Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska (spr.)

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn

del. SSO Dorota Rzeźniowiecka.

Protokolant: sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2013 r. w Łodzi

sprawy J. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 3 października 2012 r., sygn. akt: VIII U 537/12;

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje J. O. prawo do emerytury od 1 września 2011 r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz J. O. kwotę 210 ( dwieście dziesięć ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Sygn. akt III AUa 1718/12

UZASADNIENIE

Decyzją z 6 października 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. O. prawa do emerytury wskazując, że nie udokumentował on 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uwzględnił wnioskodawcy staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 3 lat, 6 miesięcy i 28 dni (od 20 września 1977r. do 17 kwietnia 1981r.) na podstawie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Zakładzie (...) - 6 S.A. w W..

W odwołaniu od powyższej decyzji J. O. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury wskazując, że ze złożonego do organu rentowego świadectwa pracy z 1.03.2001 r. wystawionego przez (...)-6 S.A. (dawne (...)") wprost wynika, że okres wykonywania pracy przez ubezpieczonego w pełnym wymiarze czasu pracy od 1.09.1982 r. do 28.05.1983 r. jest okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach . Zdaniem odwołującego, wszystkie stanowiska wykonywane przezeń w okresach zatrudnienia wskazanych w odwołaniu mieszczą się w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z 7.02.1983r. (w pkt 1 w dziale V - roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach, w pkt 4 - prace zbrojarskie i betoniarskie, w pkt 5 - prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, w pkt 14 - prace przy produkcji cementu oraz w dziale VI pkt 8 -prace przy politurowaniu ręcznym).

Zaskarżonym wyrokiem z 3 października 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że J. O., urodzony (...), złożył w dniu 16 września 2011 r. wniosek o emeryturę wcześniejszą.

Ogólny staż pracy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999r. wynosi 29 lat, 11 miesiące i 2 dni.

W okresie od 1 lipca 1966r. do 15 października 1969r. odwołujący zatrudniony był jako uczeń zawodu stolarza w (...) J. K., gdzie wykonywane były wszystkie rodzaje prac związanych z zawodem stolarza, ciecie ręczne, później maszynowe na krajzedze i heblarce a czasami przy szlifowaniu ręcznym, polerowaniu szelakiem i politurą.

W okresie od 16 lutego 1972r. do 1 czerwca 1976r. J. O. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w Ł. na stanowisku stolarza, gdzie zajmował się stolarką budowlaną typu okna, drzwi, podłogi. W zakładzie tym robiona była zarówno ciesielka jak i stolarstwo. Robione były okna i drzwi a następnie montowano je na budowach. Elementy drewniane były impregnowane impregnatami a następnie malarze je malowali. Stolarze nie otrzymywali dodatków za pracę w szczególnych warunkach, nie uzyskali również świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W okresie od 12 października 1976r. do 28 lipca 1977r. wnioskodawca pracował jako cieśla w Zakładzie Budownictwa (...) w Ł. w kompleksowej brygadzie budowlanej. Brygada wykonywała szalunki w wykopach, szalunki w szybach windowych, stropy, wieńce, słupy. Wiosną 1977r. przerzucono brygadę na inną budowę, gdzie w betoniarkach wyrabiano beton i przewożono go taczkami. Pracownicy nie otrzymywali dodatków za prace w szczególnych warunkach ani nie otrzymali świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W okresach od 9 czerwca 1983r. do 10 sierpnia 1991r. J. O. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w P. na stanowisku stolarz - cieśla ( urlop bezpłatny od 29.06.1991r. do 10.08.1991r.) oraz od 27 maja 1992r. do 31 marca 1993r. w tym samym zakładzie na stanowisku montera rusztowań wysokich ( urlop bezpłatny od 22.12.1992r. do 2.01.1993r.). W okresach tego zatrudnienia wnioskodawca wykonywał prace w kompleksowej brygadzie budowlanej polegające na konstruowaniu, montażu i demontażu szalunków, zbrojeniu, spawaniu, betonowaniu oraz ręcznym transporcie materiałów budowlanych - przy montażu prefabrykowanych elementów konstrukcyjnych używanych do modułowej budowy bloków mieszkalnych tzw. wielkiej płyty z wykorzystaniem wysokich dźwigów

- na stanowisku cieśli w brygadzie kompleksowej na terenie Czech przy rozbudowie elektrowni jądrowej D.,

-

wykonywał prace w wysokich temperaturach do 50 stopni Celsjusza na stanowisku montera rusztowań w piecach węglowych, gazowych, spalarni śmieci oraz fabryce sadzy w Republice Federalnej Niemiec w latach 1989 - 1991 we wszystkich warunkach atmosferycznych w zanieczyszczonym powietrzu. Natomiast przez dwa lata z tego okresu tj. w latach 1989-1991 wnioskodawca był na budowie eksportowej w Niemczech przy budowaniu rusztowań rurowych. Prace powyższe wykonywane były w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych - głębokich wykopach, na rusztowaniach, wewnątrz pieców.

W okresach od 2 kwietnia 1997r. do 2 października 1997r. oraz od 16 lutego 1998r. do 18 grudnia 1998r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 1.10.1998r. do 11.10.1998r.) wnioskodawca zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy na budowie eksportowej w Niemczech jako monter rusztowań tj. przy montażu i demontażu konstrukcji stalowych na wysokości oraz w wykopach w ramach zatrudnienia w firmie (...) Sp. z o.o. w G..

W zakresie pozostałych okresów zatrudnienia, których zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach domagał się wnioskodawca, nie posiada on żadnych dowodów poza własnymi zeznaniami, z których nie wynika aby prace wykonywane przez niego miały charakter prac w szczególnych warunkach. Charakter tych prac nie wynika ze świadectw pracy ani z zajmowanego stanowiska.

Sąd Okręgowy stwierdził, że z zeznań świadków wynika, że łączny okres zatrudnienia, który przy bardzo liberalnym podejściu może być zaliczony do okresów pracy w szczególnych warunkach, stanowią okresy pracy od 9 czerwca 1983r. do 10 sierpn ia 199lr., kiedy to J. O. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w P. na stanowisku stolarz - cieśla pracując przy budowie rurociągów w głębokich wykopach i innych budowach przy budowie rusztowań na wysokości czy budowie elektrowni czy budowie rusztowań w piecach. Łącznie, z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych, można - w ocenie tego Sądu - przyjąć za ten okres 8 lat i 20 dni pracy w szczególnych warunkach jako wymienionych w dziale V pkt l ppkt4 czy pkt pakt 3 i 4 Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Ponadto, jako prace w podobnym charakterze, można zaliczyć prace wykonywane w firmie (...) w okresach od 2 kwietnia 1997r. do 2 października 1997r. oraz od 16 lutego 1998r. do 18 grudnia 1998r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 1.10.1998r. do 11.10.1998r.) jako montera rusztowań, co daje 6 miesięcy i 20 dni oraz 9 miesięcy i 22 dni pracy w szczególnych warunkach. Łącznie z okresem uwzględnionym przez ZUS powyższe okresy pracy w szczególnych warunkach łącznie dałyby staż 13 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy nie uznał za prace w szczególnych warunkach okresów pracy odwołującego na stanowiskach ucznia stolarza i stolarza, gdyż prace stolarskie miały bardzo różny charakter i nie były w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywane przy np. politurowaniu, gdyż polegały zarówno na cięciu ręcznym, maszynowym, obróbce drewna a dopiero później ewentualnie politurowaniu czy lakierowaniu a czasami montażu. Nie ma również żadnych bezpośrednich dowodów aby pozostałe prace wykonywane przez wnioskodawcę miały charakter prac w szczególnych warunkach z uwagi na zakres i różnorodność wykonywanych prac.

Sąd podniósł, że nawet gdyby przyjąć, że praca wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) od czerwca 1976r. do 28 lipca 1977r. miała charakter pracy w szczególnych warunkach, to łączny wymiar stażu pracy w warunkach szczególnych wyniósłby 14 lat i 28 dni.

Jednocześnie Sąd wskazał, że w zasadzie wszyscy świadkowie nie pamiętali dokładnie, w jakich okresach wykonywali prace razem z wnioskodawcą. Podali, że czasami pracowali w tej samej brygadzie, czasami mijali się a nawet przez pewne okresy pracowali na różnych budowach, a nawet w różnych krajach. Przyznawali przy tym, że nie otrzymywali dodatków za prace w szczególnych warunkach w okresie zatrudnienia i nie otrzymywali świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach. Sąd podkreślił, że z treści odwołania wnika również szereg nieprawidłowości, gdyż mylone są daty wykonywania poszczególnych prac, nie pokrywając się z datami wynikającymi ze świadectw pracy a nadto odwołujący wnosił o doliczenie okresów po dniu 1 stycznia 1999r. W zakresie okresów wnioskowanych w odwołaniu a przypadających po dniu 1 stycznia 1999r. Sąd nie prowadził postępowania dowodowego uznając, że okresy te nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie J. O. nie jest zasadne, gdyż nie udowodnił, iż przez co najmniej 15 lat pracował stale w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Przywołując treść art.184 ust. l i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, art. 27 w związku z art. 32 powołanej ustawy oraz treść rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd wskazał, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w w/w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okres zaliczony przez organ rentowy oraz okresy, które mogłyby, zdaniem Sądu, być zaliczone do pracy w szczególnych warunkach, nie wystarczają do ustalenia 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Okres pracy wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w P. na stanowisku stolarz – cieśla od 9 czerwca 1983r. do 10 sierpnia 1991r. przy budowie rurociągów w głębokich wykopach i innych budowach przy budowie rusztowań na wysokości czy budowie elektrowni i budowie rusztowań w piecach - z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych - dają okres 8 lat i 20 dni okresów pracy w szczególnych warunkach wymienionych w dziale V pkt l pakt 4 czy pkt 3 i 4 Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Ponadto jako prace w podobnym charakterze można zaliczyć prace wykonywane w firmie (...) w okresach od 2 kwietnia 1997r. do 2 października 1997r. oraz od 16 lutego 1998r. do 18 grudnia 1998r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 1.10.1998r. do 11.10.1998r.) jako montera rusztowań, co daje 6 miesięcy i 20 dni oraz 9 miesięcy i 22 dni pracy w szczególnych warunkach. Łącznie z okresem uwzględnionym przez ZUS okres pracy w szczególnych warunkach daje, zdaniem Sądu Okręgowego, okres 13 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji uznał, że brak jest podstaw do ustalenia, że wnioskodawca jako stolarz pracował do 1976r. wyłącznie przy politurowaniu. Sąd podniósł, że z dokumentów pracowniczych, świadectw pracy i zeznań świadków wynika, że jako stolarz wnioskodawca wykonywał różne prace nie wymienione w wykazie prac w szczególnych warunkach. Nie ma podstaw do zaliczenia jako okresów pracy w szczególnych warunkach okresów wskazywanych przez odwołującego wyłącznie na podstawie zeznań wnioskodawcy jako strony albowiem zarówno brak świadectw pracy w szczególnych warunkach, brak innych dowodów oraz zajmowane stanowiska wymienione w świadectwach pracy nie pozwalają na jednoznaczne ustalenie, iż w pełnym wymiarze czasy pracy wnioskodawca wykonywał prace zaliczone do prac w szczególnych warunkach. Brak jest również podstaw do zaliczenia do okresów uprawniających do emerytury okresów pracy przypadających po dniu 1 stycznia 1999r.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył J. O., zarzucając :

1/ nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie w podstawie faktycznej rozstrzygnięcia okresów zatrudnienia ubezpieczonego, które Sąd Okręgowy uznał za okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i ograniczenie się przez Sąd jedynie do przedstawienia wyników poczynionych przez niego ustaleń, co uniemożliwia kontrolę instancyjną w zakresie ich prawidłowości;

2/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów:

•

w sposób niewszechstronny, bowiem z pominięciem złożonego do akt sprawy świadectwa pracy z 1.03.2001 r. wystawionego przez (...) - 6 S.A., z którego treści wynika wprost fakt wykonywania pracy przez ubezpieczonego w szczególnych warunkach w okresie od 1.09.1982 r. do 28.05.1983 r. (tj. 8 miesięcy i 28 dni);

•

w sposób sprzeczny z treścią pozostałego materiału dowodowego oraz z zasadami doświadczenia życiowego, w odniesieniu do zeznań świadka A. L. i świadka A. G., którzy zeznali, że w okresie pracy ubezpieczonego w zakładzie (...) od 12.10.1976 r. do 28.07.1977 r. świadczył on pracę w kompleksowej brygadzie budowlanej, polegającą na wykonywaniu szalunków w wykopach, stropów, wieńców, słupów, wyrabianiu betonu i przewożeniu go głębokimi taczkami oraz zbrojeniach z czego wynika, że ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku cieśli, zbrojarza, betoniarza oraz w głębokich wykopach; w konsekwencji – zdaniem skarżącego – w/w okres wynoszący 9 miesięcy i 16 dni powinien zostać dodatkowo uwzględniony jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

•

w sposób dowolny i wybiórczy w odniesieniu do zeznań świadka S. R. w tej części, w której zeznał on, że wspólnie z Ubezpieczonym pracował „ze 12 lat", „było to firmie (...), B. i P." i „przez 6 lat jak pracowaliśmy w Niemczech pracowałem z wnioskodawcą w jednej brygadzie" - a zatem również w okresie zatrudnienia ubezpieczonego od 27.05.1992 r. do 31.03.1993 r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 20.12.1992 r. do 2.01.1993 r.), tj. łącznie 9 miesięcy i 21 dni w zakładzie (...) S.A., a także w okresie zatrudnienia od 8.08.1994r. do 30.11.1994 r. i od 24.04.1995 r. do 30.09.1995 r., tj. łącznie 9 miesięcy i 1 dzień w zakładzie (...) Sp. z o.o. (co łącznie stanowi okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący 1 rok, 6 miesięcy i 1 dzień), w czasie których ubezpieczony wykonywał prace polegające na montażu i demontażu rusztowań metalowych na wysokościach na budowach w Republice Federalnej Niemiec; zatem świadek ten pracował z Ubezpieczonym nie tylko w okresie od 9.6.1983 r. do 10.8.1991 r. w zakładzie pracy B., podczas gdy Sąd Okręgowy przyjął, że świadek S. R. wykonywał pracę wspólnie z Ubezpieczonym jedynie w okresie 1983 -1991;

- w sposób nielogiczny w odniesieniu do okresów zatrudnienia ubezpieczonego:

- od 27.05.1992 r. do 31.03.1993 r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 20.12.1992 r. do 2.01.1993 r.) w zakładzie pracy: (...) S.A. z siedzibą w G. na stanowisku - montażysta rusztowań;

- od 8.08.1994 r. 30.11.1994 r. oraz od 24.04.1995 r. od 30.09.1995 r. w zakładzie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. na stanowisku - monter rusztowań systemowych oraz monter rusztowań budowlanych;

- od 5.06.1996 r. do 20.12.1996 r. (z wyłączeniem okresów od 3.10.1996 r. do 6.10.1996 r., od 12.10.1996 r. do 31.10.1996 r. i od 1.11.1996 r. do 3.11.1996r.), tj. łącznie 6 miesięcy i 19 dni w zakładzie (...) z siedzibą w P. na stanowisku monter rusztowań rurowych, a zatem na stanowiskach pracy polegających na montowaniu konstrukcji metalowych na wysokości stanowiących prace w szczególnych warunkach wymienione w Dziale V pkt 5 Wykazu A - załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy jednoczesnym uznaniu przez Sąd Okręgowy, że identyczne z powyższymi stanowiska pracy Ubezpieczonego, wymienione w świadectwach pracy wystawionych za okres jego zatrudnienia w latach 1997 - 1998 w firmie (...) Sp. z o.o. w G., stanowią stanowiska pracy w szczególnych warunkach, a okres zatrudnienia na tych stanowiskach stanowi okres zatrudnienia w szczególnych warunkach;

Zdaniem skarżącego, suma wymienionych w niniejszym punkcie okresów wynosi 3 lata 7 miesięcy i 4 dni pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co łącznie z okresem 13 lat pracy ustalonym przez Sąd Okręgowy stanowi ponad 16 lat i 7 miesięcy czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i uzasadnia przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury;

Ponadto skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego w postaci pkt 4 i pkt 5 Działu V Wykazu A - załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.) przez jego niezastosowanie i w konsekwencji uzn anie, że wykonywanie pracy przez ubezpieczonego na stanowiskach montera rusztowań w okresach wymienionych w pkt 2 powyżej oraz p rac zbrojarskich i kamieniarskich w okresie zatrudnienia w zakładzie (...) nie stanowią okresów pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe zarzuty J. O. wniósł o zmianę zaskarżanego wyroku w całości i przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa radcowskiego w postępowaniu przed sądem I instancji według norm przepisanych a także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym, w tym zwrotu kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Trafne są przede wszystkim zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. Istotnie z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika w sposób jednoznaczny, które ze wskazanych przez odwołującego okresów zatrudnienia Sąd I instancji uznaje za okresy pracy w warunkach szczególnych. Sąd bowiem – wbrew normie art. 328 § 2 kpc - nie wskazał kategorycznie, czy istotnie zaliczył do stażu szczególnego J. O. okres zatrudnienia skarżącego w firmie (...) SA od 9.06.1983r. do 10.08.1991r., w (...)2.04.1997r. do 22.10.1997r. i od 16.02.1998r. do 18.12.1998r. oraz Przedsiębiorstwie (...) od 12.10.1976r. do 28.07.1998r. Posłużenie się bowiem przez Sąd co do w/w okresów sformułowaniami „ewentualnie”, „może być zaliczony”, „gdyby przyjąć” nie daje pewności, czy Sąd I instancji uznał w/w okresy za okresy pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 z późn. zm.), a w konsekwencji utrudnia kontrolę prawidłowości przyjętego stanowiska. Rację ma również skarżący, że Sąd Okręgowy w żaden sposób nie odniósł się do treści świadectwa pracy z 1.03.2001r. wydanego przez „ (...)-6”SA dotyczącego okresu zatrudnienia J. O. na stanowisku cieśli od 1.09.1982r. do 28.05.1983r. oraz wybiórczo, w sposób dowolny dokonał oceny zeznań świadków, w szczególności świadka S. R. oraz zeznań samego ubezpieczonego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że – poza okresem uwzględnionym przez organ rentowy od 20.09.1977r. do 17.04.1981r., tj. w wymiarze 3 lat 6 miesięcy i 28 dni – do stażu pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć skarżącemu okres zatrudnienia w firmie (...) SA w P. na stanowisku stolarza-cieśli od 9.06.1983r. do 10.08.1991r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 29.06.1991r.), tj. okres 8 lat i 20 dni, kiedy to J. O. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy budowie rurociągów w głębokich wykopach oraz na stanowisku montażysty rusztowań od 27.05.1992r. do 31.03.1993r. (z wyłączeniem urlopu bezpłatnego od 20.12.1992r. do 2.01.1993r.), tj. okres 9 miesięcy i 22 dni, przy budowie rusztowań na wysokości na terenie RFN. Charakter pracy i rodzaj wykonywanych przez odwołującego czynności w pierwszym z w/w okresów potwierdzili w swoich zeznaniach świadkowie F. R. i E. L. (1), zaś co do okresu pracy w RFN dla firmy (...), to – jak słusznie wskazuje skarżący – wynika on z zeznań świadka S. R., który nie tylko potwierdził, że J. O. pracował wówczas przy montażu rusztowań, co wynika również z wydanego przez tego pracodawcę świadectwa pracy z 16.04.1993r. (k. 31 akt ZUS), ale też z jego twierdzeń, że wspólnie z odwołującym pracował około 12 lat (od 1984r.) w firmie (...), w tym w okresie skierowania przez tego pracodawcę do pracy w Niemczech przy ustawianiu rusztowań na wysokości nawet do 70 metrów. Prace cieśli przy budowie rurociągów w głębokich wykopach oraz prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości zostały wymienione w Wykazie A dział V poz. 1 i 5 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz w stanowiącym załącznik do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę… (Dz. Urz. MBiPMB Nr 3 z 6.12.1983r., poz. 6) Wykazie A dział V poz. 1 pkt 4 i poz. 5 pkt 3.

Zgodzić się należy również ze skarżącym, że do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych winien być też zaliczony okres od 2.04.1997r. do 22.10.1997r. (tj. 6 miesięcy i 21 dni) oraz od 16.02.1998r. do 18.12.1998r., z wyłączeniem urlopu bezpłatnego 1-11.10.1998r. (tj. 9 miesięcy i 23 dni), kiedy to J. O. zatrudniony był przez Przedsiębiorstwo Budowlane (...) sp. z o.o. w G. na stanowisku montera rusztowań i wykonywał tę pracę na budowie eksportowej w Niemczech. Rodzaj i charakter oraz wymiar wykonywanej wówczas przez skarżącego pracy wynika z zeznań świadka E. L., który podał, że razem z wnioskodawcą stale i w pełnym wymiarze pracowali przy układaniu i rozbiórce rusztowań w zakładach chemicznych, rafineriach i elektrowniach, zaś rusztowania te były budowane do wysokości 60 metrów. Praca przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości została wymieniona w Wykazie A dział V poz. 5 stanowiącym załącznik do wymienionego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. jako praca w warunkach szczególnych.

Jak wynika z ustaleń Sądu Okręgowego, w okresie od 12 października 1976r. do 28.07.1977r. ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. na stanowisko stolarza-cieśli. Z zeznań świadków A. G. i A. L. wynika, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował wówczas w brygadzie budowlanej, która wykonywała szalunki zarówno w głębokich wykopach – szybach windowych oraz na wysokości – wykonując stropy, wieńce i słupy. Prace te, jako wymienione w Wykazie A dział V poz. 1 pkt 4 oraz poz. 5 pkt 3 załącznika do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983r., należy uznać za prace wykonywane w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych podlega również okres zatrudnienia J. O. od 1.09.1982r. do 28.05.1983r. (tj. 8 miesięcy i 28 dni) w Spółce (...)-6” SA (dawne (...)6) w W. na stanowisku cieśli. Jak trafnie podnosi skarżący, szczególne warunki pracy ubezpieczonego w tym okresie zostały potwierdzone przez tego pracodawcę w pkt 8 świadectwa pracy z 1.03.2001r., w którym wskazano, że wykonywał on pracę w szczególnych warunkach. Jak wynika z zeznań skarżącego, w powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace przy budowie rurociągów w głębokich wykopach, podobnie jak we wcześniejszym okresie zatrudnienia u tego samego pracodawcy w latach 1977-1981. Ten wcześniejszy okres, tj. od 20.09.1977r. do 17.04.1981r., został zresztą zaliczony przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych na podstawie świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego również w dniu 1.03.2001r. Tym samym, zdaniem Sądu Apelacyjnego, brak jest podstaw do kwestionowania treści świadectwa pracy wnioskodawcy za okres zatrudnienia od 1.09.1982r. do 28.05.1983r. oraz korespondujących z jego treścią zeznań skarżącego, a w konsekwencji należy uznać, że wykonywał on również w tym okresie prace w warunkach szczególnych wymienione w Wykazie A dział V, poz. 1 pkt 4 załącznika do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983r.

W świetle powyższych rozważań należy uznać, że – wbrew stanowisku Sądu Okręgowego – zebrany w sprawie materiał dowodowy daje uzasadnione podstawy do przyjęcia, że J. O. legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych uprawniających do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Niewątpliwie bowiem wyżej wymienione okresy : od 12 października 1976r. do 28.07.1977r., tj. okres 9 miesięcy i 16 dni, od 1.09.1982r. do 28.05.1983r. (tj. 8 miesięcy i 28 dni), od 9.06.1983r. do 10.08.1991r. (z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od 29.06.1991r.), tj. okres 8 lat i 20 dni, od 27.05.1992r. do 31.03.1993r. (z wyłączeniem urlopu bezpłatnego od 20.12.1992r. do 2.01.1993r.), tj. okres 9 miesięcy i 22 dni, od 2.04.1997r. do 22.10.1997r. (tj. 6 miesięcy i 21 dni) oraz od 16.02.1998r. do 18.12.1998r., z wyłączeniem urlopu bezpłatnego 1-11.10.1998r. (tj. 9 miesięcy i 23 dni), dają łącznie 11 lat 10 miesięcy i 10 dni stażu pracy w warunkach szczególnych. Łącznie zatem z okresem uwzględnionym przez organ rentowy w wymiarze 3 lat 6 miesięcy i 28 dni J. O. wykazał 15 lat 1 miesięcy i 8 dni stażu szczególnego.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji, przyznając prawo do emerytury od 1 września 2011r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o to świadczenie (art. 129 ust. 1 ustawy).

O kosztach postępowania za obie instancje Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 kpc zasadą odpowiedzialności za wynik procesu ustalając ich wysokość w oparciu o treść §

12 ust. 1 pkt 2 w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).