Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

SSO del. Joanna Kasicka

Protokolant: st.sekr.sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2014 r. w Łodzi

sprawy Z. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt: VIII U 1163/13;

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzająca go decyzję organu rentowego i przyznaje Z. O. prawo do emerytury od dnia 26 marca 2013 r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz Z. O. kwotę 30 (trzydzieści ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1541/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił Z. O. prawa do emerytury, gdyż wnioskodawca nie udokumentował należycie 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 2 lata 2 miesiące i 5 dni.

W odwołaniu z dnia 4 kwietnia 2013 roku Z. O. wniósł o uchylenie lub zmianę decyzji, gdyż legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 roku odwołanie ubezpieczonego oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że Z. O., urodzony (...), w dniu 14 marca 2013 roku wystąpił z wnioskiem o emeryturę. W postępowaniu przed organem rentowym ubezpieczony wykazał na dzień 1 stycznia 1999 roku staż ogólny w wymiarze 28 lat 9 miesięcy i 28 dni. Nie przystąpił do OFE.

Od dnia 9 października 1975 roku wnioskodawca rozpoczął pracę w (...) Zakładach (...) w Ł. na podstawie umowy na dwutygodniowy okres próbny, a po upływie tego czasu został zatrudniony na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku robotnika magazynu technicznego. Od dnia 25 stycznia 1976 roku Z. O. przeniesiony został ze stanowiska robotnika magazynu na stanowisko robotnika rozdzielni w galwanizerni. Z kolei od dnia 25 maja 1976 roku przeniesiony został ze stanowiska robotnika rozdzielni na stanowisko malarza konstrukcji metalowych do oddziału lakierni. Praca na lakierni polegała na malowaniu sprzętu produkowanego w zakładzie, tj. części projektorów filmowych, kserografów i kserokopiarek za pomocą pistoletu natryskowego z użyciem lakierów piecowych, nitrocelulozowych, sporadycznie minią. Wnioskodawca nie malował na wysokości, malował tylko w kabinach. Z dniem 18 kwietnia 1980 roku Z. O. przeniesiony został z działu lakierni do działu głównego mechanika na stanowisko malarza, malował wówczas ściany i lamperie.

(...) Zakłady (...) w Ł. w dniu 31 lipca 1982 roku wystawiły wnioskodawcy świadectwo pracy, w którym podano, że Z. O. od 9 października 1975 roku do 31 lipca 1982 roku był zatrudniony jako malarz. Odwołujący nie dysponuje świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia w (...) Zakładów (...) w Ł..

Od dnia 15 listopada 1982 roku Z. O. rozpoczął pracę w Przędzalni (...) w Ł., początkowo na podstawie umowy na okres próbny, a od dnia 29 listopada 1982 roku na podstawie umowy na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasie czasu pracy na stanowisku robotnika transportu. W tym zakładzie wnioskodawca pracował kolejno na stanowiskach:

- od dnia 15 listopada 1982 do dnia 30 września 1983 roku jako robotnik transportowy,

- od dnia 1 października 1983 roku do dnia 31 grudnia 1984 roku jako rozciągacz taśm,

- od dnia 1 stycznia 1985 roku do dnia 31 lipca 1988 roku jako konserwator maszyn i urządzeń,

- od dnia 1 sierpnia 1988 roku do dnia 30 sierpnia 1990 roku jako nastawiacz maszyn,

- od dnia 1 września 1990 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku jako rozciągacz taśm,

- od dnia 1 maja 1991 roku do dnia 31 lipca 1993 roku jako nastawiacz maszyn.

Z dalszych ustaleń wynika, że poczynając od dnia 12 grudnia 1988 roku powierzono wnioskodawcy dodatkowe obowiązki, w związku z likwidacją stanowiska wagowej. Było to ważenie produkcji, które zajmowało odwołującemu około 1 godzinę pod koniec rannej zmiany. Czynności te ubezpieczony wykonywał do 1993 roku. Przędzalnia (...) w Ł. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy, w którym potwierdziła, że Z. O. był zatrudniony w tym przedsiębiorstwie od dnia 15 listopada 1982 roku do dnia 31 lipca 1993 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na następujących stanowiskach: robotnik transportu, rozciągacz taśm, konserwator maszyn i urządzeń, nastawiacz maszyn.

W dniu 14 maja 2001 roku ubezpieczony uzyskał z (...) S.A. w Ł. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, z którego wynika, że Z. O. w okresie od 15 listopada 1982 roku do 31 lipca 1993 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu na stanowisku: rozciągacz taśm, konserwator maszyn i urządzeń, wymienionym w dziale VII poz. 1 pkt 6, 12 wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego. Dodatkowo z dniu 4 października 2013 roku (...) S.A. w Ł. wystawiła cztery świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w których zaświadczyła, że wnioskodawca był zatrudniony w okresie od dnia 15 listopada 1982 roku do dnia 31 lipca 1993 roku kolejno na stanowiskach: konserwatora maszyn i urządzeń, nastawiacza maszyn, rozciągacza taśm i robotnika transportu, wszystkie prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu, w warunkach szczególnych, wymienionych w odpowiednich pozycjach wykazu A działu VII poz. 1 zarządzenia resortowego dla przemysłu chemicznego i lekkiego.

W tak ustalonym stanie fatycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za bezzasadne. Jako podstawę prawną nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze Sąd Okręgowy wskazał art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak też § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Okresy pracy uzasadniające prawo do świadczenia określonego w tym rozporządzeniu wskazuje przepis § 2, jako okresy potwierdzone przez zakłady pracy na podstawie posiadanej dokumentacji. Sąd jednak, nie będąc związany ograniczeniami dowodowymi, może czynić ustalenia na podstawie wszelkich środków dowodowych.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że Z. O. pracował w warunkach szczególnych w (...) Zakładach (...) w Ł. w okresie od 1 lipca 1976 roku do 17 kwietnia 1980 roku, tj. 4 lata 1 miesiąc i 17 dni. Zeznania świadków oraz wnioskodawcy znajdują w tym zakresie potwierdzenie w dokumentach osobowych. Z. O. malował w tym okresie w lakierni części urządzeń za pomocą pistoletu natryskowego z użyciem lakierów piecowych i nitrocelulozowych, a więc pracował na stanowisku wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 17 załącznika do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku.

Odnosząc się do zatrudnienia w Przędzalni (...) w Ł. Sąd pierwszej instancji zważył, że samo posiadanie świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie przesądza automatycznie o uprawnieniach emerytalnych, gdyż jest to dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., podlegający weryfikacji pod kątem prawdziwości faktów, o których mowa w jego treści. Analizując dokumenty osobowe Sąd podkreślił, że są podstawy do przyjęcia, iż wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych od dnia 1 października 1983 roku do dnia 31 grudnia 1984 roku jako rozciągacz taśm, od dnia 1 stycznia 1985 roku do dnia 31 lipca 1988 roku jako konserwator maszyn i urządzeń i od dnia 1 sierpnia 1988 roku do końca zatrudnienia jako nastawiacz maszyn. Jednakże od 12 grudnia 1988 roku do 31 lipca 1993 roku Z. O. wykonywał dodatkowo obowiązki polegające na ważeniu i rejestrowaniu produkcji, toteż nie można uznać, że pracował w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Tym samym do stażu pracy w warunkach szczególnych dla celów uprawnień emerytalnych zaliczyć można wnioskodawcy tylko okres od 1 października 1983 roku do 11 grudnia 1988 roku, tj. 5 lat 1 miesiąc i 11 dni. Dochodząc do powyższych wniosków Sąd Okręgowy odwołanie oddalił, z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., gdyż Z. O. nie wykazał spornej przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W apelacji od tego wyroku w całości Z. O. wniósł o zmianę rozstrzygnięcia i uwzględnienie odwołania.

Sformułował zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który polega na przyjęciu, że w okresie od 12 grudnia 1988 roku apelujący nie pracował przez 8 godzin jako nastawiacz. Załączył cztery świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 29 lipca 2013 roku, wystawione przez (...) S.A. w Ł.. Pracodawca (następca prawny) zaświadczył, że:

- I świadectwo - od dnia 15 listopada 1982 roku do dnia 30 września 1983 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu - wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, na stanowisku robotnik transportu - wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 1 pkt 11 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego;

- II świadectwo - od dnia 1 października 1983 roku do dnia 31 grudnia 1984 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu - wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, na stanowisku rozciągacz taśm - wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 1 pkt 6 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego;

III świadectwo - od dnia 1 stycznia 1985 roku do dnia 31 lipca 1988 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu - wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, na stanowisku konserwator maszyn i urządzeń - wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 1 pkt 12 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego;

IV świadectwo - od dnia 1 sierpnia 1988 roku do dnia 31 lipca 1993 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu - wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, na stanowisku nastawiacz maszyn - wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 1 pkt 13 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego.

Nadto w odrębnym piśmie, załączonym do apelacji, z dnia 29 lipca 2013 roku (...) Spółka Akcyjna w Ł. wyjaśniła, że w wyniku reorganizacji na oddziałach produkcyjnych od dnia 12 października 1988 roku nastawiacze maszyn wykonywali dodatkowo także pracę ważenia produkcji wyprodukowanej na maszynach. Przed reorganizacją ważenie było wykonywane przez pomocnika w oddziale produkcyjnym, które to stanowisko jest wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 pkt 10 załącznika do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku. Wobec tego dodatkowa praca ważenia produkcji na maszynach produkcyjnych również była praca wykonywaną w szczególnych warunkach na oddziałach produkcyjnych.

Sąd Apelacyjny ustalił dodatkowo, że Z. O. pracując w (...) Zakładach (...) w Ł. w okresie od 1 lipca 1976 roku do 17 kwietnia 1980 roku był malarzem w lakierni, a jego obowiązki polegały wyłącznie na pokrywaniu urządzeń i ich części lakierami metodą natryskową. Dla lakiernika było to malowanie niezhermetyzowane, przebywał on w komorze malarskiej, w której odbywało się natryskiwanie powierzchni płynnymi wyrobami lakierowanymi. Wnioskodawca czynności te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nigdy nie łączył pracy lakiernika z pracą malarza (zeznania świadków: R. B., K. P., J. Z. k. 74v, e-protokół k. 76).

W czasie zatrudnienia w Przędzalni (...) w Ł. Z. O. od dnia 1 sierpnia 1988 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu, jako nastawiacz maszyn. Wprawdzie od dnia 12 grudnia 1988 roku do jego obowiązków należało także ważenie produkcji, jednakże nie zmieniło to charakteru i wymiaru czasu pracy nastawiacza. Z. O. spisywał wagę towarów na maszynach, co zajmowało mu czasem tylko kilka minut dziennie. Wcześniej taką pracę wykonywał pomocnik w oddziale produkcyjnym. Stanowisko pomocnika w oddziale produkcyjnym jest wymienione w zarządzeniu resortowym, zawierającym wykaz prac wykonywanych w warunkach szczególnych w przemyśle chemicznym i lekkim. W związku z reorganizacją na oddziałach produkcyjnych obowiązki ważenia produkcji przejęli nastawiacze. Były to ich normalne obowiązki na stanowisku pracy związanym z obsługą i nastawianiem maszyn. Ważenie produkcji na maszynach wchodziło w zakres prac przy obróbce surowców i ich przędzeniu, odbywało się na hali, w tych samych warunkach panujących przy produkcji surowców włókienniczych (hałas, zapylenie, nastawiacz ważył produkcję schodzącą z maszyny i ustawiał maszynę. Tylko przez jeden tydzień w 1988 roku Z. O. zastępował osobę zajmującą się ważeniem produkcji na całym oddziale, która przebywała na zwolnieniu lekarskim i wtedy obowiązki ważenia produkcji zajmowały mu około jedną godzinę dziennie. Po reorganizacji obowiązki te rozdzielono na wszystkich nastawiaczy i trwały one znacznie krócej, niekiedy tylko kilka minut (pismo (...) S.A. w Ł. z dnia 29 lipca 2013r., k. 52, zeznania wnioskodawcy k. 74v-75, e-protokół k. 76).

Sąd Apelacyjny podzielił uzupełniające zeznania świadków i wnioskodawcy jako spójne, rzeczowe i logiczne oraz uwzględnił informacje zawarte w piśmie pracodawcy z dnia 29 lipca 2013 roku.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego podlega uwzględnieniu.

Sąd pierwszej instancji wadliwie ustalił stan faktyczny w zakresie długości stażu pracy Z. O. w warunkach szczególnych, a w konsekwencji nieprawidłowo zastosował prawo materialne - art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) oraz § 2-4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zawarty w przepisach przejściowych ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych art. 184 dotyczy tych ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku - jak wnioskodawca urodzony (...) - którzy w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) osiągnęli: 1/ okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w wieku niższym, niż 65 lat w przypadku mężczyzn (co najmniej 60 lat); 2/ okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn). Takim ubezpieczonym emerytura przysługuje w przypadku nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Zgodnie zaś z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku prawo do emerytury w obniżonym wieku nabywa pracownik, który wykonywał minimum przez 15 lat prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Wprowadzając w § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku zapis, iż okresy pracy uzasadniające prawo do świadczeń stwierdza zakład pracy w odpowiednim świadectwie, prawodawca opowiedział się za prymatem kompetencji pracodawcy w określaniu, czy praca na danym stanowisku jest wykonywana w warunkach szczególnych. Wątpliwości co do oceny warunków i kwalifikacji stanowiska dokonanej przez pracodawcę podlegają oczywiście usunięciu w postępowaniu sądowym za pomocą wszelkich środków dowodowych.

Przypomnienia wymaga, że Z. O. w postępowaniu o emeryturę przed organem rentowym wylegitymował się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych w Przędzalni (...) w Ł. wystawionym na cały okres zatrudnienia: od 15 listopada 1982 roku do 31 lipca 1993 roku, potwierdzającym pracę przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu. ZUS nie uwzględnił tego okresu do warunków szczególnych, gdyż w świadectwie nie wyodrębniono, w jakich okresach ubezpieczony wykonywał pracę na poszczególnych stanowiskach. Takie właśnie cztery świadectwa, oddzielnie na każdy okres pracy na kolejno zajmowanych stanowiskach, wystawił pracodawca dwukrotnie: w dniu 10 kwietnia 2013 roku (po wniesieniu odwołania) oraz w dniu 29 lipca 2013 roku (załączone do apelacji).

Spór przed Sądami obu instancji zogniskował się zasadniczo wokół kwestii możliwości zaliczenia wnioskodawcy do stażu w warunkach szczególnych okresu pracy na stanowisku nastawiacza maszyn w Przędzalni (...) w Ł. od 12 grudnia 1988 roku do 31 lipca 1993 roku (z wyłączeniem okresu od 1 czerwca 1990 roku do 30 kwietnia 1991 roku - rozciągacz taśm). Sąd Okręgowy ustalił, że okres pracy w charakterze nastawiacza maszyn nie może być uwzględniony do stażu pracy w warunkach szczególnych, gdyż Z. O. nie wykonywał obowiązków nastawiacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, skoro przez około jedną godzinę dziennie zajmował się także ważeniem produkcji. Uzupełniające postępowanie dowodowe przed Sądem drugiej instancji (art. 382 k.p.c.) nie potwierdziło trafności tych ustaleń. Z pisma (...) Spółki Akcyjnej w Ł. z dnia 29 lipca 2013 roku wynika jednoznacznie, że wskutek reorganizacji na oddziałach produkcyjnych w 1988 roku obowiązek ważenia produkcji na maszynach powierzono nastawiaczom maszyn i były to obowiązki na hali maszyn, zaliczane również do warunków szczególnych jako etap pracy przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu. Wcześniej ważeniem produkcji zajmował się „pomocnik w oddziale produkcyjnym”, a takie stanowisko zostało ujęte pkt 10 w katalogu prac przy „obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu”, zawartym w dziale VII wykazu A załącznika do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz. MG Nr 4, poz. 7).

Odnosząc się do problematyki wykazów resortowych wskazać trzeba, że jurydycznie utrwalony jest pogląd, iż przepisy resortowe, o których traktuje § 1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku nie stanowią źródła prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP, a określenie stanowisk w tych aktach ma znaczenie techniczne i nie jest rezultatem tworzenia, tylko stosowania prawa. Zarządzeniom resortowym przypisuje się charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Mogą one więc być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia (post. Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012r., I UK 403/11, LEX nr 1214549, z dnia 14 lutego 2008r., I UK 313/07, niepubl., z dnia 26 maja 2011r., II UK 356/10, LEX nr 901608, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, III AUa 573/09, OSA Gdańsk 2010/1/5/139). Oznacza to, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazie A załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej. Jednakże w przypadku, gdy rozporządzenie określa stanowisko pracy w sposób ogólny, a zarządzenie resortowe uściśla charakter pracy lub obsługiwane urządzenie, to wówczas nie dochodzi do przekroczenia granic regulacji wskutek ustalenia, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku wskazanym w rozporządzeniu, a stypizowanym w przepisach resortowych. Odmiennie ocenia się wykraczanie w wykazach resortowych poza materię rozporządzenia Rady Ministrów i ustanawianie zupełnie nowych stanowisk pracy. Natomiast brak w zarządzeniu danego stanowiska pracy, wymienionego w rozporządzeniu, w żadnym razie nie pozbawia możliwości przyznania prawa do emerytury. Podsumowując, zarządzenia resortowe nie stanowią źródła prawa, a więc nie można z nich wywodzić uprawnień emerytalnych, ale na etapie stosowania prawa dopuszcza się posiłkowanie ich treścią dla wykładni i właściwej kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Jeśli zatem, jak ma to miejsce w rozpatrywanym przypadku, w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje się w dziale VII poz. 1 ogólnie „obróbkę surowców włókienniczych i ich przędzenie”, to uprawnione jest poszukiwanie we właściwym wykazie resortowym, jakie konkretnie stanowiska pracy wypełniają pojęcia użyte w tym zapisie rozporządzenia. Nie budzi wątpliwości, że długotrwała praca w oddziale produkcyjnym w przędzalni czesankowej (w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku), w którym odbywała się obróbka przędzy, nie była obojętna dla zdrowia pracowników zatrudnionych przy samym przędzeniu, jak i innych pracach związanych z obróbką przędzy na maszynach. Praktycznie wszystkie stanowiska pracy robotników zatrudnionych w przędzalni bezpośrednio przy maszynach kwalifikuje się jako prace w warunkach szczególnych. W zarządzeniu resortowym dla przemysłu lekkiego do takich prac zaliczono m.in. rozciągacza taśm, konserwatora maszyn i urządzeń, nastawiacza maszyn, a także pomocnika w oddziale produkcyjnym itd. Zważyć należy, iż prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowi w systemie emerytalnym uprawnienie wyjątkowe, związane z ujemnym oddziaływaniem zdrowotnym warunków pracy na pracownika, co uzasadnia przyjęcie wcześniejszego wieku emerytalnego, gdyż wykonywanie obowiązków zawodowych w takich warunkach obniża wydolność organizmu człowieka. Sąd Okręgowy dysponując w sprawie niniejszej świadectwami pracy w warunkach szczególnych Z. O. nazbyt rygorystycznie ocenił ich treść nie uznając pracy na stanowisku nastawiacza maszyn za pracę w warunkach szczególnych wykonywaną przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze tylko z tego powodu, że od 12 grudnia 1988 roku dodano ubezpieczonemu obowiązek rejestracji i ważenia produkcji na zmianie. Choć pracodawca Z. O. nadal istnieje (następca prawny) Sąd nie pogłębił ustaleń np. przez przesłuchanie w charakterze świadka osoby wystawiającej świadectwo w 2013 roku lub przez zwrócenie się do spółki o udzielenie informacji, czy ważenie produkcji wchodziło przed zmianą w 1988 roku w zakres obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku pracy w warunkach szczególnych przy obróbce surowców lub ich przędzeniu. Takie pismo wnioskodawca, działający bez profesjonalnego pełnomocnika, załączył do apelacji i treść wyjaśnień pracodawcy jest jednoznaczna co do tego, że ważeniem produkcji zajmował się wcześniej „pomocnik na oddziale produkcyjnym”, a więc były to także czynności wykonywane na stanowisku pracy w warunkach szczególnych. W tej sytuacji, skoro czynności nastawiacza maszyn w przędzalni, w której pracował wnioskodawca, zwiększyły się o obowiązek także objęty wykazem prac w warunkach szczególnych, to nie ma żadnych podstaw, aby wyłączyć okres zatrudnienia na tym stanowisku ze stażu pracy w warunkach szczególnych uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku. O dnia 12 grudnia 1988 roku ważenie produkcji na maszynach było stałą czynnością wchodzącą w zakres obowiązków ubezpieczonego jako nastawiacza maszyn w przędzalni, a więc wnioskodawca nie wykonywał obowiązków poza swymi zwykłymi czynnościami na stanowisku pracy nastawiacza maszyn.

Organ rentowy uznał za właściwie udowodniony przez Z. O. okres pracy w warunkach szczególnych w Przędzalni (...) S.A. w Ł., potwierdzony świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych - w wymiarze 2 lat 2 miesięcy i 5 dni. Nota bene w ramach tego okresu zaliczono wnioskodawcy pracę na stanowisku pomocnika w oddziale produkcji. Sąd Okręgowy uznał, że Z. O. w postępowaniu odwoławczym należycie wykazał dalsze 4 lata 1 miesiąc i 14 dni stażu pracy w warunkach szczególnych w (...) Zakładach (...) w Ł. na stanowisku lakiernika w okresie od 1 lipca 1976 roku do 17 kwietnia 1980 roku. Uzupełniające postępowanie dowodowe potwierdziło zasadność tych ustaleń. Wnioskodawca wykonywał w tym czasie obowiązki lakiernika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Gdy zaś chodzi o ocenę zatrudnienia w Przędzalni (...) w Ł., to Sąd pierwszej instancji zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych dalsze 5 lat 1 miesiąc i 11 dni, przypadające w okresie od 1 października 1983 roku do 11 grudnia 1988 roku. Z niekwestionowanych dowodów z dokumentów wynika, że Z. O. od dnia 1 sierpnia 1988 roku do dnia 31 maja 1990 roku pracował jako nastawiacz maszyn, od dnia 1 czerwca 1990 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku jako rozciągacz taśm i od dnia 1 maja 1991 roku do dnia 31 lipca 1993 roku ponownie jako nastawiacz maszyn. Sąd Okręgowy w żaden sposób nie uzasadnił pominięcia w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy w tym przedsiębiorstwie w charakterze rozciągacza taśm (01.06.1990-30.04.1991), choć Sąd Apelacyjny dostrzega, że doliczenie pracy na tym stanowisku nie daje wymaganych 15 lat. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd drugiej instancji nie pozostawia jednak wątpliwości, że Z. O. od dnia 12 grudnia 1988 roku dalej pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako nastawiacz maszyn - do dnia 31 maja 1990 roku, a następnie od 1 maja 1991 roku do 31 lipca 1993 roku, toteż jego łączny staż pracy w warunkach szczególnych, liczony na dzień 1 stycznia 1999 roku, przekracza wymagane 15 lat.

Sumując, trafny okazał się apelacyjny zarzut błędnych ustaleń faktycznych w zakresie charakteru i warunków pracy Z. O. na poszczególnych stanowiskach w Przędzalni (...) w Ł.. Ponieważ z prawidłowych ustaleń faktycznych wynika, że ubezpieczony spełnił sporną przesłankę nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku z art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - zaskarżony wyrok wymagał reformacji, jak też poprzedzająca go decyzja organu rentowego. Ubezpieczony złożył wniosek o świadczenie w marcu 2013 roku, ukończył 60 lat w dniu 26 marca 2013 roku, toteż Sąd Apelacyjny - z mocy art. 386 § 1 k.p.c. - zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznał Z. O. prawo do emerytury od dnia 26 marca 2013 roku.

O kosztach postępowania apelacyjnego, obejmujących zwrot opłaty apelacyjnej, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 109 § 1 zd. 2 k.p.c.