Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Monika Michalska-Marciniak

Protokolant: Dominika Gębka

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2023 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa J. F. i T. F.

przeciwko Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 8 lutego 2022 r. sygn. akt I C 564/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok na następujący:

„1. oddala powództwo w całości,

2. zasądza od powodów J. F. i T. F. na rzecz pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 6.917 (sześć tysięcy dziewięćset siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

3. nakazuje pobrać od powodów J. F. i T. F. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 242, 17 zł (dwieście czterdzieści dwa zł siedemnaście groszy) tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.”,

II. nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

M. M.

Sygn. akt I ACa 646/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 lutego 2022 roku w sprawie I C 564/20 z powództwa J. F., T. F. przeciwko Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o zapłatę :

1.  zasądził od pozwanego Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. łącznie na rzecz powodów J. F., T. F. kwotę 109.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 maja 2020 roku do dnia zapłaty;

2.  nakazał ściągnąć od pozwanego Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 242,17 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa;

3.  zasądził od pozwanego Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. łącznie na rzecz powodów J. F., T. F. kwotę 8.311,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na podstawie poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych i rozważań prawnych :

W dniu 11 kwietnia 2006 roku powodowie złożyli wniosek kredytowy. Powodowie wnioskowali o udzielenie kredytu indeksowanego do (...).

Powodowie zapoznali się i podpisali oświadczenie z dnia 11.04.2008 r., z którego treści wynika, że bank przedstawił powodom ofertę kredytu hipotecznego/pożyczki hipotecznej w złotówkach, a pomimo to zdecydowali się oni na zaciągnięcie kredytu indeksowanego do waluty obcej. Ponadto oświadczyli, że mają pełną świadomość, iż w okresie obowiązywania umowy kredytu może nastąpić niekorzystna dla nich zmiana kursu waluty indeksacji, co spowoduje podwyższenie kwoty kredytu, kwoty raty kapitałowo-odsetkowej, a także ewentualnie również innych opłat (np. z tytułu ubezpieczenia).

Bank poinformował powodów o hipotetycznej możliwości zmian wysokości raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że: a) stopa procentowa kredytu w (...) jest równa stopie procentowej kredytu w PLN, a kapitał jest większy 0 20 %; b) kurs (...) wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem z okresu ostatnich 12 miesięcy, stopa procentowa wrośnie 0 400 Pp, stopa procentowa dla (...) wzrośnie o wartość stanowiąca różnicę miedzy maksymalną a minimalną wartością stopy referencyjnej z okresu ostatnich 12 miesięcy.

W § 10 ust. 3 podpisanej przez strony w dniu 26 kwietnia 2008 roku umowy powodowie oświadczyli, że zostali poinformowani o ponoszeniu ryzyka zmiany kursów walutowych oraz ryzyku zmiennej stopy procentowej, a także o tym, że zmiana kursu walutowego oraz zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wysokość zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokość raty kredytu. W pkt 3.3. ust. 3 umowy powodowie potwierdzili, że poniosą to ryzyko.

W dniu 26 kwietnia 2008 roku powodowie (będący ówcześnie i obecnie małżonkami pozostającymi w ustroju majątkowej wspólności małżeńskiej) zawarli z (...) Bank SA z siedzibą we W. Umowę Kredytu Hipotecznego Nr (...) (zwaną dalej (...)). Strona pozwana Bank (...) S.A. w W. jest następcą prawnym (...) Banku S.A. z siedzibą we W..

Kwota udzielonego kredytu wynosiła 351.380,00 PLN (§ 1 ust. 3 pkt. 3.1. umowy).

Zgodnie z treścią § 1 ust. 3 pkt 3.5. umowy: „waluta indeksacji: F. szwajcarski”.

Okres spłaty kredytu wynosił 360 miesięcy.

Przyjęto wariant spłaty kredytu w ratach annuitetowych.

Stosownie do § 2 pkt 2.1. umowy celem udzielonego przez Bank kredytu była konsolidacja zobowiązań finansowych w kwocie 23.208,71 PLN, refinansowanie kredytu zaciągniętego w innym banku na cele mieszkaniowe w kwocie 306.495,12 PLN, na dowolny cel w kwocie 20.296,17 PLN.

Zgodnie z treścią § 1 ust. 4 umowy: „Kwota kredytu wyrażona w walucie obcej według kursu kupna waluty określonego w Tabeli obowiązującej w Banku na dzień sporządzenia Umowy wynosi 172.583,50 CHF. Kwota niniejsza ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania Banku. Wartość Kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia Kredytu lub pierwszej Transzy może być różna od podanej w niniejszym punkcie”.

Zabezpieczeniem kredytu jest m.in. hipoteka kaucyjna do kwoty 239.391,94CHF.

Wypłata Kredytu nastąpiła w złotych polskich (§ 5 umowy). Wypłata kredytu nastąpiła w jednej transzy. Kwota 351.380,00 złotych została w całości wypłacona przez stronę pozwaną zgodnie z postanowieniami § 5 Umowy w terminie do dnia 31 maja 2008 roku.

Zgodnie z treścią § 7 ust. 6 umowy „Kwoty rat spłaty Kredytu indeksowanego do waluty obcej określone są w walucie obcej, a spłacane w PLN, przeliczone po kursie sprzedaży danej waluty zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu poprzedzającym dzień spłaty raty określonym w umowie”.

Spłata Kredytu następuje przez obciążenie wskazanego w umowie rachunku. Strona pozwana działała w tym zakresie na podstawie „nieodwołalnego przez czas trwania niniejszej umowy zlecenia i upoważnienia”, udzielonego przez powodów na podstawie § 7 ust. 8 umowy.

Powodowie udzieli bankowi pełnomocnictwa do pobierania z ich rachunku bankowego prowadzonego w banku środków pieniężnych na poczet zaspokojenia należności banku wynikających z umowy oraz wyrazili zgodę aby przy pobieraniu środków pieniężnych z ich rachunku bank stosował kursy zgodnie z obowiązującą w banku tabelą kursów w dniu pobrania środków.

Kredytobiorcy zobowiązani byli do zapewnienia na rachunku bankowym środków „odpowiadających wysokości wymagalnych rat oraz innych należności (§ 7 ust. 9 umowy)".

Z kolei w § 7 ust. 7 umowy określono mechanizm zawiadamiania przez Bank o aktualnej wysokości raty spłaty oraz aktualnym oprocentowaniu.

Oprocentowanie kredytu zostało określone w § 6 umowy. Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej (wysokość stopy procentowej w dniu zawarcia Umowy ustalono w 6 ust. 2 Umowy na 4,04 % w stosunku rocznym).

W § 6 ust. 2 umowy opisano także mechanizm i podstawy zmiany wysokości oprocentowania. Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, składającej się ze stałej w okresie kredytowania marży Banku oraz aktualnej w danym kwartale stopy bazowej , ogłaszanej w Tabeli obowiązującej w Banku.

Zmiana wysokości oprocentowania dokonana w opisanym trybie nie stanowiła zamiany umowy i zgodnie z treścią § 6 ust. 2 umowy: „zmiana wysokości oprocentowania mogła następować w przypadku zmiany stopy bazowej określonej dla danej waluty lub zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju (lub krajów zrzeszonych w UE), którego waluta jest podstawą indeksacji”. O każdej zmianie oprocentowania strona pozwana miała zawiadamiać kredytobiorców na piśmie. Informacja na temat obowiązującego oprocentowania kredytu miała być również podawana do wiadomości na stronach internetowych strony pozwanej.

W okresie do dnia 30 stycznia 2015 roku każdego miesiąca z rachunku bankowego prowadzonego przez bank dla kredytobiorcy pobierana była rata kredytu w złotówkach. Wysokość rat była wskazana w (...).

W dniu 30 stycznia 2015 roku, strony podpisały aneks do umowy z dnia 26 kwietnia 2008 roku, zgodnie z którym powodowie dokonywali spłat rat we frankach szwajcarskich.

Na dzień 15.11.2019 roku powodowie spłacili raty w kwocie 212.419,83zł.

Pismem z dnia 08.04.2020 roku powodowie, w związku z abuzywnością klauzul § 1 ust. 3 pkt 3.5, §1 ust. 4, § 7 ust. 6, § 7 ust. 7 oraz § 7 ust. 8 umowy wezwali pozwany Bank do zapłaty kwoty 109.000zł w terminie 3 dni, doręczonym listem poleconym.

W odpowiedzi na wezwanie pozwany pismem z dnia 29.04.2020 roku poinformował, że nie otrzymał pełnomocnictwa dla pełnomocnika powodów, że Bank nie zgadza się z zarzutem abuzywności wskazanych klauzul.

Zgodnie z § 1 ust. 4 umowy kwota udzielonego powodom kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosiła - 351.380,00 zł, która wyrażona została w walucie obcej (według kursu kupna waluty określonej w tabeli obowiązującej w Banku wynosiła 172.583 50 CHF.

Na dzień sporządzenia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 4,04 % , w tym stała marża banku wynosiła 1,20 % .

Bez stosowania indeksacji kwota jaką okresie od 15 kwietnia 2010 roku do 15 maja 2020 roku powodowie zapłaciliby na rzecz pozwanego banku wyniosłyby 139.268,61 PLN .

Raty faktycznie zapłacone wynoszą łącznie 237.653,00 PLN i obejmują kapitał 193.101 ,46 PLN + odsetki 44.551 ,54 PLN.

Różnica pomiędzy ratami zapłaconymi, a ratami jakie byłyby zapłacone wynosi: 237.653,00 PLN - 139.268,61 PLN = 98.384,39 PLN.

Kursy walutowe (...) kupna i sprzedaży stosowane przez pozwanego w celu indeksacji były i są kursami rynkowymi. Kursem rynkowym jest kurs stosowany przez banki i instytucje finansowe, gdyż kursy te nie odbiegają znacząco od kursów innych banków i instytucji finansowych, a wyznaczane są poprzez popyt i podaż danej waluty. Stąd też można je nazwać kursami rynkowymi. Natomiast kurs średni, kupna i sprzedaży (...) jest kursem statystycznym oraz umożliwiającym księgowym rozliczanie różnic kursowych przy imporcie i eksporcie jakim zajmują się przedsiębiorcy. Odsetki ustawowe od dnia wypłaty środków tj. 30 kwietnia 2008 roku do 1 maja 2021 roku wyniosły 416.339,86 PLN.

Odsetki jakie byłyby zapłacone według stawki WIBOR 3M w okresie od 29 kwietnia 2008 roku do 15 maja 2021 roku i marży banku wyniosłyby 176.588,85 zł

W dniu zawarcia umowy powodowie nie znali wartości kursu po jakim bank dokona przeliczenia jego zobowiązania kredytowego. Treść umowy kredytowej nie podlegała edytowaniu. Można ją było jedynie uzupełnić o dane. Kredytobiorca mógł wnioskować o negocjacje każdego parametru umowy, ale w praktyce takie wnioski dotyczyły marży i prowizji.

Saldo zadłużenia było znane dopiero po uruchomieniu całości kredytu, co nie musi mieć miejsca w dniu podpisania umowy. Tabela Kursów Walut Obcych Banku (...) była tworzona codziennie pomiędzy 8.30, a 9.00 rano przez upoważnionego pracownika Zespołu (...). Pracownik ustalał najpierw średni kurs USD/PLN na rynku międzybankowym na podstawie notowań w serwisie (...) i wprowadzał ten kurs do aplikacji banku. Aplikacja była zasilana online kursami pozostałych walut w relacji do USD z serwisu (...) i dokonywała wyliczenia kursów tych walut w stosunku do PLN. W przypadku kursu (...) kurs USD/PLN był dzielony przez kurs USD/ (...) i tak powstawał kurs (...)/PLN. W drugim kroku aplikacja uwzględniała marże kursowe, dodając je do wyliczonego kursu średniego w przypadku kursu sprzedaży i odejmując od kursu średniego w przypadku kursów kupna. Od stycznia 2015 r. dla (...) była wyliczane kursy kupna i sprzedaży dedykowana wyłącznie do rozliczeń walutowych kredytowych indeksowanych do (...), gdzie zastosowanie miała niższa, preferencyjna marża kursowa. Jeżeli w ciągu dnia były większe wahania kursu, przekraczające połowę marży kursowej, bank publikował kolejną Tabelę Kursów Walut Obcych. Tabela ta była dostępna dla klientów w oddziałach banku oraz na stronie internetowej. Bank zawierał transakcje walutowe na rynku międzybankowym po kursach rynkowych. Nie ma bezpośredniego powiązania pomiędzy tymi transakcjami, a transakcjami z klientami, dlatego też nie może być mowy o tożsamości kursów stosowanych w obu transakcjach. Różnica kursowa jest przychodem banku. Bank zabezpiecza swoje ryzyko kursowe poprzez transakcje kupna/sprzedaży (...). Jedynym instrumentem oferowanym kredytobiorcom w celu ograniczenia ryzyka kursowego było przewalutowanie kredytu z (...) na PLN. W przypadku kredytów walutowych indeksowanych bank zarabiał na wymianie walutowej.

Kredyt indeksowany do waluty (...) był ewidencjonowany przez pozwany bank jako kredyt walutowy i tak też prezentowany w sprawozdaniach finansowych banku. Rachunek kredytowy dla kredytu indeksowanego do (...) był prowadzony w walucie (...). Saldo kredytu, harmonogram spłat oraz historia spłat są prezentowane w tej walucie. Klient ma możliwość stałego dostępu do tych informacji. W Banku (...) klienci zawsze mogli spłacać kredyt indeksowany bezpośrednio w walucie obcej lub w złotych. Jeśli klient decydował się na spłatę w (...) wówczas na rachunku służącym do spłaty kredytu musiał zapewnić kwotę (...) równą wysokości raty. Do lat 2010 – 2011 liczba takich klientów była niewielka. Obecnie prawie 30 % klientów spłaca kredyt bezpośrednio w walucie (...). Jeżeli klient pierwotnie zdecydował się na spłatę kredytu w PLN mógł po podpisaniu odpowiedniego aneksu spłacać kredyt w (...). Kredyty indeksowane do waluty obcej wiązały się dla banku z ryzykiem niedopasowania stóp procentowych oraz ryzykiem tzw. otwartej pozycji walutowej. Bank zabezpiecza się przed tymi ryzykami poprzez operacje na rynku międzybankowym np. za pomocą transakcji (...). Zabezpieczanie się przez bank przed tymi ryzkami nie ma wpływu na ryzyko klienta. Akcja kredytowa dla kredytów indeksowanych była finansowana w największym stopniu za pomocą transakcji (...), która polegała na tym, że bank pożyczał kontrahentowi złotówki, a kontrahent pożyczał mu (...). Transakcja była zawierana na pięć lat, a po tym okresie następuje zwrot wzajemnie pożyczonych kapitałów wraz z odsetkami naliczanymi w oparciu o cenę PLN i (...). Po zawarciu transakcji środki w (...) wpływały na rachunek banku. Klient ponosił ryzyko zrealizowanych różnic kursowych, które materializowało się w chwili spłaty poszczególnych rat kredytu. Ryzyko to było jednak neutralizowane spadkiem stopy (...). Od początku 2015 r. (...) osiągnął wartość ujemną w związku z czym finalnie oprocentowanie kredytu jest liczbą mniejszą niż marża, a w skrajnym przypadku może to być też liczba ujemna, co z perspektywy klienta oznacza, że bank dopłaca do raty kapitałowej takiego klienta. Bank nie miał w swoje ofercie kredytu walutowego przeznaczonego dla osób fizycznych, w którym wypłata następowałaby bezpośrednio w walucie (...). Zmiana kursu (...) nie miała wpływu na harmonogram spłat, który jest wyrażany w (...). Przewalutowanie kredytu indeksowanego do (...) na kredyt w PLN po kursie niższym niż kurs wskazany w umowie miałoby negatywny wpływ na wynik finansowy banku.

Powódka J. F. w chwili zawierania umowy kredytu pracowała w (...), zarządzała Oddziałem. Z zawodu jest ekonomistą.

Kiedy rata spornego kredytu była niska, umowa nie naruszała interesów powódki.

Powód T. F. z wykształcenia jest politologiem. Na dzień zawarcia umowy był na emeryturze i pracowałem w klubie sportowym na stanowisku managera klubu i kierownika zespołów młodzieżowych. Zarabiał 1400- 1500 zł, emerytury miał 2000 zł. Nie wiem jaki był stosunek do raty. Obecnie prowadzi własną działalność i jest na emeryturze. Emeryturę ma w kwocie 2800 zł, dochody z działalności około 2500 zł netto.

Wszystkimi kwestami związanymi z kredytem zajmowała się powódka, która początkowo skorzystała z pomocy pośrednika, a później działała sama. Powodowie mieli świadomość, że będą spłacać kredyt według kursu (...) z daty spłaty poszczególnych rat.

Powodowie kredyt wzięli w kwietniu 2008 roku w kwocie 324.000 zł. Bank wypłacił kredyt w złotówkach. To był kredyt refinansowy ze złotówek na franki z innego banku. Spłacili tym kredytem kredyt w (...). Zawarli umowę kredytu jako małżonkowie. Pierwotny kredyt był na zakup i wykończenie mieszkania. Na wzięcie spornego kredytu „skusiła” powodów niska rata kredytu. Wzięli kredyt we frankach z powodu niskiej raty.

Kredyt przestał się podobać powódce, jak rata zaczęła rosnąć. Pracownik banku nie miał wpływu na kurs franka. Kredyt był na 30 lat. Powodowie spłacają systematycznie kredyt. Gdyby spłacali bezpośrednio we frankach ratę to wysokość raty zmniejszyłaby się o 20 zł, a przelewy, kupno na wolnym rynku kosztowałoby dużo czasu i nerwów.

Powodowie byli tylko raz w banku podpisując umowę. Ten bank miał niską ratę kredytu frankowego. Bank zbierał dokumenty przy pomocy pośrednika. Pośrednik to znajoma powódki i nie musieli chodzić do banku. Z panią pośrednik było kilka spotkań 3-4. spotykały się na mieście i powódka przekazywała jej potrzebne dokumenty. W banku podpisali umowę.

Powodowie znają konsekwencje unieważnienia umowy i wyrazili zgodę na unieważnienie umowy.

Powódka pracuje i zarabia 4500 zł miesięcznie.

Sąd postanowił pominąć wniosek dowodowy strony powodowej i strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy wobec ustalenia, że sporna umowa jest nieważna w całości a także zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Na wstępie pisemnych motywów zakwestionowanego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, że umowa kredytu hipotecznego zawarta przez strony była umową kredytu tzw. indeksowanego do waluty obcej, przy czym dopuszczalność stosowania mechanizmu indeksacji kredytu do waluty obcej nie była kwestionowana ani w orzecznictwie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ani też w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Przyjmowano bowiem, że umowa kredytu indeksowanego mieści się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 353 k.c. w zw. z art. 69 Prawa bankowego).

Powodowie zarzucali, że wprowadzony do umowy kredytu mechanizm indeksacji kredytu do waluty obcej stanowi niedozwoloną klauzulę umowną, a po jej wyeliminowaniu umowa podlega unieważnieniu.

Pozwany Bank nie kwestionował faktu zawarcia z powodami umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do (...) oraz posiadania przez kredytobiorców statusu konsumentów. Negował jednak niedozwolony charakter mechanizmu indeksacji przewidzianego w umowie.

Analiza przedmiotowej umowy pod kątem przesłanek z art. 385 ¹ § 1 – 4 k.c. doprowadziła Sąd I instancji do następujących wniosków :

- brak indywidualnego uzgodnienia kwestionowanych przez powodów postanowień umownych dotyczących indeksacji wynika z samego charakteru zawartej umowy – opartej o treść stosowanego przez bank wzorca umownego. Taki sposób zawierania umowy w zasadzie wyklucza możliwość indywidualnego wpływania przez konsumenta na treść powstałego stosunku prawnego, poza ustaleniem kwoty kredytu, ewentualnie wysokości oprocentowania, marży czy prowizji. Pozwany nie wykazał zresztą, aby powodom zaoferowano możliwość negocjowania postanowień umowy kreujących mechanizm indeksacji kredytu do (...);

- klauzule indeksacji walutowej w umowach kredytu powinny być traktowane jako służące określeniu głównego świadczenia stron w postaci wypłaty kwoty kredytu i spłat kwoty kredytu w ratach;

- postanowienia umowy zawartej przez strony, które kształtują mechanizm indeksacji i określają sposób jego wykonania nie zawierają jasnej i jednoznacznej informacji o niegraniczonym ryzyku kursowym ponoszonym przez kredytobiorców i jego wpływie na wartość ich zobowiązania wyrażonego w złotych polskich. Pozwany nie wykazał, aby udzielane informacje spełniały kryteria wynikające z przytoczonego wyżej orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE. Sam fakt obowiązywania w banku procedury oferowania określonego produktu nie oznacza, że powodom udzielono wszystkich informacji przewidzianych w procedurze, a nadto uczyniono to w sposób wyczerpujący i zrozumiały dla powodów. Sąd wskazał przy tym, że niewątpliwie powódka jako osoba zarządzająca Kasą S. przynajmniej powinna mieć z uwagi na wykształcenie, zajmowane stanowisko i funkcję zdecydowanie większą wiedzę na temat tego rodzaju kredytu, niż jej klienci, ale w analizowanej sprawie jest konsumentem.

- nie są również jednoznaczne postanowienia klauzuli indeksacyjnej dotyczące kursów walut – czyli postanowienia wprowadzające ryzyko spreadów walutowych. Umowa zawarta przez strony nie określa kryteriów ustalania przez Bank kursu franka szwajcarskiego dla potrzeb przeliczenia kwoty kredytu udzielonego powodom na walutę obcą, jak również przeliczenia kwoty raty kapitałowo –odsetkowej wyrażonej w (...) na walutę polską. Kredytobiorcy jako konsumenci nie mieli zatem możliwości weryfikacji sposobu działania banku tworzącego tabelę kursów, stosowanych kryteriów ustalania kursów i ich wpływu na kształt tabeli, a w konsekwencji nie mogli ocenić jakie konsekwencje ekonomiczne będzie miało dla nich wyznaczenie przez bank określonej wysokości kursu.

- zakwestionowane przez powodów postanowienia umowne wprowadzające mechanizm indeksacji kwoty kredytu oraz rat kapitałowo –odsetkowych zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny.

- mechanizm ustalania przez bank kursu franka szwajcarskiego przewidziany w umowie kredytu hipotecznego zawartej z powodami pozostawiał bankowi swobodę w ustalaniu tego kursu zarówno dla potrzeb przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na walutę (...), jak również dla potrzeb przeliczenia rat kapitałowo –odsetkowych na walutę polską. Umowa nie zawierała bowiem kryteriów ustalania tego kursu. Bank mógł w zasadzie dowolnie określić kursy walut w tabeli kursów, a następnie przy ich wykorzystaniu jednostronnie określić we frankach kwotę, którą kredytobiorca ma zwrócić i która stanowić będzie podstawę naliczania odsetek.

- następstwem wprowadzenia do umowy łączącej strony mechanizmu indeksacji kredytu do waluty obcej było również rażąco nierównomierne rozłożenie pomiędzy stronami ryzyka wynikającego z wyrażenia wysokości zobowiązania konsumenta w walucie obcej, której kurs podlega nieograniczonym zmianom.

W konsekwencji powyższego, Sąd I instancji uznał, że postanowienia § 2 ust. 2, § 4 ust. 4 oraz § 7 ust. 1 umowy kreujące mechanizm indeksacji mają charakter niedozwolony.

W dalszej kolejności Sąd I instancji podkreślił, że po usunięciu postanowień niedozwolonych obowiązywanie w dalszym ciągu zawartej przez strony umowy kredytu nie jest możliwe. Celem dokonanej indeksacji kwoty kredytu udzielonego powodom było to, aby jego koszt (wysokość oprocentowania) był ustalany w odniesieniu do korzystniejszych (niższych) stóp procentowych właściwych dla waluty obcej, z czym jednak nierozerwalnie związane jest ryzyko kursowe, które przyjmuje na siebie kredytobiorca w zamian za nabycie prawa do tańszego kredytu. Oba te elementy są ze sobą ściśle powiązane, albowiem z ekonomicznego punktu widzenia nie jest możliwe zastosowanie stóp procentowych właściwych dla waluty obcej do ustalania kosztów kapitału wyrażonego w złotych.

W związku z powyższym po wyeliminowaniu z umowy mechanizmu indeksacji kreującego ryzyko kursowe, umowa nie mogłaby być nadal wykonywana z zastosowaniem niższego oprocentowania właściwego dla waluty obcej i nierozerwalnie związanego z ryzykiem kursowym.

Jeżeli niedozwolone postanowienie ma być uznane za nigdy „nieistniejące” a bez niego umowa nie może być utrzymana w mocy, również umowę należy uznać za nigdy „nieistniejącą” (tzn. nieważną czy bezskuteczną ab initio albo ex tunc). Oznacza to, że świadczenia spełnione na podstawie tej umowy podlegają zwrotowi stosownie do reżimu zwrotu nienależnego świadczenia.

Sąd zaznaczył następnie, że nieważność umowy nie zagraża interesom powodów będących konsumentami i kredytobiorcami, nie ma możliwości zastąpienia klauzuli niedozwolonej postanowieniami „kursowymi” wynikającymi z przepisów prawa, o ile istnieją (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16, OSNC 2018, nr 7-8, poz. 79).

Z całą pewnością bankowi należy się wynagrodzenie za udostępnienie powodom kapitału na zrealizowanie określonego w umowie celu, niezależnie od podstawy prawnej, ale będzie ono niższe niż koszty kredytu wg spornej umowy.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że nie istnieją przepisy dyspozytywne, pozwalające na zastąpienie niedozwolonej klauzuli indeksacyjnej wprowadzonej do umowy łączącej strony.

Zdaniem Sądu łącząca strony Umowa kredytu nie narusza także zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Zważyć należy, iż w momencie zawierania spornego stosunku prawnego, umowa kredytu indeksowanego do (...), była nader korzystna dla powodów (fakt powszechnie znany, potwierdzony przez samych powodów podczas zeznań w charakterze strony). Zapewniała niższe oprocentowanie oraz prowizję, co przekładało się na wysokość miesięcznych rat kredytowych. Gdyby przedmiotowa umowa nie była atrakcyjna dla potencjalnych kredytobiorców, nie spełniała ich oczekiwań, powodowie z całą pewnością zawarliby umowę kredytu złotowego z oprocentowaniem WIBOR, którego koszty pozyskania były ówcześnie wyższe. Stwierdzenie z urzędu przez Sąd nieważności umowy z uwagi na naruszenie zasad współżycia społecznego, byłoby również niesprawiedliwie wobec tych kredytobiorców, którzy wybrali droższe kredyty złotowe. Ponadto rynkowy wzrost kursu waluty indeksacji (poza wartością spreadu kształtowanego dowolnie przez Bank), był zjawiskiem globalnym, niezależnym od stron umowy.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, że sporna umowa jest nieważna w całości.

W dalszej kolejności Sąd wskazał, że w związku z nieważnością umowy zawartej przez strony, wszystkie świadczenia spełnione w jej wykonaniu przez powodów na rzecz banku, są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi na podstawie art. 410 § 1 k.c. niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie powodowie są dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu.

Sąd wskazał, że powodowie spełniali na rzecz pozwanego świadczenia w postaci poszczególnych rat kapitałowo – odsetkowych w wykonaniu umowy kredytu, a świadczenia te miały podstawę prawną do czasu podjęcia przez nich wiążącej (świadomej, wyraźnej i swobodnej) decyzji w przedmiocie powołania się na całkowitą nieważność umowy.

Powodowie podjęli ostateczną decyzję co do powołania się na całkowitą nieważność umowy w dacie zgłoszenia pozwanemu reklamacji - Wezwanie do zapłaty z 8 kwietnia 2020 doręczone pozwanemu listem poleconym (k. 56), w związku z czym nie doszło do przedawnienia ich roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia nawet w części.

Powodowie dochodzili zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie spornej umowy, a ich wysokość została wykazana na podstawie dokumentu prywatnego pochodzącego od strony pozwanej. Poza tym z opinii biegłego wynika, że łącznie powodowi zapłacili raty z odsetkami w kwocie 237.653,00zł.

W związku z powyższym Sąd uznał powództwo o zapłatę za zasadne.

Sąd zasądził świadczenie na rzecz powodów bez zastosowania konstrukcji solidarności czynnej.

O odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. , zgodnie z żądaniem pozwu od dnia złożenia pozwu, pozew złożony 14 maja 2020 roku, bowiem powodowe już przed wniesieniem pozwu wezwali pozwanego do zapłaty kwoty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany bank zaskarżając zapadły w sprawie I C 564/20 wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

I.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

(i)  brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z dowodów z dokumentów w postaci:

a)  wniosku kredytowego z dnia 11.04.2008 r.,

b)  oświadczenia o ryzyku kursowym i ryzyku zmiennej stopy procentowej z dnia 11.04.2008 r.,

c)  umowy kredytu KH (...) (tu w zakresie: § 1 ust. 4, § 6 ust. 2, § 7 ust. 6, § 10 ust. 3 umowy),

- symulacji kosztów obsługi kredytów hipotecznych w przypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej lub kursu waluty indeksacji,

co doprowadziło do dokonania przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych w sposób błędny w zakresie faktów, że: powodowie nie zostali w sposób jasny, wyczerpujący i zgodny z ówczesnymi wymogami poinformowani o ryzyku kursowym, że powodowie nie mieli pełnego rozeznania w zakresie przyjmowanego na siebie ryzyka, że powodom nie przedstawiono odpowiednich symulacji kredytu w przypadku wzrostu kursu (...), że poinformowanie powodów było dokonane w sposób pobieżny i powierzchowny (strona 18-19 uzasadnienia), postanowienia dotyczące indeksacji nie zostały indywidualnie uzgodnione a powodowie nie mieli możliwości negocjacji umowy, podczas gdy prawidłowa ocena ww. dokumentów w powiązaniu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym powinna doprowadzić do ustalenia, że:

a)  powodowie we wniosku o udzielenie kredytu na stronie 3 wniosku w rubryce „waluta" pomiędzy (...) a (...) wybrali (...),

b)  przed zawarciem spornej umowy kredytu powodom przedstawiono ofertę kredytu czysto złotówkowego (nieindeksowanego do waluty obcej), co powodowie potwierdzili podpisując się pod oświadczeniem o ryzyku kursowym,

c)  decydując się na zawarcie spornej umowy powodowie byli świadomi, że w okresie obowiązywania umowy może nastąpić niekorzystna dla nich zmiana kursu waluty indeksacji, co może spowodować podwyższenie kwoty kredytu, a także kwoty raty kapitałowo-odsetkowej przypadających do spłaty, a wyrażonej w złotych, co wprost wynika z podpisanego przez nich oświadczenia o ryzyku kursowym sporządzonego zgodnie z wymogami ówcześnie obowiązującej Rekomendacji S Komisji Nadzoru Bankowego z 2006 r., w szczególności na świadomość tą miało wpływ ekonomiczne wykształcenie powódki;

d)  powodowie zapoznali się z symulacją kosztów obsługi kredytu w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty (symulacja stanowiła załącznik do oświadczenia o ryzyku kursowym i ryzyku zmiennej stopy procentowej), w której to symulacji wskazany został wpływ wzrostu stopy procentowej na wysokość raty kapitałowo-odsetkowej oraz zobrazowane zostały zmiany wysokości raty kredytu w sytuacji wzrostu kursu (...) o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym (kursem (...) z okresu 12 miesięcy poprzedzających jej przedstawienie,

e)  oświadczenie o ryzyku kursowym i stanowiąca jego załącznik symulacja sporządzone zostały zgodnie z zaleceniami obowiązującej wówczas Rekomendacji S wydanej przez Komisje Nadzoru Bankowego w 2006 r„ stanowiły więc realizację obowiązku poinformowania powodów o ryzyku kursowym oraz ryzyku zmiennej stopy procentowej w sposób obiektywny, należyty, jasny i zrozumiały,

f)  nie sposób czynić Bankowi zarzutu, że przewidział w stopniu dalej idącym niż państwowy organ nadzoru finansowego (Komisja Nadzoru Bankowego, która wydała wyżej powołana Rekomendację S z 2006 r.) skale wzrostu kursu (...),

g)  w § 10 ust. 3 umowy kredytu KH (...) powodowie ponownie oświadczyli, że zostali poinformowani o ryzyku kursowym i ryzyku zmiennej stopy procentowej, a także że poniosą to ryzyko,

h)  w § 1 ust. 4, § 7 ust. 6 umowy kredytu KH (...) powodowie zostali wyraźnie poinformowani o tym, że bank stosuje dwa rodzaje kursu tj. kurs kupna przy wypłacie kredytu oraz kurs sprzedaży przy spłacie kredytu

i)  szacunkowa kwota kredytu w (...) została wyrażona § 1 ust. 4 umowy;

(ii)  brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego z dowodu z dokumentu w postaci zaświadczenia o zarobkach powódki z dnia 10.04.2008 r. co doprowadziło do braku poczynienia przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych na podstawie ww. dokumentu w zakresie faktów, że w momencie wnioskowania o sporny kredyt i zawierania spornej umowy kredytowej powódka była kierownikiem oddziału Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej i miała wykształcenie ekonomiczne, a więc powódka posiadała wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe pozwalające jej zrozumieć istotę umowy kredytu z elementem waluty obcej oraz towarzyszące jej ryzyka, czego nie wziął pod uwagę Sąd I instancji;

( (...))  brak wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału dowodowego z dokumentów z wyciągu z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Banku S.A. z dnia 3.03.2008 r. wraz z załącznikiem Instrukcją udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych Klientom indywidualnym przez (...) Bank S.A. oraz pominięcie przy ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego dokumentu w postaci wydruku z kalkulatora badania zdolności kredytowej dotyczącego powodów, skutkujące brakiem poczynienia przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych w zakresie faktu, że powodowie posiadali wyższą zdolność kredytową na zaciągnięcie kredytu czysto złotówkowego (tj. na kwotę 489 294,98 zł) aniżeli kredytu indeksowanego do waluty (...) (tj. na kwotę 406 114,70 zł), fakt taki wynika z wydruku z kalkulatora badania zdolności kredytowej dotyczącej powodów, a Instrukcja w pkt 3.6.6. określa, iż w (...) Banku S.A. zgodnie z wymogami Rekomendacji S z 2006 r. obowiązywały surowsze wymogi dla oceny zdolności kredytowej dla kredytów/pożyczek indeksowanych do waluty obcej niż dla złotowych;

(iv)  brak wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału dowodowego z dokumentów w postaci umowy kredytu KH (...) (tu: w zakresie § 1 ust. 4 tej umowy) oraz harmonogramu wypłaty kredytu KH (...) w konsekwencji brak dokonania ustaleń w zakresie faktu, że ostateczna kwota kredytu wyrażona w (...) (171 572,27 CHF), która ukształtowała się w wyniku zastosowania przez bank w dniu wypłaty kredytu określonego kursu kupna (...) okazała się dla kredytobiorców aż o 1 011.23 CHF korzystniejsza niż kwota szacunkowa wskazana w § 1 ust. 4 umowy kredytu (172 583,50 CHF), której wysokość kredytobiorcy podpisując umowę zaakceptowali - co miało istotny wpływ na skarżone orzeczenie gdyż jak błędnie przyjął Sąd I instancji: „Dodatkowo zobowiązanie powodów nie było przeliczane według kursu (...) z dnia zawarcia umowy, ale kursu z dnia uruchomienia kredytu. W konsekwencji kredytobiorcy jako konsumenci w dacie zawarcia umowy byli pozbawieni możliwości określenia aktualnego poziomu swojego zadłużenia, a bank posługując się ustalonym przez siebie kursem mógł osiągać dodatkowe korzyści kosztem kredytobiorców w postaci dodatkowej marży (wynagrodzenia) z tytułu spreadu walutowego(strona 24 uzasadnienia);

(v)  brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego z dowodu z dokumentu w postaci Aneksu nr (...) z dnia 30.01.2015 r. dotyczącego spłaty kredytu w walucie indeksacji, a w konsekwencji brak dokonania przez Sąd I instancji ustalenia, że powodowie zawierając aneks umożliwiający im spłatę kredytu bezpośrednio w walucie indeksacji wyrazili następczą, świadomą oraz wyraźną zgodę mechanizm indeksacji spornego kredytu do (...) i poszczególne postanowienia wyrażające ten mechanizm w umowie kredytu w dniu jej zawarcia;

(vi)  pominięcie przy ocenie zgromadzonego materiału dowodowego dokumentów w postaci:

a)  wyciągu z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Bank S.A. z dnia 16.10.2012 r. wraz z załącznikiem - Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. dla umów zawartych do dnia 17.12.2011 r. wraz z dowodem wysłania tego regulaminu powodom listem poleconym,

b)  wyciągu z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Bank S.A. z dnia 28.08.2012 r. wraz z załącznikiem „Procedura wyznaczania i publikacji kursów walutowych w (...) Bank S.A.",

c)  wyciągu z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Bank S.A. z dnia 06.11.2012 r. wraz z załącznikiem „Wewnętrzne zasady wyznaczania kursów walut",

a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu, że pozwany w sposób dowolny oraz swobodny ustalał kursy waluty (...) w celu indeksacji spornego kredytu, że mechanizm indeksacyjny jest nieokreślony i rażąco narusza interesy konsumentów-powodów, że: „zróżnicowanie kursów dla przeliczania świadczeń stron prowadzi do uzyskania przez bank dodatkowego, ukrytego wynagrodzenia, nieprzewidzianego w treści art. 69 Prawa bankowego, którego wysokości konsument w momencie zawierania umowy nie jest w stanie oszacować(strona 24 uzasadnienia), że „ nie ma żadnych ograniczeń w ustalaniu nowej tabeli nawet kilkukrotnie w ciągu dnia." (strona 24 uzasadnienia), że „Bank zabezpiecza się przed tymi ryzykami poprzez operacje na rynku międzybankowym np. za pomocą transakcji (...)." (strona 9 uzasadnienia), podczas gdy prawidłowa ocena ww. dokumentów w powiązaniu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w postaci przykładowych harmonogramów spłat spornego kredytu, historii rachunku bankowego powodów służącego do spłaty spornego kredytu, zeznań świadka R. F., powinny doprowadzić do ustalenia, że:

a)  przez cały okres obowiązywania spornej umowy kredytu stosowane przez bank zasady wyznaczania kursów franka szwajcarskiego były oparte na czynnikach rynkowych, co prawidłowo ustalił Sąd I instancji,

b)  zasady ustalania kursów znalazły wyraz w § 17 Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. obowiązującego od dnia 21.11.2012 r. (wyciąg z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Bank S.A. z dnia 16.10.2012 r.), który został powodom doręczony i którego powodowie nie wypowiedzieli, co oznacza, że na zasadzie art. 384 ¹ k.c. regulamin ten wiąże powodów, również w zakresie § 17,

c)  sposób wyznaczania kursów walut przez (...) Bank S.A. opisany w wyżej powołanym § 17 Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. oraz w „Procedurze wyznaczania i publikacji kursów walutowych w (...) Bank S.A." (wyciąg z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Bank S.A. z dnia 28.08.2012 r.), a także w „Wewnętrznych zasadach wyznaczania kursów walut" (wyciąg z protokołu nr (...) z posiedzenia (...) Bank S.A. z dnia 6.11.2012 r.) był niezmienny praktycznie od czasu rozpoczęcia udzielania i obsługi kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego przez (...) Bank S.A., co potwierdziły zeznania świadka R. F.,

d)  przy ustalania kursów kupna i sprzedaży waluty (...) w celu indeksacji kredytu udzielonego powodom (...) Bank S.A. opierał się na notowaniach z serwisu informacyjnego T. R. (mediana z kilku notowań kursu (...) publikowanego w serwisie (...)), kursy te miały wiec charakter rynkowy,

e)  powodowie po doręczeniu im przez pozwany bank (...) udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. obowiązującego od dnia 21.11.2012r. nie wypowiedzieli umowy kredytu, a więc wyrazili następczą zgodę na ustalanie kursów waluty indeksacji w sposób obowiązujący od dnia zawarcia spornej umowy,

f)  w dacie zawierania spornej umowy kredytu ustawodawca, jak również organy nadzoru finansowego nie doprecyzowały w żaden sposób, jaki stopień szczegółowości powinny posiadać zapisy określające sposób ustalania kursu wymiany walut - czego nie wziął pod uwagę Sąd I instancji,

g)  Sąd I instancji nie wskazał przy tym, jaki sposób określenia zasad wyznaczania kursów waluty (...) w celu indeksacji kredytu udzielonego powodom i zapisu umowy w tym zakresie pozwoliłby jego zdaniem na uznanie, że pozwany bank nie wyznaczał tych kursów w sposób dowolny, a powodowie byli w stanie zweryfikować prawidłowość ich wyznaczania, gdyż jest to obiektywnie niemożliwe,

h)  fakt, iż w umowie zawarte są postanowienia stanowiące o odesłaniu do tabel kursowych banku (w brzmieniu obowiązującym na dzień zawarcia umowy kredytu) nie uniemożliwiło powodom wykonania umowy, gdyż powodowie przez lata normalnie wykonywali umowę, spłacając raty kredytu wyrażone we franku szwajcarskim w przesyłanych im przez bank harmonogramach spłaty spornego kredytu, o czym świadczy historia rachunku bankowego służącego do spłaty spornego kredytu, nie mieli więc oni wątpliwości co do wysokości poszczególnych kursów (...) wyznaczanych przez bank a służących do indeksacji kredytu,

i)  pozwany bank miał obowiązek zabezpieczać swoje ryzyko, gdyż nie był bankiem spekulacyjnym i wiązało się to z dokonywanymi transakcjami zakupu (...) na rynku międzybankowym, a nie jak błędnie przyjął Sąd I instancji „za pomocą transakcji (...)", czego dowodzą pisemne zeznania świadka R. F.;

wobec czego nie sposób uznać, aby kursy stosowane przez pozwany Bank w celu indeksacji kredytu były ustalane w sposób dowolny, a przez to, aby pozwany Bank w sposób swobodny i nieuregulowany kształtował zobowiązanie powodów;

(vii)  brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego z dokumentów w postaci wyciągów ze sprawozdań finansowych (...) Banku S.A. co doprowadziło do błędnego przyjęcia przez Sąd I instancji, że pozwany bank zarabiał na spreadzie (strona 19 uzasadnienia) podczas gdy prawidłowa ocena ww. dokumentów w powiązaniu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym powinna doprowadzić Sąd I instancji do ustalenia, że:

a)  pozwany Bank dokonywał transakcji walutowych w celu obsługi kredytów oraz pożyczek hipotecznych indeksowanych do (...), w tym spornego kredytu,

b)  dla powodów nie miał znaczenia stosowany przez pozwany Bank spread rozumiany jako różnica między kursem kupna a sprzedaży, gdyż mechanizm indeksacji opiera się na kursie kupna z dnia wypłaty kredytu (jego transz) oraz kursach sprzedaży z dnia spłaty rat, są to zatem kursy ustalane w całkowicie odmiennych warunkach rynkowych,

c)  w momencie udzielania i wypłaty kredytów/pożyczek indeksowanych do (...), w tym spornego kredytu Bank sprzedawał franki szwajcarskie pozyskane wcześniej z linii kredytowej w (...) a w okresie spłaty tych kredytów/pożyczek (spłata rat lub wcześniejsza spłata) nabywał tę walutę na rynku międzybankowym, przy czym Bank nie zarabiał na wzroście kursu franka szwajcarskiego, ponieważ transakcje te dokonywane były zawsze po aktualnym kursie rynkowym (...) kursie kupna lub sprzedaży kontrahenta z zachowaniem narzuconej przez niego marży.

d)  mechanizm indeksacji przedmiotowego kredytu był zatem ściśle sprzężony z transakcjami walutowymi dokonywanymi przez bank w celu zapewnienia finansowania i pokrycia pozycji walutowej związanej z udzieleniem powodom i innym kredytobiorcom i pożyczkobiorcom kredytu indeksowanego/pożyczki indeksowanej do (...),

e)  (...) Bank S.A. we własnym zakresie (koszt pożyczki zaciągniętej w (...)) dokonywał zabezpieczenia ryzyka walutowego wiążącego się z udzielaniem i obsługą kredytów hipotecznych;

(viii)  brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z dowodów z pisemnych zeznań świadka M. R. z dnia 25.08.2021 r. a w konsekwencji pominięcie istotnych dla rozstrzygnięcia faktów wynikających z powyższych zeznań w powiązaniu z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, tj. że:

a)  (...) Bank S.A. posiadał ustandaryzowane procedury udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych, które w sposób jednakowy obowiązywały w każdej placówce i każdego pracownika i były przez pracowników banku zawsze stosowane;

b)  wyboru pomiędzy zawarciem kredytu czysto złotówkowego a kredytu indeksowanego do waluty obcej dokonywał zawsze wyłącznie klient banku (pisemne zeznania świadka M. R. z dnia 25.08.2021 r.);

c)  klientom przedstawiano zawsze propozycje zawarcia dwóch umów tj. umowy kredytu hipotecznego złotowego i indeksowanego do (...);

d)  doradcy udzielający kredytów i pożyczek hipotecznych indeksowanych do waluty obcej informowali zarówno pisemnie, jak i ustnie o ryzyku kursowym związanym z zawieraną umową i jego wpływie na wysokość raty, a także o tym, że bank stosuje kurs kupna przy wypłacie kredytu i kurs sprzedaży przy spłacie kredytu (pisemne zeznania świadka M. R. z dnia 25.08.2021 r.);

e)  klienci mieli możliwość otrzymania wzorca umownego celem zapoznania się z jego treścią przed zawarciem umowy (pisemne zeznania świadka M. R. z dnia 25 .08.2021r.);

f)  klienci mieli możliwość zadawania pytań celem rozwiania jakichkolwiek wątpliwości związanych z umową, czas i ilość spotkań dostosowany był zawsze do potrzeb indywidualnych danego klienta (pisemne zeznania świadka M. R. z dnia25.08.2021r.);

g)  klientów nie zachęcano ani nie namawiano na zawieranie umów indeksowanych do waluty (...) (pisemne zeznania świadka M. R. z dnia 25.08.2021 r.);

h)  z punktu widzenia interesów ekonomicznych doradcy (prowizje) obojętnym było czy klient zawarł umowę kredytu / pożyczki czysto złotówkową czy indeksowaną do waluty obcej;

co doprowadziło Sąd I instancji do dokonania w sprawie ustaleń w sposób wybiórczy, a przy tym do błędnego ustalenia, że przed zawarciem umowy kredytu powodom przekazane zostały niewystarczające informacje o spornej umowie, w tym o ryzyku kursowym związanym z kredytem indeksowanym, że powodowie mieli tylko ogólną świadomość ryzyka wiążącego się z wahaniem kursu walut mimo, że powódka miała wykształcenie ekonomiczne i była kierowniczką oddziału Kasy S., powodom przedstawiono ogólną informację o ryzyku walutowym (strona 19 uzasadnienia), postanowienia umowne nie zostały wynegocjowane z powodami indywidualnie mimo, że powódka zeznała, że łączyła ją znajomość z pracownikiem banku udzielającym kredytu a spotkania, na których omawiane były zapisy spornej umowy odbywały się w charakterze prywatnym na mieście (strona 14 uzasadnienia);

(ix)  brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z dowodu z zeznań świadka R. F. (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.) których treść w powiązaniu z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym powinna doprowadzić Sąd I instancji do ustalenia, że:

a)  Euro Bank posiadał sformalizowane zasady wyznaczania kursów walut stosowane w całym okresie obowiązywania spornej umowy kredytu (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.);

b)  kursy (...) kupna i sprzedaży stosowane przez Euro Bank w celu indeksacji kredytu udzielonego powodom miały charakter rynkowy (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.);

c)  Euro Bank w celu udzielania kredytów indeksowanych do (...), w tym spornego kredytu zaciągnął kredyt we frankach szwajcarskich (umowa zawarta z podmiotem dominujący - (...)), (...) Bank S.A. we własnym zakresie (koszt pożyczki zaciągniętej w (...)) dokonywał zabezpieczenia ryzyka walutowego wiążącego się z udzielaniem i obsługą kredytów hipotecznych, (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.);

d)  Euro Bank w celu obsługi kredytów oraz pożyczek hipotecznych indeksowanych do (...), w tym spornego kredytu dokonywał transakcji walutowych, (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.);

e)  w momencie udzielania i wypłaty kredytów/pożyczek indeksowanych do (...), w tym spornego kredytu Euro Bank sprzedawał franki szwajcarskie pozyskane wcześniej z linii kredytowej w (...) a w okresie spłaty tych kredytów/pożyczek (spłata rat lub wcześniejsza spłata) nabywał tę walutę na rynku międzybankowym, przy czym bank nie zarabiał na wzroście kursu franka szwajcarskiego, ponieważ transakcje te dokonywane były zawsze po aktualnym kursie rynkowym (...) kursie kupna lub sprzedaży kontrahenta z zachowaniem narzuconej przez niego marży (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.);

f)  mechanizm indeksacji przedmiotowego kredytu był zatem ściśle sprzężony z transakcjami walutowymi dokonywanymi przez bank w celu zapewnienia finansowania i pokrycia pozycji walutowej związanej z udzieleniem powodom i innym kredytobiorcom i pożyczkobiorcom kredytu indeksowanego/pożyczki indeksowanej do (...) (pisemne zeznania świadka z dnia 1.09.2021 r.);

g)  tabele kursowe banku ustalane były raz dziennie a nie jak błędnie ustalił Sąd I instancji „Co więcej, nie ma żadnych ograniczeń w ustalaniu nowej tabeli nawet kilkukrotnie w ciągu dnia." (strona 24 uzasadnienia);

h)  pozwany bank miał obowiązek zabezpieczać swoje ryzyko, gdyż nie był bankiem spekulacyjnym i wiązało się to z dokonywanymi transakcjami zakupu (...) na rynku międzybankowym, a nie jak błędnie przyjął Sąd I instancji „za pomocą transakcji (...) ";

co w konsekwencji powinno doprowadzić Sąd I instancji do przekonania, że zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu, w tym zawarty w umowie mechanizm indeksacji nie naruszały dobrych obyczajów i nie naruszały interesów powodów w stopniu rażącym;

(x)  przyznanie pełnej wiarygodności i mocy dowodowej dowodowi z przesłuchania powodów oraz dokonanie ustaleń faktycznych w zakresie przebiegu procedury zawarcia spornej umowy kredytu i informacji udzielanym powodom, w głównej mierze w oparciu o ten dowód, choć powodowie jako strona niniejszego postępowania są bezpośrednio zainteresowani pozytywnym dla nich wynikiem sprawy, przez co dowód z ich przesłuchania jest w wysokim stopniu subiektywny i wiarygodność tego dowodu wymaga ostrożnej oceny i z tego też względu ustawodawca nadał dowodowi z przesłuchania stron charakter subsydiarny a nie wiodący, główny i decydujący - jak to uczynił Sąd I instancji w szczególności w przypadku różnic wynikających z przesłuchania powodów, a ponadto brak zważenia w ww. zakresie przez Sąd I instancji na okoliczność, że dowód z przesłuchania powodów pozostaje również w sprzeczności z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z podpisanym przez powodów oświadczeniem o ryzyku kursowym i ryzyku zmiennej stopy procentowej, symulacją kosztów obsługi kredytów hipotecznych w przypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej lub kursu waluty indeksacji, wyciągiem z protokołu nr (...) z posiedzenia zarządu (...) Bank S.A. z dnia 3.03.2008 r. wraz z załącznikiem - Instrukcja udzielania Kredytów i pożyczek hipotecznych Klientom indywidualnym przez (...) Bank S.A., wydrukiem z kalkulatora badania zdolności kredytowej, a także zeznaniami świadka - doradcy, a jednocześnie brak dokonania przez Sąd I instancji istotnych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych na podstawie dowodu z przesłuchania powodów, w zakresie jakim powodowie zeznali podczas przesłuchania na rozprawie z dnia 25.01.2022 r, że:

- „To był kredyt refinansowy ze złotówek na franki z innego banku. Spłaciliśmy tym kredytem kredyt w (...). Zawarliśmy kredyt jako małżonkowie. Pierwotny kredyt był na zakup i wykończenie mieszkania. Skusiła nas niska rata kredytu dlatego wzięliśmy kredyt we frankach. Umowę przeczytałam pobieżnie. Większość osób czyta pobieżnie. Ufałam bankowi, najważniejsze informacje otrzymałam od pracownika baku. Kwota kredytu, harmonogram spłaty. Wtedy się nie interesowałam ekonomicznymi sprawami kredytu. Pracowałam w (...) w chwili zawarcia umowy. Byłam kierownikiem placówki. Zarządzałam działalnością oddziału. Kredyt przesiał mi się podobać, jak rata zaczęła rosnąć. Zaufałam pracownikowi banku, który mówił, że kurs franka nie będzie rósł. Pracownik banku nie miał wpływu na kurs franka." (powódka - e- protokół z rozprawy z dnia 25.01.2022 r. 00:07:00 - 00:14:05);

- „Ten bank miał niską ratę kredytu frankowego. Bank zbierał dokumenty przy pomocy pośrednika. Pośrednik to moja znajoma i nie musieliśmy chodzić do banku. Z panią pośrednik było kilka spotkań 3-4. spotykałyśmy się na mieście i przekazywałam jej potrzebne dokumenty." (powódka - e- protokół z rozprawy z dnia 25.01.2022 r. 00:14:32 - 00:17:12);

- „Opierałam się na wysokości raty, reszta mnie nie interesowała. Kiedy rata była niska, kredyt nie naruszał moich interesów/' (powódka - e-protokół z rozprawy z dnia 25.01.2022 r., 00:22:34- 00:23:32);

- „Nie prosiłam o projekt umowy." (powódka - e-protokół z rozprawy z dnia 25.01.2022 r., 00:24:45- 00:24:58);

- „W tamtym czasie wszystko mi się podobało jeśli chodzi o umowę. Pracuję zarabiam 4500 zł." (powódka - e-protokół z rozprawy z dnia 25.01.2022 r., 00:27:47- 00:28:15);

- „Nie przeglądałem historycznych kursów franka. Przychodził plan spłaty i stąd wiedzieliśmy ile mamy zapłacić. Nie orientuję się po jakim kursie bank pobierał ratę. Nie wiem co to kurs kupna i sprzedaży. Nie wiem dlaczego teraz wnieśliśmy pozew. Wzrosła rata." (powód - e-protokół z rozprawy z dnia 25.01.2022 r., 00:42:03 - 00:44:15);

a w konsekwencji dokonanie ustaleń faktycznych w zakresie okoliczności zawarcia umowy na podstawie dowodu z przesłuchania powodów jedynie w zakresie w jakim zeznania te są niekorzystne dla pozwanego, a pominięcie tej części przesłuchania powodów (która to także znajduje oparcie w przeprowadzonych przez Sąd I instancji na wniosek pozwanego dowodach z dokumentów oraz z zeznań świadka - doradcy), z której to wynika, że:

a)  powodowie posiadali wybór pomiędzy zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej a umowy kredytu nieindeksowanego do waluty obcej i tylko na skutek dokonanego przez nich wyboru - podyktowanego wyłącznie niższą ratą - doszło zawarcia umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej ( (...)), powodom zależało na otrzymaniu środków w złotówkach, co też miało miejsce,

b)  powódka w dacie zawierania umowy była z wykształcenia ekonomistką i kierowniczką oddziału Kasy S., a zatem powinna posiadać znajomość podstawowych zasad gospodarki i zmienności kursów walut w sposób nieograniczony.

c)  powodowie spornym kredytem związanym z indeksacja (...) zamierzali refinansować swoje zobowiązanie zaciągnięte w (...). czym chcieli spłacać niższa ratę i polepszyć swoją sytuację finansową.

d)  powodowie mieli możliwość negocjacji postanowień umownych, a tylko z uwagi na fakt, że nie chcieli nic negocjować doszło do zawarcia umowy w kształcie im zaprezentowanym, nie można więc przyjąć, jak to zrobił Sąd I instancji, aby postanowienia umowne nie zostały z powodami indywidualnie uzgodnione,

e)  powodowie zdawali sobie sprawę z tego, że wysokość raty oraz kwoty kredytu jest zmienna w zależności od wysokości kursu, a brak zainteresowania szczegółami umowy wynika tylko z braku podjęcia takiej inicjatywy przez powodów;

f)  powodowie nie mieli zastrzeżeń do wykonywanej przez nich przez lata umowy kredytu dopóty dopóki nie wzrósł kurs (...) i nie wzrosła rata kredytu;

II.  art. 235 ² § 1 pkt 2 i 4 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c, poprzez pominięcie dowodów z zeznań świadka B. M. jako nieistotnego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, wobec błędnego przyjęcia, że okoliczności na jakie miała zeznawać powołana świadek mają dowodzić okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy albo niespornych między stronami sporu oraz nieskorzystanie przez Sąd I instancji z możliwości doręczenia świadkowi wezwania poprzez komornika podczas gdy powołany świadek posiada wiedzę o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, tj.:

a)  wszyscy ww. świadkowie tj. M. R. i B. M. uczestniczyli bezpośrednio w zawarciu spornej umowy kredytowej, o czym świadczą złożone przez nich podpisy na wniosku kredytowym oraz na umowie kredytowej, nie sposób wiec uznać, aby ich zeznania nie były istotne z punktu widzenia niniejszej sprawy.

b)  (...) Bank S.A. posiadał ustandaryzowane procedury udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych, które w sposób jednakowy obowiązywały w każdej placówce i każdego pracownika i były przez pracowników banku zawsze stosowane, a więc nawet ewentualny fakt, że ww. świadkowie nie pamiętali by wszystkich okoliczności zawarcia spornej umowy z powodem nie ma znaczenia z punktu widzenia oceny istotności ww. dowodów, gdyż na wszystkich doradcach zatrudnionych w pozwanym Banku spoczywał obowiązek stosowania się do istniejących procedur, dlatego też nawet przedstawienie ogólnej procedury zawarcia umowy kredytu będzie odnosiło się do przebiegu zawarcia spornej umowy kredytu z powodem, dlatego też dowód z zeznań ww. świadków należało ocenić jako istotny z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i w pełni wiarygodny,

c)  wyboru pomiędzy zawarciem kredytu czysto złotowego a kredytu indeksowanego do waluty obcej dokonywał zawsze wyłącznie klient banku,

d)  klienci mieli możliwość negocjacji postanowień umownych, co stanowi okoliczność sporną między stronami,

e)  klienci mieli możliwość zapoznania się z projektem umowy kredytu przed jej podpisaniem,

f)  klientom przedstawiano zawsze propozycje zawarcia dwóch umów tj. umowy kredytu hipotecznego złotowego i indeksowanego do (...),

g)  doradcy udzielający kredytów i pożyczek hipotecznych indeksowanych do waluty obcej informowali zarówno pisemnie, jak i ustnie o ryzyku kursowym i ryzyku zmiennej stopy procentowej związanym z zawieraną umową i ich wpływie na wysokość raty i saldo zadłużenia, a także o tym, że bank stosuje kurs kupna przy wypłacie kredytu i kurs sprzedaży przy spłacie kredytu, co było okolicznością sporną między stronami,

h)  klienci mieli możliwość zadawania pytań celem rozwiania jakichkolwiek wątpliwości związanych z umową, czas i ilość spotkań dostosowany był zawsze do potrzeb indywidualnych danego klienta,

i)  klientów nie zapewniano, że kurs franka szwajcarskiego nie przekroczy jakiegoś konkretnego poziomu, nie zapewniano powodów, aby kurs (...) był stabilny i „bezpieczny",

j) klientów nie zachęcano, ani nie namawiano na zawieranie umów indeksowanych do waluty (...),

k) z punktu widzenia interesów ekonomicznych doradcy (prowizje) obojętnym było czy klient zawarł umowę kredytu / pożyczki czysto złotówkową czy indeksowaną do waluty obcej;

wobec czego dowód z zeznań ww. świadka powinien zostać przeprowadzony przez Sąd I instancji gdyż ww. świadek posiadała wiedzę o przebiegu procedury zawarcia umowy KH (...), w tym jakich konkretnie informacji udzielono powodom przed zawarciem spornej umowy, w szczególności w zakresie informacji o ryzyku kursowym związanym z umową;

III.  art. 235 ² § 2 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego w zakresie tez dowodowych zgłoszonych przez pozwanego, jako nieistotnego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i zmierzającego jedynie do przedłużenia sprawy, podczas gdy dowód ten zmierzał do wykazania istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczności tj. wysokości ewentualnej nadpłaty rat spornego kredytu wyliczonych z zastosowaniem kursów średnich (...) (jako że żądania powodów były całkowicie niezasadne), przy czym Sąd I instancji postanowieniem z dnia 23.07.2020 r. dopuścił dowód z opinii biegłego na okoliczności zgłoszone przez stronę pozwaną jednak biegły w sporządzonej opinii z dnia 1.05.2021 r. nie uwzględnił obliczeń do których był zobowiązany w/w postanowieniem Sądu I instancji;

IV.  art. 321 k.p.c. poprzez zasądzenie na rzecz powodów kwoty 109 000,00 zł ł pomimo, że powodowie do dnia wyrokowania nie sprecyzowali podstawy faktycznej swojego żądania opartego na nieważności spornej umowy kredytu zgodnie z wymogiem wynikającym z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c., tj. nie określili, które wpłaty (w jakiej dacie dokonane, za jaki okres i w jakich wysokościach) składają się na kwotę dochodzoną z tytułu nieważności spornej umowy

kredytu, co jest równoznaczne z wyrokowaniem co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem;

V.  art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku polegające na:

a)  braku wyjaśnienia przyczyn przyjętej abuzywności „postanowień dotyczących indeksacji" oraz „§ 2 ust. 2, § 4 ust. 4 oraz § 7 ust. 1 umowy ⁷' (strona 28 uzasadnienia wyroku), podczas gdy Sąd I instancji naruszenia tak dobrych obyczajów jak i interesów powodów upatruje jedynie w odesłaniu do tabel kursowych banku dających (zdaniem Sądu) prawo do dowolnego kształtowania kursu waluty i wysokości zobowiązania kredytobiorcy, a w konsekwencji brak wyjaśnienia zakresu przyjętej abuzywności a jedynie ograniczenie się do stwierdzenia, że postanowienia uznane za niedozwolone podlegają zniesieniu w całości a nie tylko w zakresie, w jakim ich treść jest niedopuszczalna,

b)  braku wskazania, jaki sposób szczegółowości zasad wyznaczania kursów waluty (...) w celu indeksacji kredytu udzielonego powodom, pozwoliłby jego zdaniem na uznanie, że pozwany bank nie wyznaczał tych kursów w sposób dowolny, a kredytobiorcy byliby w stanie zweryfikować prawidłowość ich wyznaczania, a jednocześnie możliwe byłoby zachowanie rynkowego charakteru tych kursów przez cały, kilkudziesięcioletni okres kredytowania,

c)  braku wskazania, które wpłaty (w jakiej dacie dokonane, za jaki okres i w jakich wysokościach) składają się na kwotę zasądzoną z tytułu nieważności spornej umowy kredytu oraz brak wskazania w jaki sposób wysokość zasądzonego roszczenia została wyliczona.

Strona pozwana zarzuciła zapadłemu rozstrzygnięciu również naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

I.art. 58 § 1 i 3 k.c. oraz art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie polegające na pominięciu zasady, że w przypadku wadliwości postanowień umowy zawartej między konsumentem, a przedsiębiorcą z zastosowaniem wzorca umownego przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi lex specialis wobec normy wynikającej z treści art. 58 k.c., co wyłącza zastosowanie w takim przypadku sankcji nieważności poszczególnych postanowień, czy też całej umowy;

II.art. 69 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe w zw. z art. 58 § 1 i 2 k.c. oraz z art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie w sprawie i wadliwe ustalenie, że skutkiem eliminacji postanowień umowy dotyczących indeksacji jest jej upadek w całości, ponieważ postanowienia te określają główne świadczenia stron, a ponadto sporna umowa kredytu bez niedozwolonych postanowień nie mogłaby dalej obowiązywać, gdyż oznaczałoby to utrzymanie umowy w odmiennym niż zamierzony przez strony charakterze, podczas gdy:

a)  zakres pojęcia „głównych świadczeń stron" w przypadku umów nazwanych pokrywa się z zakresem wyznaczonym przez essentialia negotii konkretnego typu umowy, a więc z całą pewnością nie można uznać, że klauzula indeksacyjna stanowi jeden z elementów przedmiotowo istotnych umowy kredytu,

b)  postanowienia dotyczące indeksacji kredytu do (...) zawarte w spornych umowach kredytu stanowią jedynie postanowienia dodatkowe (uboczne), a umowy spełniają wszelkie wymogi określone w art. 69 Prawo bankowe - strony zawierając umowę kredytu hipotecznego uzgodniły wszystkie przedmiotowo istotne elementy umowy kredytu o treści ówcześnie obowiązującej w krajowym ustawodawstwie, tj. w umowie określono kwotę udzielanego kredytu, walutę kredytu, jak również terminy i zasady zwrotu kredytu przez pozwanego przy zastosowaniu przyjętej klauzuli indeksacyjnej, zasady oprocentowania a co więcej - sporna umowa kredytu zachowuje elementy przedmiotowo istotne także w przypadku (nieuzasadnionej) eliminacji mechanizmu indeksacji kredytu do (...),

c)  prawidłowe rozumienie przesłanki ustawowej „natura (właściwość) stosunku prawnego" nakazuje odniesienie jej znaczenia do elementów przedmiotowo istotnych danego stosunku prawnego, które występują w spornej umowie kredytu nawet po usunięciu wszystkich postanowień dotyczących indeksacji do (...) (co nie jest zasadne);

III.  art. 385 ²§ 1 i 2 k.c. poprzez:

a)  błędne uznanie, że postanowienia umowy odnoszące się do indeksacji spornego kredytu określają główne świadczenia stron, podczas gdy postanowienia te mają charakter uboczny,

b)  błędne uznanie, że postanowienia dotyczące indeksacji kredytu zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny, w sytuacji, w której jedyną zmienną, która nie mogła być z góry określona w umowie kredytowej był kurs (...) i jest oczywistym, że kurs ten nie mógł być podany, zaś podanie określonego kursu (...) w umowie przeczyłoby istocie zastosowanego mechanizmu indeksacji, nadto postanowienia umowy kredytu wprost określały, że podstawą określenia wysokości kredytu, odsetek i innych zobowiązań wyrażonych w (...) będzie kurs kupna i sprzedaży (...) z tabel kursowych pozwanego z danego dnia,

c)  pominięcie przy ocenie abuzywności faktu, że dla powodów nie miał znaczenia stosowany przez pozwany Bank spread rozumiany jako różnica między kursem kupna a sprzedaży, gdyż mechanizm indeksacji opiera się na kursie kupna z dnia wypłaty kredytu (jego transz) oraz kursach sprzedaży z dnia spłaty rat, są to zatem kursy ustalane w całkowicie odmiennych warunkach rynkowych,

d)  błędne uznanie, że postanowienia umowy kredytu nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodami, podczas gdy zasada indeksacji kredytu do waluty obcej oraz waluta indeksacji w postaci (...) zostały indywidualnie uzgodnione przez strony, a nie narzucone przez Bank, sami powodowie nie wyrażali w ogóle chęci negocjacji postanowień spornej umowy kredytu,

e)  błędne uznanie, że skutkiem eliminacji postanowień dotyczących indeksacji kredytu jest nieważność umowy, w sytuacji, gdy w przypadku braku oznaczenia w umowie kredytu indeksowanego do waluty obcej zasad wyznaczania przez bank kursów tej waluty, abuzywność postanowień umowy kredytu występuje tylko w części odsyłającej do tabel kursowych banku; nie podważa natomiast samego mechanizmu indeksacji,

f)  wadliwe ustalenie że powodowie nie zostali należycie poinformowani przed zawarciem spornej umowy kredytu o ryzyku kursowym z nią związanym i jego wpływie na wysokość zobowiązania, podczas gdy pozwany bank należycie, rzetelnie i wyczerpująco spełnił wobec powodów obowiązek informacyjny w zakresie wymaganym przez ówcześnie obowiązujące wytyczne organu nadzoru finansowego tj. Rekomendację S Komisji Nadzoru Bankowego z 2006 r., tj. niezależnie od udzielonych powodom informacji ustnych przedstawił powodom również informację pisemną m.in. oświadczenie o ponoszeniu ryzyka kursowego, symulację kosztów obsługi kredytu w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty indeksacji, a także w § 1 ust. 4 -10 umowy kredytu poinformował powodów o szacunkowym całkowitym koszcie kredytu, których treść przesądza o poinformowaniu ich w sposób wyczerpujący,

g)  pominięcie przy ocenie abuzywności, że powodom przedstawiono ofertę kredytu złotowego nieindeksowanego do waluty obcej ( (...)),

h)  pominięcie przy ocenie abuzywności faktu, że powodowie przed zawarciem spornej umowy posiadali zdolność na zaciągnięcie kredytu złotówkowego nieindeksowanego do (...), a pomimo możliwości jego wyboru zdecydowali się na kredyt indeksowany do (...) kierując się korzyściami ekonomicznymi,

i)  pominięcie przy ocenie abuzywności, że w dacie zawierania spornej umowy kredytu ustawodawca, ani organy nadzoru finansowego nie doprecyzowały w żaden sposób, jaki stopień szczegółowości powinny posiadać zapisy umowne określające sposób ustalania kursu wymiany walut,

j) poprzez błędne uznanie, że doszło do rażącego naruszenia interesów ekonomicznych powodów, pomimo iż kursy wyznaczane przez pozwany bank w celu indeksacji miały charakter rynkowy, co prawidłowo ustalił Sąd I instancji,

k) pominięcie przy ocenie abuzywności faktu, że pozwany Bank w celu obsługi spornego kredytu również dokonywał transakcji kupna i sprzedaży waluty (...) i ponosił związane z tym koszty, a w przypadku wyrugowania z umowy w całości mechanizmu indeksacji i uznania spornej umowy kredytu za nieważną, bank nie odzyska poniesionego kosztu finansowania tego kredytu we franku szwajcarskim, w tym kosztu zakupu waluty (...) (w dniach spłaty rat kredytu oraz w dniu wygaszenia kredytu), których to transakcji dokonuje w celu zwrotu swojemu kontrahentowi pożyczki zaciągniętej na rynku międzybankowym w dniu uruchomienia spornego kredytu,

l) pominięcie, że ostateczna kwota kredytu wyrażona w (...), która ukształtowała się w wyniku wypłaty spornego kredytu po określonym kursie kupna (...) okazała się dla powodów korzystniejsza niż szacunkowa wskazana w § 1 ust. 4 umowy kredytu, której wysokość powodowie podpisując umowę zaakceptowali, co należało uwzględnić w ramach całokształtu okoliczności zawarcia spornej umowy kredytu mających znaczenie dla oceny abuzywności postanowień umowy, w tym naruszenia dobrych obyczajów i interesów powodów,

m) pominięcie przy ocenie abuzywności faktu, że powódka jako osoba zarządzająca Kasą S. posiadała zdecydowanie większą wiedzę na temat tego rodzaju kredytu, niż jej klienci i z tego względu nie sposób jest przypisywać Bankowi niespełnienia wobec powódki bliżej nieokreślonych przez Sąd I instancji obowiązków informacyjnych,

a co w konsekwencji powinno prowadzić do przyjęcia, że w niniejszej sprawie nie doszło do ukształtowania obowiązków powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz że nie doszło do rażącego naruszenia ich interesów, co nie uzasadnia zastosowania w sprawie art. 385 ¹ § 1 k.c. z uwagi na brak spełnienia przesłanek wynikających z tego przepisu, tym bardziej, że sam Sad I instancji uznał, że: Kiedy rata spornego kredytu była niska, umowa nie naruszała interesów powódki” (strona 10 uzasadnienia wyroku):

IV.  art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 56 k.c. w zw. art. 354 k.c. w zw. z art. 65 k.c. w zw. z art. 358 § 2 k.c. poprzez błędne uznanie, że:

1. skutkiem przyjętej przez Sąd I instancji abuzywności postanowień spornej umowy dotyczących indeksacji kredytu do (...) jest konieczność ich pominięcia w całości przy ustalaniu treści stosunku prawnego i ostatecznie upadek umowy,

2.  nie ma możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty,

3.  nie jest możliwe zastosowanie art. 358 § 2 k.c., w sytuacji, w której:

- w przypadku braku oznaczenia w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej zasad wyznaczania przez bank kursu tej waluty, abuzywność postanowień umowy kredytu występuje tylko w części odsyłającej do tabel kursowych banku; nie podważa natomiast samego mechanizmu indeksacji,

- radykalna eliminacja z umowy całego postanowienia lub nawet kilku postanowień w sytuacji, gdy norma prawna o niedozwolonym charakterze zawiera się tylko w części danego postanowienia/postanowień stanowi zbyt daleko idącą ingerencję Sądu w treść umowy objętej zgodą stron, czyli narusza konsensus stron,

- zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, a znajdującym uzasadnienie w przepisach prawa skutkiem ewentualnej abuzywności powinno być co najwyżej zastosowanie kursów średnich (...) ustalanych i publikowanych przez NBP,

- zastosowanie powyższego przepisu do spornej umowy kredytu jest tym bardziej uzasadnione, że skoro przepis ten odnosi się do zobowiązań wyrażonych nominalnie, pierwotnie w walucie obcej, to tym bardziej odnosi się do zobowiązań wyrażonych w tej walucie w wyniku ich przewalutowania dokonanego wyłącznie w celu indeksacji ( a maiori ad minus),

- z orzecznictwa (...) (tj. wyroku z dnia 14.03.2019 r. w sprawie C-118/17, wyroku z dnia 02.09.2021 r. w sprawie C-932/19, wyroku z dnia 20.09.2018 r. w sprawie C-51/17, a także wyroku z dnia 26.03.2019 r. w sprawie C-70/17) wynika możliwość zastosowania w miejsce podlegających eliminacji nieuczciwych warunków umownych przepisów dyspozytywnych, które weszły w życie po zwarciu umowy kredytu,

- zasada stosowania kursu średniego NBP przed datą wejścia w życie art. 358 § 2 k.c. obowiązywała w polskim prawie jako ustalony zwyczaj,

- zastosowanie kursu średniego NBP do umów indeksowanych do waluty (...) zostało usankcjonowane w świetle orzecznictwa krajowego,

- jego zastosowanie jest zgodne z celem dyrektywy 93/13/EWG, jakim jest przywrócenie równowagi stron, a nie zastąpienie jednego stanu zaburzenia równowagi kontraktowej na korzyść przedsiębiorcy kolejnym stanem zachwiania tej równowagi, tym razem na korzyść konsumenta;

V. art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że świadczenia spełnione przez powodów na poczet spornej umowy są nienależne, pomimo że umowa ta jest ważna i w pełni skuteczna;

VI.  art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i § 2 k.c. poprzez uznanie, że strona pozwana pozostaje w opóźnieniu i powodom należą się odsetki od zasądzonej kwoty w wysokości 109 000,00 zł od dnia 14.05.2020 r. tj. od dnia wniesienia pozwu podczas gdy zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania a niezwłoczne spełnienie świadczenia oznacza spełnienie go w terminie 14 dni (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r., sygn. akt I CSK 576/09);

Nadto strona skarżąca zarzuciła zapadłemu rozstrzygnięciu Sądu I instancji naruszenie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w zw. z art. 47 Karty Praw Podstawowych oraz z art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE L 95/29) poprzez zaniechanie należytego zbadania, czy upadek umowy narazi kredytobiorców na szczególnie niekorzystne konsekwencje oraz czy konsekwencje te mogą przekraczać możliwości finansowe powodów oraz brak wystarczającego poinformowania powodów o skutkach upadku umowy, w szczególności o skutkach ekonomicznych stwierdzenia upadku umowy kredytu (Sad powinien wskazać przynajmniej szacunkowe koszty związane z upadkiem umowy) w tym w zakresie choćby o możliwych, ewentualnych roszczeniach restytucyjnych banku oraz wszelkich innych możliwych roszczeniach, w szczególności takich jak roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystanie z udostępnionego kapitału, co pozbawiło de facto powodów możliwości dokonania świadomej oceny skutków takiego rozstrzygnięcia oraz podjęcia następczej, wyraźnej i dobrowolnej zgody na powyższe skutki albo na odstąpienie od dochodzenia powoływania się na ochronę będącą konsekwencją stwierdzenia abuzywności klauzuli umownej, w sytuacji w której powodowie wyrażali wolę utrzymania umowy po ewentualnym wyeliminowaniu abuzywnych postanowień umownych.

Mając na uwadze powyższe zarzuty strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, w każdym zaś przypadku o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w I-instancyjnym według norm przepisanych, jak również zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Ponadto na podstawie art. 380 k.p.c. pozwany zaskarżył postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 25 stycznia 2022r. w przedmiocie pominięcia zawnioskowanego przez pozwanego dowodu z zeznań świadka B. M. (zastrzeżenie w trybie art. 162 § 1 k.p.c. zostało zgłoszone przez stronę pozwaną na rozprawie dnia 25.01.2022 r.) wnosząc o jego dopuszczenie oraz przeprowadzenie przez Sąd Apelacyjny z uwagi na istotność dla rozstrzygnięcia sprawy, a w konsekwencji na wydanie orzeczenia z uwzględnieniem treści art. 382 k.p.c. tj. orzekania na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka E. (dawniej: B.) M. (adres - w odpowiedzi na pozew) dla wykazania: przebiegu procedury zawarcia umowy KH (...), informacji udzielonych powodowi przez (...) Bank S.A. przed jej zawarciem, w tym informacji o ryzyku kursowym związanym z umową kredytu hipotecznego .indeksowanego do waluty obcej, dla wykazania dokonanego przez powoda wyboru kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego.

Na podstawie art. 380 k.p.c. pozwany zaskarżył postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 25 stycznia 2022 r. w przedmiocie pominięcia zawnioskowanego przez pozwanego dowodu z opinii biegłego sądowego w zakresie wnioskowanym przez pozwanego (zastrzeżenie w trybie art. 162 § 1 k.p.c. zostało zgłoszone przez stronę pozwaną na rozprawie w dniu 25.01.2022r.) i wniósł o jego dopuszczenie oraz przeprowadzenie przez Sąd Apelacyjny z uwagi na istotność dla rozstrzygnięcia sprawy, a w konsekwencji na wydanie orzeczenia z uwzględnieniem treści art. 382 k.p.c. tj. orzekania na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.

Skarżący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla wykazania: wysokości zobowiązania powodów i ewentualnej nadpłaty z tytułu kredytu KH (...) obliczonych z zastosowaniem kursów kupna (z dnia uruchomienia transz kredytu) i sprzedaży (z dnia poprzedzającego dzień spłaty poszczególnych rat kredytu, zgodnie z § 7 ust. 6 umowy) (...) oraz kursów średnich (...) (z uruchomienia transz kredytu oraz z dni poprzedzających dzień spłaty rat, zgodnie z § 7 ust. 6 umowy) ustalanych i publikowanych przez NBP w okresie dochodzonym pozwem. Nadto wniósł o przyjęcie jako części stanowiska pozwanego w sprawie: opinii prawnej z dnia 27 lipca 2021 r. aut. prof. dr hab. M. G. w przedmiocie określenia konsekwencji należytego poinformowania konsumenta o skutkach unieważnienia umowy kredytu indeksowanego, „stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego co do kierunków rozstrzygnięcia zagadnień prawnych przedstawionych przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego dotyczących hipotecznych kredytów mieszkaniowych denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej" przedstawione w postępowaniu przed Sądem Najwyższym (sygn. akt III CZP11/21), „stanowisko Prezesa Narodowego Banku Polskiego" przedstawione w postępowaniu przed Sądem Najwyższym (sygn. akt III CZP 11/21).

W odpowiedzi na apelację strony pozwanej, powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania , w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W dniu 28 lipca 2022 roku do Sądu Apelacyjnego w Łodzi wpłynęło pismo procesowe pozwanego zawierające zarzut zatrzymania świadczeń powodów na rzecz Banku z tytułu umowy kredytu w zakresie kwoty 350.000 zł, stanowiącej równowartość wypłaconego kapitału kredytu. Pozwany wniósł o złożenie niniejszego pisma oraz o przeprowadzenie dowodu z dokumentów w postaci oświadczeń

o skorzystaniu z prawa zatrzymania złożonego powodom przez pozwanego wraz z potwierdzeniem jego nadania listem poleconym oraz potwierdzeniem odbioru w celu wykazania złożenia przez pozwanego powodom oświadczenia o skorzystaniu z prawa zatrzymania dotyczącego świadczeń wynikających z umowy kredytu KH (...) oraz przyjęcie jako części stanowiska pozwanego w sprawie: opinii prawnej aut. prof. dr hab. M. G. w przedmiocie dopuszczalności zastosowania przez Bank prawa zatrzymania w przypadku zasądzenia obowiązku zwrotu na rzecz kredytobiorcy należności w związku z upadkiem umowy kredytu.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 21 lutego 2023 roku zapadło postanowienie w przedmiocie pominięcia wniosków dowodowych zgłoszonych w treści apelacji na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 380 k.p.c. ( k.652 v.)

W ocenie Sądu O. materiał dowodowy w postaci zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów, opinii biegłego oraz zeznań stron, zasadnie został uznany za wystarczający do ustalenia stanu faktycznego i wydania na jego podstawie wyroku. Postępowanie dowodowe w sprawie cywilnej nie może przy tym zmierzać w dowolnym kierunku, wyznaczonym przez wnioski dowodowe stron. Sąd nie tylko może, ale wręcz powinien pominąć wnioski dowodowe, które zmierzają do wykazania okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia lub zmierzających do ustalenia okoliczności już dostatecznie wyjaśnionych, zgodnie ze stanowiskiem wnioskującej strony, w istocie bowiem takie dowody należy traktować, jako powołane tylko dla zwłoki i zbędne ( vide : wyrok SA w Białymstoku z dnia 16 kwietnia 2018 r., I ACa 566/17, LEX nr 2572281). Za nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy należy bowiem uznać wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka E. (B.) M., jak i biegłego sądowego w zakresie wnioskowanym przez stronę pozwaną.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja okazała zasadna i doprowadziła do zmiany wyroku Sądu I instancji przez oddalenie powództwa w całości. Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy, zgodnie z regułami dowodzenia oraz zasadą swobodnej oceny dowodów ustalił stan faktyczny sprawy. Wobec powyższego Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia faktyczne, bez potrzeby ich ponownego przytaczania (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Na wstępie podkreślić należy, że Sąd Apelacyjny przychyla się do poglądu, iż dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie mają decydującego znaczenia uprzednio wydane orzeczenia sądowe w innych sprawach, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego.

Przechodząc do oceny prawnej zasadności powództwa stwierdzić należy, że zawarta przez strony umowa kredytu poza wszelkim sporem nie stanowi umowy kredytu walutowego, co wobec utrwalonego w tym zakresie stanowiska sądów, w tym Sądu Najwyższego, nie wymaga szerszego dowodzenia. Również kwestia zgodności mechanizmu indeksacyjnego z prawem na gruncie art. 69 ust. 2 prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy (tj. przed nowelizacją z 2011 r.) oraz jego brak sprzeczności z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353 ¹ k.c. została przesądzona w orzecznictwie Sądu Najwyższego i w chwili obecnej nie budzi wątpliwości ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2016 r. sygn.. I CSK 1049/14, wyrok SN z 19 marca 2015 r. IV CSK 362/14. II CSK 750/15 z 8 września 2016 r, IV CSK 285/16 z 1 marca 2017 r., II CSK 19/18 z 27 lutego 2019r., III CSK 159/17 z 4 kwietnia 2019r, V CSK 382/18 z 11 grudnia 2019 r.).

Problematykę abuzywności postanowień umownych reguluje przepis art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W konsekwencji możliwość uznania postanowienia za niedozwolone zależna jest od łącznego spełnienia następujących przesłanek: 1) postanowienie jest stosowane przez przedsiębiorcę względem konsumenta, 2) postanowienie nie zostało indywidualnie uzgodnione, 3) postanowienie nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, 4) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, 5) postawienie narusza w sposób rażący interesy konsumenta.

W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu; w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 4 k.c.).

Co istotne zgodnie z art. 385 ² k.c. ceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Zatem weryfikacji w zakresie jasności i zrozumiałości podlega nie tylko sam tekst umowy (aspekt formalny), lecz należy wziąć także pod uwagę okoliczności towarzyszące zawarciu umowy, w tym zakres informacji udzielonych przez przedsiębiorcę konsumentowi właściwie poinformowanemu, uważnemu i dostatecznie rozsądnemu.

W sprawie nie ulegało wątpliwości, że powodowie zawarli kwestionowaną umowę jako konsumenci. Z. bowiem kredyt w pozowanym Banku na refinansowanie kredytu mieszkaniowego na zakup domu jednorodzinnego sfinansowanego ze środków pochodzących z umowy kredytu z Bankiem (...) zawartej w dniu 30.05.2007 r. w kwocie 306.495, 12 zł. Dodatkowo refinansowali inne zobowiązania finansowe posiadane wobec Banku (...) S.A. (k. 33). Ponadto nie ulegało wątpliwości, kwestionowane przez nich postanowienia nie zostały uzgodnione indywidualnie oraz że odnosiły się do głównego świadczenia.

W niniejszej sprawie bliższej analizy wymaga jednak pojęcie konsumenta. W systemie prawa wyróżnia się pojęcie konsumenta ze względu na strukturalną nierówność, jaka występuje w jego relacjach z przedsiębiorcą. Ustawodawca definicję konsumenta umieścił w art. 22 ¹ k.c., z której wynika, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Powołany przepis prawny nie wyznacza przy tym cech osobowych podmiotu uważanego za konsumenta, takich jak wymagany zakres wiedzy i doświadczenia w obrocie, stopień rozsądku i krytycyzmu wobec otrzymywanych informacji handlowych. Określenie tych przymiotów następuje w toku stosowania przepisów dotyczących ochrony konsumentów.

W orzecznictwie (...) dotyczącym postulatu jasności postanowień umownych podkreśla się, że (...) ochrony (...)/13 EWG z dnia 5 kwietania 2013 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, opiera się na założeniu, że konsument jest słabszą niż przedsiębiorca stroną umowy, między innymi ze względu na stopień poinformowania. Stosunek pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem charakteryzuje asymetryczność informacji co do przedmiotu umowy oraz otoczenia rynkowego. To na podstawie informacji uzyskanych od przedsiębiorcy konsument podejmuje decyzję, czy związać się umową. Wzorcem kontroli odbiorcy komunikatu zawartego w warunku umownym jest tzw. przeciętny konsument tj. konsument właściwie poinformowany, dostatecznie uważny i rozsądny. Jak wynika z konsekwentnego orzecznictwa (...), ocena spełnienia przez bank wymogu przejrzystości winna być dokonana przy określonych założeniach „bazowych”. Po pierwsze, ogół informacji udzielnych przez Bank jest konfrontowany nie tyle z percepcją konkretnego konsumenta (choć nie sposób właściwości osobistych całkowicie pomijać), co ze wzorcem „właściwie poinformowanego, uważnego i dostatecznie rozsądnego”.

Konsument właściwie poinformowany taki to ten, który nie jest specjalistą w danej dziedzinie i jest w stanie przyswoić wiadomości zawarte w popularnych tekstach (np. teksty prasowe). Ma adekwatną do rozmiaru zobowiązania, ilość informacji możliwych do zdobycia przy przeciętnym wysiłku poznawczym. Dostateczna uwaga kredytobiorcy, decydującego się na zawarcie umowy dotyczącej zobowiązania na kilkadziesiąt lat, przekraczającego wielokrotnie jego miesięczne dochody oznacza obowiązek uważnego zapoznania się z mechanizmami umowy, którą zamierza zawrzeć. Przy czym nie chodzi o postanowienia uboczne (mało istotne), ale o postanowienie odnoszące się do głównego przedmiotu umowy. Konsument dostatecznie uważny przejawia pewien wysiłek, aby zrozumieć mechanizm indeksacji i jego długofalowe skutki.

Konsument rozsądny to taki, który w oparciu o własne informacje oraz o informacje przedstawione mu przez bank może ocenić korzystne lub niekorzystne dla siebie skutki wynikające z mechanizmu indeksacji. Konsument nie może poprzestać na refleksji, że inni konsumenci również zawierają takie umowy (argument powszechności), ani także skupić się na jednym aspekcie, w szczególności wysokości raty w momencie zawierania umowy.

W rozpoznawanej sprawie powódka J. F. nie odpowiadała wzorcowi przeciętnego konsumenta w znaczeniu podanym wyżej. Powódka, z uwagi na posiadane wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe, przewyższała w stopniu znacznym wzorzec konsumenta właściwie poinformowanego, uważnego i dostatecznie rozsądnego. Bezspornym jest bowiem, że w dacie zawarcia umowy kredytu hipotecznego nr (...) była osobą posiadającą wykształcenie ekonomiczne oraz związana była zawodowo od wielu lat z działalnością o charakterze bankowym, ponieważ zajmowała stanowisko kierownika oddziału (...) (k. 140). Chociażby z tego tytułu winna posiadać znajomość podstawowych zasad gospodarki, ekonomii, zmienności kursów walut, co trafnie podniósł skarżący w treści wywiedzionego środka odwoławczego.

Ustalenia w sprawie wskazują, że powodowie posiadali wybór pomiędzy zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej a umową kredytu PLN. Wyłącznie na skutek dokonanego przez nich wyboru - podyktowanego niższą ratą - doszło zawarcia umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej ( (...)). Co więcej cały czas posiadali zdolnośc kredytową w walucie rodzimej. Innymi słowy, powodowie od samego początku nie byli zainteresowani kredytem złotówkowym, ponieważ takowy właśnie zaciągnęli na zakup domu rok wcześniej. Udali się do Banku celem zawarcia wyłączenie umowy kredyty indeksowanego do (...), inny bowiem produkt ich nie interesował. Jedyny cel jaki im przyświecał, to refinansowanie kredytu zaciągniętego rok wcześniej, celem uzyskania niższej raty. Powódka wprost zeznała, że „u mowę przeczytała pobieżnie, że nie interesowała się ekonomicznymi skutkami kredytu, opierała się wyłącznie na wysokości raty, a reszta ją nie interesowała, kiedy rata była niska kredyt nie naruszał jej interesów, a dopiero kiedy rata zaczęła rosnąć przestał się jej podobać” (k. 515v- 516). Taką postawę powódki, z punktu widzenia posiadanego wykształcenia i doświadczenia zawodowego oraz wzorca konsumenta uważnego i rozsądnego ocenić należy negatywnie. Zaznaczyć należy, że postawa ta nie wynikała z zaniedbania przez pozwany Bank zadośćuczynienia obowiązkom informacyjnym czy z nieznajomości zasad ekonomi, lecz wyłącznie z decyzji powodów. W złożonym do akt sprawy oświadczeniu opatrzonym datą 11 kwietnia 2008 r. wynika, że powódka była pouczona o ryzyku zmiennej stopy procentowej oraz odrębnie o ryzyku kursowym. Z treści oświadczenia o ryzyku kursowym expressis verbis wynika, że powódka otrzymała informację, że w razie obowiązywania umowy kredytu może nastąpić niekorzystna dla niej zmiana kursu waluty indeksacji, co spowoduje podwyższenie kwoty kredytu oraz raty kapitałowo - odsetkowej (k. 144). Istotne w sprawie jest również, że powódka takie pouczenie otrzymała nie w dniu podpisania umowy, ale na dwa tygodnie przed tym terminem. Oświadczenie analogicznej treści podpisał powód (k. 145). Dodatkowo pozwany Bank wykazał, że powodom przedstawiono symulację kosztów obsługi kredytu hipotecznego w przypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej lub kursu waluty indeksacji (k. 145). Z symulacji tej m.in. wynika, że przy sumie kredytu 200.000 zł, L. 2,84% i zwroście kursu (...) o 10, 71% rata kapitałowo- odsetkowa wzrośnie do 1.101, 56 zł. Przy czym istotne jest, że wybór wzrostu kursu (...) do symulacji o 10, 71% nie był przypadkowy lecz stanowił różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem (...) z ostatnich 12 miesięcy. Wykonano też symulację wyskości raty przy założeniu, że kapitał wzrośnie o 20%. W symulacji pojawiły się również założenia co do kursu kupna (...) i kursu sprzedaży (...). Zawartych było zatem wiele danych, na podstawie których powódka mogła zorientować się co do ekonomicznych skutków kredytu.

W analizowanym aspekcie stwierdzić można zatem, że Bank podołał ciężarowi dowodu w wykazaniu, że na etapie zawierania umowy wywiązał się z ciążących na nim obowiązków informacyjnych w sposób rzetelny (art. 6 k.c., art. 232 zd. 1 k.p.c.). Na tę okoliczność przedstawił dokumenty w postaci wspominanego oświadczenia o ryzyku walutowym oraz symulacje zawierające wiele danych. Natomiast powodowie nawet nie kwestionowali, że takie informacje otrzymali ani ich zakresu. Przeciwnie z ich zeznań wynika w sposób jednoznaczny, że nie interesowały ich te kwestie w zupełności. Nie wskazywali nawet, że Bank eksponował zalety produktu, zbywając milczeniem ryzyko z nim związane. Z umową zapoznała się tylko powódka i to pobieżnie. Sąd Apelacyjny nie dał jej wiary w części, w której zeznała, że zaufała pracownikowi banku, który mówił że kurs franka nie będzie rósł. Z samej bowiem symulacji wynikało, że na przestrzeni roku kurs ten wzrósł o ponad 10 %, nie wspominając już o wiedzy zawodowej powódki, iż kursy walut ulegają ciągłym wahaniom.

W większości spraw dotyczących ważności umowy kredytu indeksowanego/denominowanego do (...), banki ukrywały przed klientami charakter spekulacyjny umowy, w ten sposób, że pouczały konsumentów jedynie o fakcie, że wzrost kursu (...) będzie miał wpływ na wzrost raty. W niniejszej sprawie Bank zdołał wykazać, że informował powoda o wszystkich aspektach zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej, tzn. pouczył powoda nie tyko o korzyściach ale również o ryzku związanym z zaciąganiem tego typu zobowiązania, zwłaszcza, że wzrost kursu (...) będzie miał wpływ nie tylko na wzrost wysokości raty ale również na wzrost kapitału kredytu. Mając na uwadze, że powodowie jako konsumenci otrzymali pełne pouczenie co do ryzyka związanego z produktem, którym byli zainteresowani, nie można uznać ich za konsumentów nieświadomych i niepoinformowanych. Informacje przedstawione przez Bank pozwalały ocenić korzystne i niekorzystne skutki wynikające z mechanizmu indeksacji. Mimo to powodowie, należycie poinformowani, zdecydowali się na oferowany produkt, uznając że korzyści w postaci niższego oprocentowania przewyższają ryzyko walutowe. W związku z tym, obecnie po wzroście kursu (...), konsument nie może wywodzić z tego faktu skutków prawnych, w postaci nieważności całej umowy kredytu.

Oceniając rzetelność banku należy odnieść się do informacji, jakimi bank dysponował w dacie zawarcia umowy (wyrok (...) C 212/19 pkt. 52), a nie zdarzeń, jakie miały miejsce w rzeczywistości na przestrzeni obowiązywania/wykonywania umowy, których żadna ze stron przewidzieć nie mogła. Nie można zakładać, że bank będzie w stanie trafnie przewiedzieć wszelkie zdarzenia, które wpłyną na realizację umowy i ostateczny rzeczywisty kurs waluty indeksacji, a przez to ostatecznie koszt wieloletniego zobowiązania.

W chwili zawierania umowy między stronami na terenie RP od 1 lipca 2006 r. funkcjonowała Rekomendacja S3 (2006) Komisji Nadzoru Finansowego, wyznaczająca standardy informacyjne banków w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej. W Rekomendacji wskazano m.in., że rekomenduje się, aby bank przedstawiając klientowi ofertę kredytu, pożyczki lub innego produktu w walucie obcej lub indeksowanego do waluty obcej informował klienta o kosztach obsługi ekspozycji kredytowej w wypadku niekorzystnej dla klienta zmiany kursu walutowego, Informacje takie mogą być przekazane na przykład w postaci symulacji wysokości rat kredytu. Informacje przekazywane klientowi powinny w szczególności zawierać:

a. koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy aktualnym poziomie kursu złotego do waluty ekspozycji kredytowej, bez zmian poziomu stóp procentowych,

b. koszty obsługi ekspozycji kredytowej, przy założeniu, że stopa procentowa dla waluty ekspozycji kredytowej jest równa stopie procentowej dla złotego, a kapitał ekspozycji kredytowej jest większy o 20%.

c. koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy deprecjacji kursu złotego do waluty ekspozycji kredytowej w skali odpowiadającej różnicy między maksymalnym i minimalnym kursem złotego do waluty ekspozycji kredytowej w ciągu ostatnich 12 miesięcy, bez zmian poziomu stóp procentowych.

Przywołana wyżej symulacja odpowiadała zaleceniom Komisji Nadzoru Finansowego. Reasumując, Sąd Apelacyjny nie dał wiary powodom, że nie orientowali się zupełnie w kwestii ryzyka ekonomicznego związanego z zaciągnięciem kredytu indeksowanego do (...) ani w konstrukcji klauzuli indeksacyjnej. Przeciwnie znali konstrukcję kredytu, jednak korzyści na datę zawarcia spornej umowy były dla nich istotniejsze niże ryzyko ekonomicze. Zakładali bowiem bezpodstawnie, że negatywny scenariusz ryzka kursowego niezrealizuje się. Najdobitniej świadczą o tym zeznania powódki, w których stwierdza, że „ kiedy rata była niska kredyt nie naruszał jej interesów, a dopiero kiedy rata zaczęła rosnąc przestał się jej podobać”.

Wobec powyższego powodowie nie mogą zostać uznani za konsumenta niepoinformowanego i nieświadomego. W swoich rozważaniach Sąd Apelacyjny skupił się na postawie powódki bowiem jak wynika z zeznań stron tylko ona czynnie uczestniczyła w zawieraniu umowy, rola zaś powoda ograniczyła się do podpisania dokumentów. Niemniej jednak otrzymał on tożsame w treści pouczenia i nie zgłosił żadnych wątpliwości ani zastrzeżeń, opierając się na rekomendacji żony (k. 156). Powodowie posiadali wiele zobowiązń kredytowych, można odnieś wrażenia, że stanowiło to dla nich normalną formę finansowania potrzeb życiowych (k. 140).

W ocenie Sądu Apelacyjnego powodowie zawierając umowę świadomie akceptowali znajdujące się w umowie klauzulę indeksacyjną. Z pełną świadomością zdecydowali się na wybór kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, gdyż uprzednio zostali poinformowani o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego indeksowanego kursem waluty obcej, a przede wszystkim o ryzyku kursowym.

Nie ma podstaw do przyjęcia, że każda sytuacja, w której konsument podpisuje umowę według wzorca opracowanego przez przedsiębiorcę, bez indywidualnego uzgodnienia poszczególnych jej postanowień, czyni to nieświadomie, bez zrozumienia poszczególnych jej elementów. Każdorazowo badać bowiem należy przyczyny i źródła owej bierności konsumenta. Może ona wynikać z braku wiedzy konsumenta co do konstrukcji oferowanego produktu, wskutek braku należytego pouczenia o jego konstrukcji oraz długoterminowych skutkach ekonomicznych. W tej sytuacji przedsiębiorca wykorzytuje swoją przewagę i niewiedzę konsumenta. Wówczas konsument niewątpliwie zasługuje na ochronę. Jednak owa bierność może być również wynikiem pełnej akceptacji oferowanego konsumentowi produktu, przy pełnym rozumieniu jego konstrukcji i skutków ekonomicznych. W ocenie Sądu Apelacyjnego taka sytuacja zaistniała w rozpoznawanej sprawie. Zważywszy na okoliczność, że powódka pracowała na stanowisku kierowniczym w (...), palcówka którą kierowała oferowała kredyty, powodowie posiadali szereg zobowiązań kredytowych, udali się do Banku wyłącznie celem zawarcia umowy kredytu indeksowanego do (...), zostali pouczeni w sposób rzetelny o ryzku kursowym, nie ulega wątpliwości, że posiadali wystarczającą wiedzę w zakresie istoty umowy kredytu z elementem waluty obcej a przede wszystkim towarzyszącego takiej umowie ryzyka. Z tego powodu w niniejszej sprawie brak było podstaw do przyjęcia, że kwestionowane przez powodów postanowienia umowne kształtujące obowiązki powodów jako konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają ich interesy, ponieważ świadomie wyrazili na nie zgodę. Zwrócić również należy uwagę, że zaciągając kerdyt indeksowany do (...), powodowie nie dążyli do zapsopkojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych w postaci zabezpieczenia rodzinie lokalu mieszkalnego. Takowy przecież posiadali, a – co już wskazano – chcieli wyłącznie refinansowania kredytu złotowego zaciągniętego zaledwie rok wcześniej na zakup domu. W 2007 r. również udzilane były już masowo kredytu indeksowane do waluty obcej, w szczególności do (...), jednak z określonych powodów wówczas nie zdecydowali się na ten produkt.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie ulega wątpliwości, że powódka miała miała dostateczną wiedzę, że zarówno rata kredytu, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu, przeliczona na złotówki na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom w zależności od aktualnego kursu waluty, że znała konstrukcję klauzli indeksacyjnej. Znała i godziła się na konsekwencje ekonomiczne wynikające ze zmiany kursu (...). Znała konstrukcję kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz znała ryzka związane z zaciągnięciem takiego zobowiązania. Rekomendowała mężowi zawarcie takiej umowy. Zatem powodowie podjęli świadomą decyzję akceptując oferowany jej produkt bez zastrzeżeń, a tym samym biorąc pod uwagę okliczności zawarcia umowny (art. 385 ² k.c.), nie przysługuje im ochrona zagarawatonwa w art. 385 ¹ k.c.

Konstatacja ta sprawiała, że zbędnym są rozważania na temat pozostałych podniesionych w treści apelacji zarzutów.

Ostatecznie Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i podlegało oddaleniu w całości.

Zmiana wyroku Sądu I instancji w zakresie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy pociągała za sobą konieczność korekty orzeczenia o kosztach procesu. Zostało ona oparte o zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania, którą statuuje art. 98 k.p.c. Pozwanemu należał się zatem zwrot kosztów procesu w kwocie 6.917 zł, na którą to kwotę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5.400 zł, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego.

Powyższe skutkowało modyfikacją zakwestionowanego wyroku Sądu I instancji w sposób wskazany w pkt I niniejszego rozstrzygnięcia na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Z kolei w oparciu o art. 102 k.p.c., który to przepis związany jest z dyskrecjonalną oceną sądu, Sąd Apelacyjn uznał, że istnieją przesłanki do odstąpienia od obciążania powodów obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, o czym orzekł jak w pkt II. wyroku. Decyzaja ta wynikała z subiektywnego przekonania powodów o słuszoności przysługujących im roszczeń. Przy czym – jak się wydaje - związne to było w zbyt małej orienatcji w kwestiach prawnych związanych z oceną kredytów indeksownych do (...). Ta okliczność jednak nie może być dla nich obciążająca, w kontekście rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.