Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Rzeźniowiecka

Sędziowie: SSA Jolanta Wolska (spr.)

SSA Beata Michalska

Protokolant: stażysta Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2017 r. w Ł.

sprawy S. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę

na skutek apelacji S. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 13 października 2016 r. sygn. akt V U 589/15

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1633/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił S. C. prawa do emerytury na podstawie przepisu art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z roku 2013 r., poz. 1440 ze zm. ), argumentując, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego, tj. wynoszącego co najmniej 20 lat, okresu składkowego i nieskładkowego. Na podstawie dołączonych do akt dokumentów Oddział ZUS uznał za udowodnione łącznie 15 lat, 2 m-ce i 9 dni okresów składkowych.

Z powyższą decyzją nie zgodził się S. C., czemu dał wyraz w treści odwołania z dnia 11 maja 2015 r. Skarżący wyraził w nim przekonanie, że okres pracy w latach 1962-1977, w tym lata składkowe uznane w ZUS, nie zostały wystarczająco uwzględnione w świadczeniach emerytalnych, jakie otrzymuje z KRUS. Podał nadto, iż w KRUS opłacał składki od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 2007 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. W piśmie procesowym z dnia 14 lipca 2015 r. ( data wpływu do Sądu Okręgowego w Kaliszu ) dodatkowo wyjaśnił, że po wniesieniu przez S. C. odwołania, przeprowadził uzupełniające postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego ustalił, iż okresy: opłacenia przez wnioskodawcę składek na ubezpieczenie społeczne rolników od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r., opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1990 r. oraz podlegania rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu od 1 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1995 r., zostały odwołującemu uwzględnione przy ustalaniu jego prawa do emerytury rolniczej i w związku z regulacją zawartą w art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie mogą być jednocześnie uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury z art. 28 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Na zarządzenie Sądu z dnia 19 lutego 2016 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. dokonał ponownej oceny prawa odwołującego do wnioskowanego świadczenia, w szczególności w kontekście rozważenia możliwości uwzględnienia zainteresowanemu postulowanego okresu jego pracy w gospodarstwie rolnym ojca od 22 grudnia 1958 r. do 1 stycznia 1962 r. oraz od 1964 r. do 1973 r. W rezultacie, w dniu 27 maja 2016 r. organ rentowy wydał kolejną decyzję, którą ponownie odmówił S. C. prawa do emerytury. Zakład uznał, że zaineresowany nie legitymuje się w dalszym ciągu wymaganym stażem pracy, skoro wobec przewidzianych przepisem art. 28 ustawy o emeryturach i rentach z FUS minimum 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, wykazał jedynie 15 lat, 2 m-ce i 9 dni okresów składkowych. Do okresu powyższego nie uwzględnił bowiem wnioskowanego okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca po ukończeniu 16 roku życia ( 22 grudnia 1958 r. – 1 stycznia 1962 r. ) oraz okresu 1964 – do 1973 r. ( 1 sierpnia 1969 r. do 1 października 1969 r. ), argumentując, że brak jest oryginalnych dokumentów potwierdzających fakt istnienia gospodarstwa rolnego, a także istnieje wątpliwość co do wykonywania przez wnioskodawcę tej pracy w charakterze domownika w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy ( nauka w szkole oraz przygotowanie do zajęć szkolnych ) oraz istnienia gotowości ( dyspozycyjności ) do podjęcia pracy rolniczej.

W piśmie z dnia 30 maja 2016 r. ZUS podał w uzupełnieniu, że gdyby nawet udało się wnioskodawcy przeprowadzić skuteczne dowody na sporne okresy pracy w gospodarstwie rolnym ojca, to ich wymiar, łącznie z okresem niespornym, byłby nadal niższy niż wymagane 20 lat. Łącznie bowiem na okresy tej pracy przypadają 3 lata, 5 miesięcy i 16 dni, a stanowią je okresy następujące: 22 grudnia 1958 r. – 1 stycznia 1962 r., 1 października 1964 r. – 3 listopada 1964 r., 1 sierpnia 1969 r. - 1 października 1969 r. oraz 1 marca 1972 r. – 1 maja 1972 r. ( k. 19 akt sprawy ).

Jednocześnie ZUS uchylił decyzję wcześniejszą. tj. decyzję z dnia 13 kwietnia 2015 r.

Z przedmiotową decyzją nie zgodził się S. C., czemu dał wyraz w piśmie z dnia 23 czerwca 2016 r. ( data prezentaty Sądu Okręgowego w Kaliszu ). Odwołujący wskazał w nim dowody na okoliczność istnienia gospodarstwa rolnego ojca, a nadto podał okoliczności i charakter pracy, jaką w tym gospodarstwie wykonywał w spornym okresie, a także w latach 1964-1969 ( k. 23-24 akt sprawy ).

Wyrokiem z dnia 13 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie od decyzji z dnia 27 maja 2016 r., Nr (...), oraz umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.

Powyższe rozstrzygnięcie poprzedziły następujące ustalenia faktyczne oraz ich prawna ocena:

S. C. urodził się (...) Od roku 2008 uprawniony jest do emerytury rolniczej. Jak wynika z informacji Kasy Rolniczego Ubezpieczenie Społecznego, do ustalenie prawa do tego świadczenia, poza okresami pracy w gospodarstwie rolnym, zaliczono mu następujące okresy aktywności zawodowej: od 31 grudnia 1970 r. do 31 stycznia 1972 r. ( praca w (...) Oddział V K. ), od 1 lutego 1972 r. do 29 kwietnia 1972 r. ( praca w (...) Przedsiębiorstwie (...) Oddział V K. ), od 30 kwietnia 1972 r. do 1 maja 1972 r. ( praca w gospodarstwie rolnym ), od 2 maja 1972 r. do 30 czerwca 1977 r. ( praca w Wojewódzkiej Kolumnie (...) Sanitarnego ), od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r. ( opłacanie składki na Fundusz Emerytalny (...) ), od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1990 r. ( opłacanie składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) ), od 1 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1995 r. ( podleganie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu ).

Rozpoznając zaś wniosek odwołującego o prawo do emerytury z systemu ubezpieczenia społecznego, ZUS przyjął następujące okresy : od 2 stycznia 1962 r. do 21 lipca 1962 r. ( Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) w K. ), od 25 sierpnia 1962 r. do 15 września 1962 r. ( Okręgowy Zakład (...) ), od 2 listopada 1962 r. do 30 września 1964 r. ( służba wojskowa ), od 4 listopada 1964 r. do 31 lipca 1969 r. ( Wojewódzka Kolumna (...) Sanitarnego w K. ), od 2 października 1969 r. do 31 stycznia 1972 r. ( Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) w K. ), od 1 lutego 1972 r. do 29 kwietnia 1972 r. ( (...) Przedsiębiorstwo (...) w K. ), od 2 maja 1972 r. do 1 września 1977 r. ( Wojewódzka Kolumna (...) Sanitarnego w K. ).

Jak wynika z zaświadczenia Archiwum Państwowego w K., w latach 1956 – 1967 w miejscowości S. – dawna G. P., późniejsza gromada W., powiat (...), istniało gospodarstwo rolne o powierzchni 6,96 ha., którego posiadaczem był ojciec odwołującego A. C..

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonemu mężczyźnie, urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., który nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o jakim mowa w art. 27 ust. 1 pkt 2 ( tj. 25 lat ), przysługuje emerytura, jeśli osiągnął wiek emerytalny ( w przypadku odwołującego 65 lat ), ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat.

W myśl zaś przepisu art. 10 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je z zastrzeżeniem art. 56, jako okresy składkowe :

1)  okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)  przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)  przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Okresów tych nie uwzględnia się jednak, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Z przestawionej regulacji wynika, że organ rentowy, po uwzględnieniu wszystkich okresów aktywności zawodowej odwołującego, wykonywanej poza rolnictwem, oraz okresu służby wojskowej, nie mógł uzupełnić tych okresów o okresy: pracy odwołującego w gospodarstwie rolnym ( 30 kwietnia 1972 r. – 1 maja 1972 r. ), opłacania składki na Fundusz Emerytalny (...) ( 1 lipca 1977 r. – 31 grudnia 1982 r. ), opłacania składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) ( 1 stycznia 1983 r. – 31 grudnia 1990 r. ) i podlegania rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu ( 1 stycznia 1991 r. – 31 grudnia 1995 r. ), które Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego uwzględniła mu do uprawnień emerytalnych z ubezpieczenia społecznego rolników. Takiemu zaliczeniu zaś mogą podlegać wnioskowane przez S. C., i to jeszcze w trakcie ubiegania się o rentę rolniczą, okresy pracy w gospodarstwie rolnym ojca po ukończeniu 16 roku życia, tj. od 22 grudnia 1958 r. do 1 stycznia 1962 r. oraz ewentualnie te – przypadające w okresach przerw w wykonywaniu zatrudnienia, przypadające na lata 1964 – 1973 ( wniosek odwołującego z dnia 18 września 1995 r. - k. 8 akt KRUS ). Żądanie w powyższym zakresie rozpoznał KRUS w ten tylko sposób, że do uprawnień rentowych, a dalej emerytalnych S. C., uwzględnił okres od 30 kwietnia 1972 r. do 1 maja 1972 r. W związku z tym, w ocenie Sądu pierwszej instancji, w razie skutecznego wykazania przez odwołującego, że w okresach wnioskowanych pracował w gospodarstwie rolnym ojca, zaliczeniu podlegałyby następujące okresy: od dnia 22 grudnia 1958 r. do dnia 1 stycznia 1962 r. ( 3 lata i 9 dni ) oraz przypadające w przerwach pracy zawodowej poza rolnictwem okresy: od 1 października 1964 r. do 3 listopada 1964 r. ( po odbyciu zasadniczej służby wojskowej – 1 miesiąc i 3 dni ), od 1 sierpnia 1969 r. do 1 października 1969 r. ( przerwa w zatrudnieniu - 2 miesiące ), od 1 lutego 1973 r. do 1 maja 1972 r. ( przerwa w zatrudnieniu - 3 miesiące ). Łączny okres podlegający ewentualnemu uwzględnieniu wynosi więc 3 lata, 6 miesięcy i 12 dni. Nie jest on wystarczający dla uwzględnienia wniosku S. C. o prawo do emerytury, albowiem łącznie z okresem niespornym, wykazany przez niego „ staż pracy ” dla uzyskania uprawnień emerytalnych z ZUS, wyniósłby 18 lat, 8 miesięcy i 21 dni, zamiast wymaganych lat 20 – tu.

Tym samym nie było konieczności prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego na okoliczności podnoszone przez ubezpieczonego, skoro nawet w przypadku ich potwierdzenia, prawa do emerytury i tak by nie uskutecznił. W wyroku z dnia 15 grudnia 2000 roku Sąd Najwyższy, w sprawie II UKN 147/00 ( OSNP z 2002 roku, Nr 16, poz. 388), stwierdził, że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości), jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub części warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego.

Mając powyższe na względzie, odwołanie S. C. od decyzji ZUS z dnia 27 maja 2016 r. podlegało oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Wobec uchylenia przez organ rentowy wcześniejszej decyzji z dnia 13 kwietnia 2015 r., orzekanie w tym zakresie uznał Sąd za bezprzedmiotowe, co skutkowało umorzeniem postępowania, na zasadzie przepisu art. 355 § 1 k.p.c.

Od powyższego wyroku w dniu 3 listopada 2016 r. wniósł apelację S. C., który zarzucił rozstrzygnięciu, że został w nim pominięty fakt posiadania przez niego okresów nieskładkowych, odnoszących się do pierwszych lat istnienia KRUS ( zwolnienia wnioskodawcy z opłacania składek ). W piśmie procesowym z dnia 25 listopada 2016 r. ( data wpływu do Sądu Okręgowego w Kaliszu ), apelujący sprecyzował zarzuty apelacji w ten sposób, że zarzuca wyrokowi, mający wpływ na treść rozstrzygnięcia błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na tym, że Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił w stażu ubezpieczeniowym ZUS okresu od 1 lipca 1977 r. do 30 czerwca 1982 r., kiedy to wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, a nie płacił składek z uwagi na zwolnienie z mocy ustawy, na co złożył stosowne zaświadczenie KRUS Oddział (...) w P., P. Terenowa w O. wystawione w dniu 23 listopada 2016 r. – k. 43 akt sądowych. Zdaniem skarżącego, okres ten powinien być wliczony do stażu ubezpieczeniowego w ZUS, jako nieskładkowy, ponieważ nie został zaliczony do okresów ubezpieczenia w KRUS. Ostatecznie S. C. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania.

Pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. domagał się oddalenia apelacji w całości.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem Sąd Okręgowy w Kaliszu wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawa, a oceniając zebrane dowody, w niczym nie przekroczył granic ich swobodnej oceny, o jakich mowa w art. 233 § 1 k.p.c.

Poza sporem pozostaje, że S. C. ubiega się o ustalenie prawa do emerytury na podstawie przepisu art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j.: Dz.U. 2017.1383 ), powoływanej dalej jako „ ustawa o emeryturach i rentach z FUS ”, który to przepis – poza spełnieniem innych warunków – wymaga dla nabycia przez wnioskodawcę prawa do dochodzonego świadczenia emerytalnego, udowodnienia co najmniej 20 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Okres ten, co słusznie podkreślił Sąd orzekający, może zostać powiększony o okresy, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia wymaganego okresu, ale tylko w sytuacji, gdy okresy te nie zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników ( art. 10 ust. 3 ustawy ).

Z prawidłowo poczynionych ustaleń Sądu Okręgowego, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela, a co za tym idzie, przyjmuje za własne, wynika w sposób jasny, że S. C. ma ustalone prawo do emerytury rolniczej, przy czym do ustalenia prawa do tego świadczenia został uwzględniony sporny okres od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. ( okres opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...) ). Okoliczność ta wynika między innymi z treści pisma Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. Terenowa w O. z dnia 18 czerwca 2015 r., będącego odpowiedzią na zapytanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 12 czerwca 2015 r. Twierdzenia wnioskodawcy, że okres ten nie został zaliczony do okresu ubezpieczenia w KRUS, nie są więc prawdziwe, nie znajdują potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. W tej sytuacji, w sposób w pełni uprawniony, Sąd pierwszej instancji uznał za zasadne stanowisko organu rentowego o braku możliwości zaliczenia przez ZUS tego samego okresu do stażu ubezpieczeniowego decydującego o możliwości nabycia emerytury na podstawie art. 28 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Konsekwencją tego jest uznanie, że S. C. nie posiada co najmniej 20 – letniego okresu warunkującego nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 28 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co oznacza, iż zasadnie odmówiono mu ustalenia prawa do tego świadczenia. Zarzuty apelacji, które sprowadzają się wyłącznie do pominięcia spornego okresu w stażu ubezpieczeniowym ustalonym przez ZUS, nie są zatem usprawiedliwione, nie mogą tym samym podważyć prawidłowości zaskarżonego wyroku z dnia 13 października 2016 r.

Mając na względzie powyższe, Sąd Apelacyjny w Łodzi, uznając apelację za całkowicie bezzasadną, z mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację w całości, orzekając, jak w sentencji swojego wyroku.

B. M. D. J. W.

B. M. D. J. W.