nie uwzględnił natomiast jako okresu nauki odwołującego okresu od 1 lutego 1993 r. do 31 sierpnia 1993 r. w Zakładzie (...) w G., bowiem zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że J. G. zawiesił działalność zakładu stolarskiego od 1 lutego 1993 r., a od 30 kwietnia 1993 r. zlikwidował zakład. Sam J. G. wprawdzie nie pamiętał okresu pracy wnioskodawcy, ani też dokładnej daty zawieszenia działalności zakładu stolarskiego, ale pamiętał, że ostatecznie zakład zlikwidował. Tym samym Sąd uznał za niewiarygodne zeznania wnioskodawcy w zakresie w jakim twierdził, że był zatrudniony w ramach przyuczenia do zawodu stolarza u J. G. do dnia 31 sierpnia 1993 r., ponieważ poza twierdzeniami samego odwołującego, że wykonywał w tych okresach pracę, brak było innych dowodów. Twierdzenia wnioskodawcy nie zostały poparte innym materiałem dowodowym. Brak zatem było podstaw, aby ten okresy zaliczyć ubezpieczonemu do okresów składkowych opierając się jedynie na twierdzeniach, że kontynuował zatrudnienie u J. G., ponieważ nie był świadomy, że ten najpierw zawiesił, a następnie zlikwidował działalność. Skoro pierwotnie umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego zawarta pomiędzy G. W. a J. G. była na okres 3 lat od 1 września 1992 r. do 30 czerwca 1995 r., a wnioskodawca w dniu 1 września 1993 r. zawarł nową umowę z K. A., miał on świadomość, że J. G. zlikwidował zakład stolarski.

Sąd nie uwzględnił także jako okresu nauki zawodu okresu od 29 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N., ponieważ, jak wynika z pisma Powiatowego Urzędu Pracy w T. z dnia 8 maja 2018 r., wnioskodawca w dniu 29 czerwca 1995 r. zgłosił się do Powiatowego Urzędu Pracy w T. w celu zarejestrowania się jako osoba bezrobotna, co świadczy o tym, że od tego dnia nie był już zatrudniony w Zakładzie (...). Natomiast, jak wynika z zaświadczenia z dnia 22 grudnia 2003 r., od 30 września 1995 r. G. W. rozpoczął pobieranie zasiłku dla bezrobotnych i ten dzień został mu zaliczony przez organ rentowy do ustalenia wartości kapitału początkowego.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w punkcie pierwszym wyroku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do ponownego ustalenia kapitału początkowego przy uwzględnieniu okresów nauki zawodu od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. w Zakładzie (...) w G. oraz od 17 czerwca 1995 r. do 28 czerwca 1995 r. w Zakładzie (...) w N., zaś w pozostałej części Sąd odwołanie oddalił, jako niezasadne.

W apelacji od tego wyroku W. W. zarzucił, że wyrok wydany został z naruszeniem prawa materialnego oraz przepisów postępowania, co miało zasadniczy wpływ na jego treść. Wyrok jest nieprawidłowy i krzywdzący, bowiem w sposób nieuprawniony nie zalicza do wyliczenia kapitału początkowego niektórych okresów nauki i pracy w zakładach (...).

Apelujący podniósł, że Sąd Okręgowy niezasadnie pominął dowód z dokumentu w postaci zaświadczenia Cechu (...) w P. z dnia 25 sierpnia 2017 r., potwierdzającego okres nauki i pracy w Zakładzie (...) w G. od 1 września 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r. Niezasadnie także Sąd uznał za niewiarygodne zeznania wnioskodawcy potwierdzające okres nauki i pracy w zakładach (...). Właściciele tych zakładów nie zaprzeczyli prawdziwości zeznań dotyczących okresu nauki i pracy ubezpieczonego w ich zakładach.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zaliczenie do obliczenia kapitału początkowego całego okresu nauki i pracy w obu zakładach stolarskich.

Sąd Apelacyjny ustalił: G. W. uczył się zawodu u J. G. od 1 września 1992 r. do 31 sierpnia 1993 r., kiedy to została rozwiązana umowa o naukę zawodu, zawarta na trzy lata. Fakt ten odnotowano w dokumentach prowadzonych przez Cech (...) w P. (karta mistrza, karta uczniów, karta z rejestru umów uczniowskich k. 83-84).

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego w zasadniczej części okazała się zasadna.

Instytucja kapitału początkowego, wprowadzona ustawą z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270), związana jest z nowymi zasadami ustalania emerytury, którą oblicza się na podstawie sumy składek zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym w całym okresie ubezpieczenia (art. 25 ust. 1). Jak wynika z art. 173 ust. 1 ustawy, dla osób objętych tymi zasadami, które podlegały ubezpieczeniom przed wejściem w życie ustawy, gdy składki nie były jeszcze obowiązkowo ewidencjonowane na indywidualnych kontach, ustala się kapitał początkowy. Kapitał oblicza się według reguł określonych w art. 174, z odesłaniem do art. 53 ustawy emerytalnej. W świetle art. 53 i art. 174 ust. 1 kapitał początkowy stanowi wypadkową trzech wielkości: kwoty bazowej (art. 174 ust. 7), podstawy wymiaru świadczenia (obliczonej stosownie do art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 i art. 18 w związku z art. 174 ust. 3, z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych jest wybierany z okresu sprzed 1 stycznia 1999 r.) oraz okresów składkowych i nieskładkowych (art. 6 i 7 w związku z art. 174 ust. 2).

Spór w sprawie niniejszej zogniskował się wokół wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w aspekcie wymiaru okresów składkowych. Wnioskodawca zaoferował w postępowaniu zaświadczenie wystawione przez Cech (...) w P. oraz zeznania świadków i własne na okoliczność faktycznego wykonywania pracy w ramach zawartych umów o naukę zawodu. Natomiast z dowodu z dokumentu wygenerowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w postaci potwierdzenia okresów ubezpieczenia wynika, że odwołujący był ubezpieczony przez J. G. w okresie od 1 listopada 1992 r. do 31 stycznia 1993 r., gdyż od 1 lutego 1992 r. płatnik zawiesił działalność, a w dniu 30 kwietnia 1993 r. nastąpiła likwidacja zakładu (k. 25-26 akt ZUS). G. W. twierdził, że pracował u J. G. do końca sierpnia 1993 r., ponieważ dopiero wtedy zakład stolarski faktycznie przestał działać. Latem wiedział już o tym, że zakład będzie zamknięty i szukał sobie innego mistrza stolarskiego, aby mieć ciągłość praktyki w zawodzie, w przeciwnym bowiem razie nie byłby dopuszczony do egzaminu czeladniczego. Kolejną umowę o naukę zawodu zawarł z K. A. od dnia 1 września 1993 r. Świadek K. A. potwierdził tę okoliczność i wyjaśnił, że umowa została podpisana w Cechu (...) w P.. Świadek J. G., obecnie liczący sobie 80 lat, pamiętał wprawdzie, że odwołujący pracował w jego zakładzie stolarskim do likwidacji, ale nie pamiętał nawet w którym roku zakład został zlikwidowany.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy podzielił stanowisko ZUS co do okresu od 1 lutego 1993 r. przyjmując, że nie jest wiarygodna wersja odwołującego i dowody przez niego przedstawione. Poczynił przy tym prawidłowe rozważania prawne, wsparte ugruntowanym orzecznictwem, podnosząc, że jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, to okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym także w przypadku, gdy ubezpieczony nie udowodnił opłacania składek przez pracodawcę, bowiem pracownik nie może ponosić ujemnych konsekwencji zaniechania pracodawcy. Okresem składkowym jest bowiem każdy okres zatrudnienia wykonywanego po ukończeniu 15. roku życia na obszarze Państwa Polskiego w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tym czasie pracownik pobierał wynagrodzenie z tytułu którego została opłacona składka na ubezpieczenie, jak również taki sam okres, za który pracodawca składki takiej nie opłacił, mimo, że jej opłacenie było obowiązkowe, a niedopełnienie obowiązku ciążącego na pracodawcy nie może wywoływać ujemnych skutków w sferze ubezpieczenia społecznego zatrudnionych przez niego pracowników.

Zważyć należy, że co do okresu od 1 września 1992 r. do 31 października 1992 r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, iż zgłoszenie ucznia do ubezpieczenia przez J. G. nie było zgodne z faktycznym okresem wykonywania pracy w ramach zawartej umowy o przyuczenie do zawodu. Powinno to skłaniać do większego krytycyzmu w ocenie działań tego płatnika także co do okresu późniejszego, w kontekście twierdzeń wnioskodawcy, że nic nie wiedział, iż pracodawca zgłosił zawieszenie działalności, a następnie likwidację z dniem 30 kwietnia 1993 r., bowiem nadal zakład stolarski funkcjonował, a on pracę wykonywał.

W świetle uzupełniającego postępowania dowodowego przed Sądem drugiej instancji (art. 382 k.p.c.) trafny okazał się zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, choć ubezpieczony, działający bez profesjonalnego pełnomocnika, nie sformalizował go przez przywołanie normy art. 233 § 1 k.p.c., jednak z treści apelacji jednoznacznie wynika, że jej osią jest kwestionowanie oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy, a w konsekwencji ustalonego stanu faktycznego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, kluczowe znaczenie dla uznania, która z wersji przedstawionych przez strony procesu jest miarodajną mają dokumenty pochodzące z Cechu (...) w P.. Z rejestru umów uczniowskich wynika, że umowa zawarta pomiędzy mistrzem stolarskim J. G. a G. W. została rozwiązana z dniem 31 sierpnia 1993 r. Z rejestru tego wynika również, że w rubryce „uwagi” odnotowywane były wszystkie sytuacje powodujące wcześniejsze rozwiązanie umowy, w tym „zawieszenie” wykonywania pracy, jak też ukończenie praktyk w ramach umowy, która zawierana była w (...) i każdy rzemieślnik obowiązany był zgłosić jej wcześniejsze rozwiązanie, co odnotowywano w karcie mistrza. J. G. tego nie uczynił, choć od 1 lutego 1993 r. przestał już płacić za wnioskodawcę składki, jednakże nie ma podstaw do kwestionowania tylko z tego powodu twierdzeń G. W. o wykonywaniu pracy do dnia 31 sierpnia 1993 r. Wersja ubezpieczonego jest o tyle racjonalna, że wiedział on przecież o wymogu dopuszczenia do egzaminu czeladniczego przez izbę rzemieślniczą po odbyciu przyuczenia do określonej pracy i trudno dać wiarę, że gdyby stracił pracę w ramach umowy o naukę zawodu już w styczniu 1993 r., to przez pół roku nie podjąłby pracy u innego mistrza zawodu, choć chciał zachować ciągłość przyuczenia. Fakt rozwiązania umowy z dniem 31 sierpnia 1993 r. zgłoszony został do Cechu (...) w P.. Zakład (...) po 31 stycznia 1993 r. dalej istniał i funkcjonował faktycznie, a G. W. jako uczeń pracował tam jeszcze przez cały sezon letni, szukał przy tym nowego pracodawcy, gdyż ustalił z J. G. termin rozwiązania umowy na dzień 31 sierpnia 1993 r., ponieważ płatnik likwiduje działalność. Zeznania te uwiarygodnia okoliczność dopuszczenia do egzaminu czeladniczego po potwierdzeniu przez (...), że jedna umowa została rozwiązana w dniu 31 sierpnia 1993 r., a druga zawarta od dnia 1 września 1993 r. Cech (...) w P. potwierdził ten fakt również zaświadczeniem z dnia 25 sierpnia 2017 r. załączonym do odwołania. Dokumenty źródłowe, na podstawie których wystawiono to zaświadczenie, nie pozwalają na odrzucenie jako nieprawdziwej wersji ubezpieczonego. Skoro J. G. nie zgłosił rozwiązania umowy z uczniem w Cechu (...) w P. we wcześniejszej dacie, ale z dniem 31 sierpnia 1993 r. i do tego dnia pracę wnioskodawcy przyjmował, to nieopłacenie składek nie może wywoływać ujemnych skutków w sferze ubezpieczenia społecznego G. W..

Konstatując powyższe Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie drugim oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i ustalił, że do obliczenia kapitału początkowego G. W. uwzględnieniu podlega okres praktycznej nauki zawodu na podstawie umowy o pracę od dnia 1 lutego 1993 r. do dnia 31 sierpnia 1993 r.

W pozostałym zakresie apelacja ubezpieczonego uległa oddaleniu jako bezzasadna - art. 385 k.p.c., nie ma bowiem dowodowych podstaw do kwestionowania ustaleń Sadu pierwszej instancji, iż G. W. był pracownikiem młodocianym do dnia 28 czerwca 1995 r., a po tej dacie zadeklarował swój status jako osoba bezrobotna.