Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski

Sędziowie:SSA Beata Michalska

del. SSO Joanna Baranowska ( spr. )

Protokolant: st. sekr. sąd. Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 czerwca 2015 r. w Ł.

sprawy W. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę

na skutek apelacji W. P. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 1 października 2014 r. sygn. akt V U 794/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1315/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.06.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił W. P. (1) przyznania emerytury wcześniejszej dla pracowników (z art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), gdyż nie udowodniła co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, ale 10 lat 9 miesięcy i 4 dni w 5 okresach na przestrzeni od 22.11.1978r. do 31.12.1998r.

Odwołanie od tej decyzji wniosła do Sądu W. P. (2) domagając się ustalenia w oparciu o zeznania wskazanych świadków właściwego stażu pracy na stanowisku suwnicowej od 22.11.1978r. do 10.12.2001r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 1 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu w sprawie sygn. akt VU 794/14 oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w tak ustalonym stanie faktycznym:

W. P. (2) urodziła się w dniu (...) W okresie od 04.03.1976r. do 08.11.1978r. zatrudniona była jako pracownik fizyczny w wytwórni (...) w O. Od 22.11.1978r. podjęła zatrudnienie w Zakładach (...) w O. (obecnie Fabryka (...)), gdzie pracowała do 10.12.2001r. Przyjęta została do pracy na stanowisko robotnika transportowego z przeznaczeniem na szkolenie suwnicowych , które zakończyła egzaminem na operatora dźwignic –specjalność suwnice w dniu 28.02.1979r. i od tego czasu pracowała na stanowisku suwnicowej. Na przestrzeni tego zatrudnienia w (...) trzykrotnie korzystała z urlopów wychowawczych : od 09.12.1981r. do 08.06.1983r. , od 14.09.1983r. do 04.06.1985r. i od 09.06.1988r. do 23.12.1990r. Zakład pracy w świadectwie z dnia 16.04.2014r. podał, że odwołująca się wykonywała pracę w szczególnych warunkach w okresach od 22.11.1978r. do 09.12.1981r., od 09.06.1983r. do 14.09.1983r., od 05.06.1985r. do 08.06.1988r. i od 1.01.1991r. do 31.07.1991r.- praca na kolei. Kolejny okres od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. podano jako okres równorzędny z okresem zatrudnienia na kolei, a okres od 1.02.1995r. do 10.12.2001r. określono jako praca suwnicowej wykaz A dział III poz. 86.

Na dzień 1.01.1999r. ZUS uwzględnił W. P. (1) okresy składkowe i nieskładkowe w ilości 22 lata , 3 miesiące i 13 dni, w tym 10 lat 4 miesiące i 28 dni okresów pracy w szczególnych warunkach przypadające:

od 22.11.1978r. do 09.12.1981r. ( 3 lata 18 dni)

od 09.06.1983r. do 14.09.1983r. ( 3 miesiące i 6 dni)

od 05.06.1985r. do 08.06.1988r. ( 3 lata 4 dni)

od 01.01.1991r. do 31.12.1995r. ( 4 lata 1 miesiąc)

Organ rentowy odmówił zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. , ponieważ okres równorzędny z okresem zatrudnienia na kolei zalicza się do emerytury na podstawie art.184 w związku z art. 40 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS. Płatnik składek nie określił tego okresu jako pracę w szczególnych warunkach , ale jako okres równorzędny do pracy na kolei. W piśmie z dnia 18.08.2014r. udostępniając akta osobowe odwołującej się zakład pracy podał, że okresie od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. W. P. (1) zatrudniona była na stanowisku suwnicowej. Jednoznaczne dane o takim charakterze pracy w spornym okresie wynikają też z analizy akt osobowych. Poza sporem jest ,że powyższy okres 1.08.1991-31.01.1995r. stanowi 3 lata i 6 miesięcy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd okręgowy uznał odwołanie za bezzasadne i wskazał, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest decyzja z dnia 12.06.2014r dotycząca prawa do emerytury z art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2013r. nr 8 poz. 43 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1.01.1999r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy , o którym mowa w art.27 .

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub przekazani środków zgromadzonych na rachunku w OFE ,za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z treścią art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Stosownie do ust.4 tego przepisu wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługiwało prawo do emerytury , ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze / Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zmianami/. Paragraf 2 powyższego rozporządzenia stanowi, że okresami prac uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy te stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że z treści art.184 ust.1 cyt. ustawy wynika, że odwołująca się – jako osoba urodzona po 31.12.1948r. powinna warunki stażowe tj. 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykazać na dzień1.01.1999r.

Na dzień wejścia życie ustawy z 17.12.1998r.tj na 1.1.1999r.przed organem rentowym odwołująca się udowodniła zatrudnienie w łącznym wymiarze 22 lat 3 miesięcy i 13 dni okresów składkowych oraz nieskładkowych, ale tylko 10 lat 9 miesięcy i 4 dni okresów pracy w szczególnych warunkach. Na okres ten składa się zatrudnienie na stanowisku suwnicowej na kolei, ale z pominięciem urlopów wychowawczych oraz okresu od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. , co do którego podano, że był okresem równorzędnym z pracą na kolei. Nadto na okres ten składa się też praca na stanowisku suwnicowej od 1.01.1995r. traktowany jako „zwykły” okres pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe wykazało, że odwołująca się również w tym pominiętym okresie tj. 1.08.1991r. do 31.01.1995r. wykonywała pracę na stanowisku suwnicowej. Zdaniem Sądu pierwszej instancji – podobnie jak ostatni z zaliczonych okresów stanowi to okres pracy w szczególnych warunkach bez względu na usytuowanie zakładu pracy względem struktur kolejowych. Praca na tym stanowisku jest bowiem wymieniona w wykazie A dział III poz. 86. który to dział odnosi się do przemysłu maszynowego, a taka była przynależność zakładu biorąc pod uwagę profil jego produkcji. okres od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. Okres objęty sporem tj. od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. stanowi jednak tylko 3 lata 6 miesięcy. Dodanie go do uwzględnionego okresu 10 lat 9 miesięcy i 4 dni nie jest wystarczające do wykazania 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła W. P. (1) zaskarżając wyrok w całości i zarzucając niesprawiedliwość zapadłego rozstrzygnięcia poprzez pominięcie całego okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w O. tj. okresu od 22 listopada 1978r. do 10 grudnia 2001r. jako pracy w warunkach szczególnych. Na potwierdzenie pracy w warunkach szczególnych zgłosiła dowód z zeznań świadków. W uzupełnieniu apelacji skarżąca podniosła, że zaskarżone orzeczenie obarczone jest również błędem w ustaleniach faktycznych w pominięciu okoliczności, że odwołująca również w okresie od 01.01.1996r. do 31.12.1998r. pracowała na stanowisku suwnicowej w Fabryce (...) S.A. nadto wywiodła, że do pracy w warunkach szczególnych powinny być zaliczone okresy urlopów wychowawczych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie może odnieść skutku. Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew zarzutom apelacji ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy są prawidłowe i kompletne, a wyprowadzone z nich wnioski nie budzą zastrzeżeń. Ustalenia te Sąd Odwoławczy podziela i przyjmuje za własne.

W pierwszej kolejności odnosząc się do zarzutu błędnych ustaleń faktycznych podnieść należy, iż okres, o którym mowa w apelacji (od 01.01.1996r. do 31.12.1998r) został zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych przez organ rentowy, co wynika z zaskarżonej decyzji. Po zaliczeniu przez Sąd Okręgowy okresu od 1.08.1991r. do 31.01.1995r. w sporze pozostają jedynie okresy urlopów wychowawczych i w tym zakresie argumenty apelującej są nietrafne.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) rozróżnia "okres zatrudnienia" od "okresu wykonywania pracy" i zawiera legalne definicje "okresu zatrudnienia" i "okresów pracy". I tak, za okres zatrudnienia uważa się okres liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresu zatrudnienia (§ 3), natomiast okresami pracy są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2).

Podkreślić należy, że uprawnienie do emerytury w wieku obniżonym jest odstępstwem od reguł ogólnych, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, "ze względu na charakter omawianego świadczenia przepisy wyżej wymienionego rozporządzenia należy wykładać ściśle" (vide: uzasadnienie uchwały z dnia 29 września 2005 r., II UZP 10/05, OSNP 2006, nr 1-2, poz. 21). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego wnioskodawczyni jest obowiązana wykazać, że praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przepis § 2 rozporządzenia wymaga aby praca w tym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wykształcił się pogląd, że wykonywaniem pracy w szczególnym charakterze są również przerwy w pracy spowodowane różnymi przyczynami, czy to leżącymi po stronie pracodawcy, czy wynikającymi z przepisów (urlop wypoczynkowy, niezdolność do pracy z powodu choroby), za które pracownikowi wypłacono wynagrodzenie. Wykonywanie pracy w rozumieniu omawianego przepisu należy rozumieć jako wykonywanie umowy o pracę, a w treści tego pojęcia mieszczą się także usprawiedliwione nieobecności w pracy". W konsekwencji Sąd Najwyższy przyjął, że do okresu pracy w szczególnym charakterze, wlicza się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa oraz okresy urlopu udzielanego dla poratowania zdrowia sprzed 1 lipca 2004 r. Podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 lipca 2003 r., II UK 323/02 uznał, że przerwy w pracy spowodowane czasową niezdolnością do jej świadczenia w związku z chorobą (porodem) i korzystaniem z wynagrodzenia lub świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tego tytułu, są okresami, w których pracownik zachowuje status osoby wykonującej pracę w szczególnym charakterze.

Z dniem 1 lipca 2004 r. nastąpiła zmiana art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodatnie do tego artykułu ust. 1a pkt 1, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 2006 r., I UK 338/05 (LEX nr 375608) stwierdził, że do okresu pracy w szczególnym charakterze nie wlicza się okresu urlopu wychowawczego. Skoro przez pracę w szczególnych warunkach rozumie się wykonywanie pracy o określonym charakterze, a nie pozostawanie w stosunku pracy, nie ma podstaw do zaliczenia urlopu wychowawczego do okresu pracy w szczególnych warunkach, skoro pracownik w czasie tego urlopu jest zwolniony z obowiązku świadczenia takiej pracy w takich, szczególnych warunkach. Ponadto, w okresie urlopu wychowawczego pracownik jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w celu umożliwienia pracownikowi sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2002 r., I PKN 11/01). Cel urlopu wychowawczego jest więc inny od celu urlopu macierzyńskiego, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy z powodu choroby lub urlopu dla poratowania zdrowia. Urlop wychowawczy nie jest okresem niezbędnym do regeneracji sił i zapewnienia możności dalszego wykonywania pracy, jak powyższe okresy. Uprawnienie do wcześniejszej emerytury jest przywilejem przysługującym osobom, które przez określony czas wykonywały pracę w tzw. szczególnych warunkach lub charakterze. Ponadto, w okresie, w którym ubezpieczona korzystała z urlopów wychowawczych wyrażano pogląd, że z istoty urlopu bezpłatnego wynika, że w tym okresie następuje zawieszenie podstawowych praw i obowiązków stron wynikających ze stosunku pracy, jeżeli przepis wyraźnie nie stanowi inaczej. Okres ten bowiem nie jest - co do zasady - okresem prawnie równoważnym ze świadczeniem pracy. Toteż pracownica w okresie urlopu wychowawczego nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1987 r., I PR 30/87, OSNC 1988, Nr 12, poz. 181).

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy. Chodzi tu o faktyczne wykonywanie pracy, stale to i w pełnym wymiarze, zatem nie o formalne pozostawanie w stosunku pracy. Skoro tak, to tym bardziej formalne trwanie zatrudnienia nie jest wystarczającym argumentem za ujmowaniem (doliczaniem) do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu niewykonywania pracy w czasie korzystania z urlopu wychowawczego. Powyższe oznacza, że okres urlopu wychowawczego można uwzględnić wyłącznie w ogólnym stażu ubezpieczeniowym, ale okres ten nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Brak było zatem podstaw do uwzględnienia jako pracy w warunkach szczególnych okresów korzystania przez ubezpieczoną z urlopów wychowawczych (od 22.11.1978r. do 09.12.1981r. , od 09.06.1983r. do 14.09.1983r., od 05.06.1985r. do 08.06.1988r. , od 01.01.1991r. do 31.12.1995r.).

Zatem należało przyjąć, że ubezpieczona nie legitymuje się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.